«سیاست دولت نهم، جلوگیری از حضور دختران است»

ایرج ادیب‌زاده

سال تحصیلی جدید دانشگاه‌ها از روز دوشنبه در ایران آغاز شد. در حالی که غایب بزرگ مراسم این روز، رییس‌جمهور ایران بود.

سعید پیوندی، کارشناس مسائل آموزشی و استاد دانشگاه در تهران در گفت و ‌گو با رادیو زمانه از شرایطی می‌گوید که بر دانشگاه‌های ایران در سال تحصیلی جدید حاکم است:

محمود احمدی‌نژاد در مراسم گشایش سال جدید تحصیلی حاضر نشد

از نظر فضای دانشگاهی، می‌توان گفت که برای جوانان و دانشجویان ایران سال خوبی نیست. برای این‌که همه‌ی خبرهای رسیده حاکی از این است که فشارهایی که در سال گذشته تشدید شده بود، ادامه پیدا می‌کند؛ چه در زمینه‌ی فشارهای سیاسی که از گذشته هم وجود داشته و تشدید شده است، و چه در زمینه‌ی محدودیت‌های جدید برای دانشگاه‌ها مثل رابطه‌ی دختر و پسر.

همین طور اتفاقی که ما هنگام آغاز سال تحصیلی جدید شاهدش بودیم؛ یعنی مسئولان کشور دور از چشم دانشجویان به دانشگاه می‌روند؛ برای این که نمی‌خواهند با دانشجویان روبه‌روشوند چون از میزان نارضایتی دانشجویان مطلع هستند.

نکته‌ی دیگر امسال این است که در کابینه‌ی دولت عضوی وجود دارد که مدرک دانشگاهی‌اش جعلی است و رییس‌جمهور و مدیران دولتی به جای‌ آن‌که در مقابل این کار ضد علمی و ضد اخلاقی واکنش نشان دهند، اجازه دادند که این روند به همان صورت ادامه پیدا کند که یک نوع دهن‌کجی به درس خواندن، تحقیق کردن و مدرک گرفتن در کشور است. به خصوص این‌که رییس‌جمهور گفته است که مدرک ورق‌پاره است.

گذشته از این مسائل، مشکلات دیگری از قبیل دانشجویان ستاره‌دار، سهمیه‌ی جنسیتی، نپذیرفتن دانشجویان بهایی، نبود آزادی فعالیت برای انجمن‌ها و ارگان‌های دانشجویی نیز وجود دارد. غیر از آن، اغلب دانشجویان از دسترسی به کامپیوتر، اینترنت، دستگاه‌های چاپ یا فتوکپی محرومند.

در ۲۰ سال اخیر روند به این صورت بوده که ما یک رشد شدید کمی داشته‌ایم؛ بدون این‌که امکانات و سرمایه‌گذاری‌های آموزشی به همان اندازه رشد کند. یعنی در خیلی از مواقع دانشگاه‌های ما خلاصه می‌شوند در میز و صندلی، تخته سیاه و استاد و دانشجو.

ظرفیت پذیرش دانشگاه را مثال می‌زنم: هشت سال پیش ظرفیت دانشگاه‌های دولتی ایران ۱۴۰ هزار نفر بود و الان بیش از ۴۰۰ هزار نفر دانشجو پذیرفته شده است؛ یعنی تقریباً سه برابر هشت سال پیش.

ولی در این مدت امکانات ما، فضای آموزشی، تجهیزات، کتابخانه و ... به طور واقعی اضافه نشده است؛ یعنی چه در دانشگاه‌های دولتی و چه در دانشگاه آزاد و دیگر دانشگاه‌هایی که در ایران رشد کرده‌اند، با کیفیت خیلی پایینی از نظر علمی و درسی روبه‌رو هستیم.

توجه کنید که به جز دانشگاه‌های اصلی ما یعنی دانشگاه تهران، صنعتی شریف، پلی‌تکنیک، صنعتی اصفهان، ملی (شهید بهشتی) و چند دانشگاه دیگر در ایران، بقیه‌ی دانشگاه‌ها در ایران درگیر مسائلی هستند که شما به آن اشاره کردید؛ یعنی دانشجویان از امکانات تحصیلی خیلی ناچیزی برخوردارند.

آن هم در دوره‌ای که دانشگاه‌ها به خاطر تحولات و انقلاب علمی - فنی که در دنیا اتفاق افتاده، نیاز دارند که از یک فضای آموزشی خیلی غنی با تجهیزات خیلی زیاد برخوردار باشند. برای این که در مقایسه با سایر نقاط جهان و نیازهای زمانه، این قدر عقب نباشند.

