مهرانگیز کار: تغییر رییس جمهور‌، در آینده زنان موثر است

ایرج ادیب‌زاده

با نزدیک شدن انتخابات دهمین رییس جمهور اسلامی ایران در تهران، گروهی از مدافعان حقوق زنان در یک کنفرانس خبری در بیانیه‌ای با اعلام آغاز به کار همگرایی جنبش زنان برای طرح مطالبات در انتخابات، مطالبات خودشان را از رییس جمهور آینده مطرح کردند.

برای بررسی بیشتر در مورد مطالبات زنان ایران از نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری که البته به شکلی تازگی دارد با خانم مهرانگیز کار، وکیل دعاوی، فعال حقوق زنان در آمریکا گفت و گو کرده‌‌ام.

این دو خواسته‌ای را که خانم‌ها در آن بیانیه‌ی همگرایی اعلام کرده‌اند، خواسته‌هایی آرمانی هستند. ولی غیر از این دو، خواسته‌هایی هم هستند که در شرایط کنونی بیشتر می‌شود روی آن تأکید کرد.

خواسته‌هایی که کاملاً با ساختار دولت و ساختار حقوقی قوه‌ی مجریه تناسب دارد. چون بسیاری از مسایلی که زنان نسبت به آن اعتراض دارند، قوانین کشور است. تغییر قوانین کشور هم عمدتاً در حوصله و وظایف قوه‌ی مقننه است که عبارت است از مجلس، شورای نگهبان و همچنین تا حدودی هم نقش مجمع تشخیص مصلحت نظام در این مورد عمده می‌شود.

اما وقتی از دولت و قوه‌ی مجریه تقاضایی کنیم و مطالباتی را طرح کنیم، لازم است که امکانات آن را در نظر بگیریم. تا حالا همه‌ی ما تأکید می‌کردیم که رییس جمهور هیچ کاره است و اساساً اختیاری ندارد. بنابراین نمی‌تواند کاری بکند.

مهرانگیز کار، وکیل دعاوی، فعال حقوق زنان در آمریکا

ولی طی چهار سال اخیری که آقای احمدی‌نژاد، رییس ‌جمهور بودند فقط روی مسأله‌ی زنان متمرکز می‌شویم. در زندگی زنان ایران اتفاقاتی افتاد که زنان فعال در ایران متوجه شدند و یقین کردند که تغییر رییس جمهور می‌تواند در سرنوشت آن‌ها بسیار تأثیرگذار باشد.

در دوره‌ی آقای احمدی‌نژاد اتفاقی افتاد که عموماً از طرف ارگان‌ها و سازمان‌های دولتی شکل گرفت و برخلاف حقوق و منافع زنان بود. در دانشگاه‌ها دیدیم که سهمیه‌بندی و بومی گزینی را مطرح کردند و پیش بردند. همچنین می‌دانیم که وزارت اطلاعات یکی از زیر مجموعه‌های دولت است و دیدیم در دولت آقای احمدی‌نژاد فعالان زن چقدر مورد پیگرد قرار گرفتند و هم اکنون هم مورد پیگرد هستند و در بسیاری موارد وزارت اطلاعات ممنوعیت توقف این فعالان را در امر فعالیت حقوق زن داشته و دارد.

بنابراین اگر رییس دولت بخواهد پاسدار حقوق زن‌ها باشد، می‌تواند از طریق تأثیر گذاشتن بر وزارت اطلاعات گشایشی در وضعیت فعالان حقوق زن به وجود بیاورد تا آن‌ها در امنیت کار بکنند. اگر مردم حق داشته باشند که با علم و اطلاع از برنامه وارد حوزه‌های رأی‌گیری بشوند، می‌توانند سرنوشت خودشان را تغییر بدهند. حتا در همین وضعیتی که ما معتقدیم قانون اساسی، قانون اساسی مطلوبی نیست و در آن امکاناتی برای زندگی دموکراتیک وجود ندارد.

شما فکر می‌کنید که همین آغاز به کار همگرایی جنبش زنان برای طرح مطالبات در انتخابات، ناگفته‌های بسیاری را از مسایل زنان به عرصه‌ی عمومی کشانده است. آیا فکر می‌کنید این مسایل سیاسی است یا مدنی؟

یقیناً این بحث‌هایی که مطرح می‌شود در درجه‌ی اول برای پاسخ‌گو کردن نامزدهای انتخابات است. یعنی در درجه‌ی اول زنانی که مطالبات خودشان را مطرح می‌کنند، از نامزدهای انتخاباتی می‌خواهند که آن‌ها درباره‌ی این مطالبات در سخنرانی‌های خودشان نظر بدهند.

ولی تاکنون شاهد این بودیم که نظراتی که این آقایان داده‌اند بسیار کلی بوده است. مثلاً آقای کروبی برای این‌که ثابت کند مخالفتی با حقوق زنان ندارد ادعا می‌کند که من تنها شخصیتی از شخصیت‌های انقلاب یا جمهوری اسلامی هستم که همسرم همواره در امور اجتماعی فعال بوده است.

این برای زنان ایرانی دلیل کافی نیست که به آقای کروبی رأی بدهند. یا مثلاً آقای موسوی اگر با کلی‌گویی درباره‌ی حقوق زن صحبت بکند، باز هم دلیل قانع‌کننده‌ای برای زنان ایرانی نیست که به ایشان رأی بدهند با این امید که به مطالبات خودشان برسند.

نامزدهای انتخاباتی باید به ذکر جزییات درباره‌ی مطالبات صحبت بکنند. مثلاً اگر آقای کروبی به برابری حقوق زن و مرد معتقد هستند‌، باید بگویند با توجه به موانعی که در حال حاضر در حاکمیت ایران و احتمالاً در مکانیزم قانونگذاری ایران و به طور کلی در بینش بزرگان جمهوری اسلامی وجود دارد‌، آقای کروبی چگونه می‌خواهند زنان ایرانی را به حقوق از دست رفته‌شان نزدیک می‌کنند.

یعنی در واقع زنان ایرانی از نامزدها می‌خواهند که اولاً نظراتشان را درباره‌ی این مطالبات اعلام کنند در ثانی اگر موافق هستند بگویند چگونه می‌خواهند این مطالبات را تأمین کنند. آقای محمد خاتمی هم حسن نیت داشت و اعلام کرد که نظرات دموکراتیکی دارد. ولی ما آن موقع تجربه نداشتیم و از ایشان نپرسیدیم با توجه به محدودیت قانون اساسی شما چگونه می‌خواهید به این شعار‌ها صورت اجرایی بدهید؟

اما حالا که مردم ایران آن تجربه‌ی هشت ساله را هم پشت سر گذاشته‌اند وظیفه، تعهد و علاقه دارند که از نامزدها اگر هم مطابق میل آن‌ها حرف بزنند، بپرسند چگونه می‌خواهید با وجود این همه موانع بینشی و قانونی، ما را به مطالباتمان برسانند؟