«پرونده‏ی هسته‏ای، نقشی در انتخابات نخواهد داشت»

ایرج ادیب‌زاده

بحران پرونده‏ی هسته‏ای ایران تشدید شده است. امید به مذاکراتی که پس از انتخاب بارک اوباما به ریاست جمهوری آمریکا پیش‏بینی می‏شد، نه تنها به سرعت از میان رفته، بلکه به عقیده‏ی برخی ناظران فرانسوی، افراطی‏ها در رژیم جمهوری اسلامی قصد دارند باز هم آمریکا را تحریک کنند.

در همین رابطه، با دکتر جلال ایجادی، استاد دانشگاه در پاریس و عضو حزب سبزهای فرانسه گفت و گو کرده‌ام.

شما عضو حزبی هستید که در مورد گسترش سلاح‏های اتمی در جهان حساسیت دارد. خبرهای نشست پاریس برای بررسی پرونده‏ی اتمی جمهوری اسلامی را هم دنبال کرده‏اید. چه نظری در‌باره‏ی وضعیت کنونی پرونده‏ی هسته‏ای ایران دارید؟

از یک طرف، علی‏رغم اختلافات بین جناح‏های مختلف ر‏‏ژیم، تمایل ایران به دلایل سیاسی، ایدئولوژیک و استراتژیک به ادامه‏ی فعالیت‏های هسته‏ای و غنی‌سازی اورانیوم است.

از سوی دیگر، به دلیل سیاست‏های نادرست آمریکا و اختلافات جناح‏های مختلف در کشورهای اروپایی، هیچ‌وقت شرایط اجازه نمی‏دهد از جانب کشورهای صنعتی بزرگ، یک سیاست یگانه و قوی در ارتباط با ایران اتخاذ شود.

از نظر دور نداشته باشیم که پیمان منع گسترش سلاح‏های اتمی در جهان، این اجازه را به ایران می‏دهد که به غنی‏سازی غیرنظامی ادامه دهد. با توجه به این، تاکنون سیاست این بوده که فشار یک جانبه‏ای فقط به ایران وارد شود.

در صورتی که من فکر می‏کنم، بهترین و جذاب‏ترین سیاست، سیاستی که می‏تواند نفوذ بیشتری داشته باشد، سیاستی است که مساله‏ی منع گسترش، نه صرفاً ایران که کل منطقه‏ی خاورمیانه را در نظر بگیرد.

از زمانی که این سیاست، فقط در ارتباط با ایران مطرح شده و فشاری که روی دولت ایران می‏آید، پیوسته رژیم ایران در سیستم تبلیغاتی‏اش و همین‏طور افکار عمومی خود را مظلوم نشان داده که این فشار فقط علیه او است.

بنابراین کشورهای دیگر منطقه، از قبیل پاکستان و یا اسراییل نسبت به این سیاست تعرضی غرب برکنار بوده‏اند. به این ترتیب سیاست کنونی، سیاست متعادلی در این ارتباط نیست و سیاستی یک جانبه است.

نمایی از نیروگاه اتمی بوشهر

از نقطه نظر من، منع گسترش سلاح‏ها به عنوان سیاستی برجسته و بین‏المللی باید تلقی شود و مجموعه‏ی کشورها در منطقه‏ی ما را شامل شود.

در ارتباط با ایران، نه تنها باید در این چهارچوب عمومی فشار آورده شود‌، بلکه ایران باید وارد سلسله مذاکراتی شود که دربرگیرنده‏ی پیشنهادات اقتصادی، مسایل تکنولوژیکی، سرمایه‏گذاری و… باشد.

هم‏اکنون یکی از صنایع اصلی ایران، نفت، شدیداً به سرمایه‏گذاری‏های خارجی احتیاج دارد و فقدان سرمایه‏گذاری‏های لازم این صنایع را به وضعیت نابسامانی کشانده است. بنابراین، نیازهای ایران وجود دارد. این است که سیاست غرب در قبال ایران باید به طرز ویژه‏ای روی این مساله پیش رود.