به این ترتیب دانشگاه‌های ایران در رده‌بندی دانشگاه‌های مهم جهان در کجا قرار می‌گیرند؟

در آخرین رده‌بندی که اعلام شده، با همه‌ی انتقاداتی که به آن وارد است (چون معیارهای آن همیشه با فعالیت‌های دانشگاهی هم‌خوان نیست) اولین دانشگاه ایران در رده‌ی دو هزار و دویستم قرار دارد.

این به خاطر آن است که سطح علمی دانشگاه‌های ما به خصوص دانشگاه‌هایی که بسیار هم گزیده‌گرا و نخبه‌گرا هستند، مطلوب نیست.

مثلاً دانشگاه صنعتی شریف، دانشگاه پلی‌تکنیک، دانشگاه تهران، دانشگاه ملی (شهید بهشتی) و صنعتی اصفهان، دانشگاه‌های بالایی هستند و دانشجویانی که به این مراکز راه پیدا می‌کنند، سرآمد جوانان ایران هستند.

مشکل این است چون به کار تحقیق و پژوهش، به طور واقعی و همه‌جانبه توجه نمی‌شود، نمی‌توانند در سطح دانشگاه‌های دنیا آن قدر که شایسته هستند بالا بیایند.

از طرف دیگر چون ما آن رابطه‌ی باز و همه‌جانبه را با دنیا نداریم، در این تقسیم کار علمی دنیا جای خودمان را پیدا نمی‌کنیم.

مراسم آغاز سال تحصیلی جدید دانشگاه‌ها در دانشگاه تهران

طبق آمار اعلامی، دختران ۶۴ درصد صندلی‌های دانشگاه را در اختیار دارند؛ اما با محدودیت‌های تازه‌ای در رابطه با بومی کردن روبه‌رو هستند. در همین راستا یک نماینده‌ی مجلس خبر از ارائه‌‌ی طرح پذیرش دختران در محل اقامت آن‌ها داده است که به محدودیت‌های جنسیتی و سهمیه‌های جنسیتی افزوده می‌شود.

سیاست دولت نهم از همان ابتدا این بوده که جلوی حضور اجتماعی، آموزشی، علمی و فرهنگی دختران را سد بکند. نه به طور رسمی و علنی؛ بلکه از راه‌های غیر مستقیم.

به وجود آمدن دانشگاه‌های دخترانه یکی از این راه‌ها بود. هم‌چنین جدا کردن دختران و پسران هم یکی دیگر از این موارد بود که مطرح شد، اما به جایی نرسید.

اما مسأله‌ی بومی کردن عملاً به این معنا است که دختران در آن جایی که درس خوانده‌اند و خانواده‌شان حضور دارند، امکان حضور در دانشگاه را پیدا کنند؛ که این هم یکی از این محدودیت‌ها است.

این تبعیض جنسیتی آشکاری است که اگر رقابت آزاد پسر و دختران را در همه جای ایران در نظر بگیریم، دختران باید بتوانند در دانشگاه هر شهری که پذیرفته شدند، حضور پیدا کنند.

مخصوصاً آن‌که وضعیت دختران در سال‌های گذشته هم تا آن حد بوده که به راحتی از پسرها جلو زده‌اند؛ حتی در رشته‌هایی مثل رشته‌های مهندسی که در همه‌ جای دنیا بسیار پسرانه است.

منتها تلقی مسئولان این است که جابه‌جا شدن دختران، نکته‌ای منفی برای فضای شهرستان‌هاست.

می‌دانید که جابه‌جا شدن دختران در فضای شهرستان‌ها به خصوص شهرستان‌های کوچک، می‌تواند در تغییر فضای فرهنگی و تغییر فضای زندگی جوانان نقش خیلی مهمی بازی کند.

خیلی از شهرهای کوچک تا پیش از حضور دانشجویان غیر بومی، عملاً هیچ فضایی برای جوانان نداشتند و حضور این دانشجویان باعث شده که بتوانند در جاهایی مثل پیتزافروشی‌ها و کافی‌نت‌ها دور هم جمع شوند که این می‌تواند به تحول فضای شهر کمک کرده است و اصلاً رابطه‌ی جوانان را با محیط زندگی خود تغییر بدهد.

این‌ها برای این‌که جلوی این مسأله را بگیرند، به خصوص می‌خواهند طرح گزینش بومی را در مورد دختران پیاده بکنند.

برای این‌که همه‌ی ترس مسئولان این است که جابه‌جا شدن دختران، سیاست‌های دیگرشان را در مورد زنان خنثی می‌کند و به همین دلیل به شدت به دنبال پیاده کردن این طرح هستند و متأسفانه مجلس هم از این طرح حمایت می‌کند.

این یک طرح، ضد علمی و ضد فرهنگی است و با تمام میثا‌ق‌های بین‌المللی هم در تناقض است. برای این که تمام میثاق‌های بین‌المللی در سطح یونسکو و سازمان ملل، بر آزادی و برابری کامل دختر و پسر و عدم تبعیض جنسیتی در نظام آموزشی تأکید دارند.