آقای موسوی، مدیر‌کل دفتر مطالعات سیاسی و بین‏المللی وزارت خارجه گفته است: ایران احتمالاً، طرح موسوم به «فریز ـ فریز» را که نوعی توافق برای ادامه‏ی مذاکرات بدون اصل تعلیق است، خواهد پذیرفت. به نظر شما، غربی‏ها به این طرح رضایت خواهند داد؟

در طول سال‏های گذشته، رژیم ایران با توجه به مجموعه‏ی انگیزه‏‏هایی که دارد، علی‏رغم مجموعه‏ی فشارهای جهانی، فعالیت هسته‏ای خود را ادامه داده است.

امروز هم اگر مطرح می‏شود که بدون تعلیق مذاکره ادامه پیدا کند، در اصل قضیه تفاوتی نخواهد کرد. یعنی اگر مساله ایجاد یک نوع نرمش دیپلماتیکی در قبال ایران است، می‏شود آن را درنظر گرفت، مساله‏ای نیست.

هم‏چنان که رژیم ایران تا‌کنون علی‏رغم فشارهای بین‏المللی این کار را ادامه داده است. بنابراین اگر این به عنوان اهرمی در خدمت سیاست ایران است که بگوید: «وارد مذاکره نمی‏شوم چون شما پیش‏شرط می‏گذارید»، عاقلانه خواهد بود که حتی در قبال این خواست دولت ایران، جامعه‏ی بین‏المللی کوتاه بیاید و از آن‏جایی که ایران پیوسته این فعالیت‏هایش را ادامه داده، اصل قضیه را باید بر پایه‏ی بازکردن مذاکرات قرار داد.

این‌که چقدر طولانی خواهد شد، به یک سلسله فاکتورهای گوناگون بستگی دارد. ولیکن آن‌چه مهم است، ایجاد مذاکره است.

مذاکراتی دقیق و همه‏جانبه که نه صرفاً روی مساله‏ی هسته‏ای ایران، بلکه در ارتباط با مسایل دیگر اقتصادی و سیاسی در کل منطقه صورت بگیرد. بنابراین به نظر من، پذیرش این طرح از سوی غرب، عاقلانه خواهد بود.

پرسش پایانی‏ در ارتباط با پرونده‏ی هسته‏ای و نقش آن در ارتباط با انتخابات ریاست جمهوری ایران در خرداد‌ماه آینده است. آقای احمدی‏نژاد و اصول‏گرایان قصد دارند در حال و هوای جنگ و جدال با غرب بر سر این پرونده، زندگی کنند و حریفانشان را در انتخابات ریاست جمهوری کنار بزنند. عقیده‏ی شما چیست؟

مساله‏ی هسته‏ای در ایران، یکی از مسایل مهمی است که طی سال‏های اخیر، در جریان کارزارهای انتخاباتی مورد استفاده قرار گرفته و صرفاً هم در دوران انتخابات نبوده بلکه پیوسته یک خط عمومی رژیم در ارتباط با حرکت استراتژیکی که در منطقه داشته، بوده است.

اما این سوال هم مطرح است که آیا واقعاً پرونده‏ی هسته‏ای ایران در انتخابات پیش رو، نقش تعیین‌کننده‏ای در بسیج انتخاباتی مردم خواهد داشت؟

به نظر من، نه. درست است که جناح جنگ‏طلب، جناح در جست‌وجوی حرکات تبلیغاتی تند، از جمله روی مساله‏ی پرونده‏ی هسته‏ای از این مساله استفاده خواهد کرد. اما آن‏چه جنبه‏ی اصلی در این انتخابات خواهد بود و معنای قوی به این انتخابات خواهد داد، همین مسایل اجتماعی ایران، مسایل سیاسی بین جناح‏ها، فشاری که روی مردم، روی مساله‏ی حقوق بشر، سانسور و مشکلات گوناگونی که در زندگی مردم وجود دارد، است.

از سوی دیگر، بازی جناح‏ها و سیستم دیکتاتوری ولایت فقیهی و این‌که به چه کسی اجازه‏ی ورود به مبارزه‏ی انتخاباتی را بدهد، نقش عمده و اصلی را در انتخابات بازی خواهد کرد.

بنابراین علی‏رغم تم تبلیغاتی که حول پرونده‏ی هسته‏ای می‏تواند صورت بگیرد، نقش عمده‏ای در این انتخابات نخواهد داشت.