Mar 2010

چرا به فلسطین باید اندیشید؟

بابک مینا: مساله فلسطین دست‌کم از دو منظر قابل تامل انتقادی است: نخست ‌این‌که‌ از مشکلات عمومی‌ دولت ـ ملت‌ها در عصر ما سرچشمه گرفته و بیان‌کننده تناقضات بنیادین پروژه دولت ـ ملت‌سازی‌ست. دوم ‌این‌که ‌این مساله نشان‌دهنده معضلات پیچیده رابطه جهان اسلام و غرب است. قصد اصلی‌ این نوشته نشان دادن‌ این نکته است که اندیشیدن به مساله فلسطین و حساس بودن به آن صرفا حساسیتی اخلاقی نیست.

محمدالدوره، کاسپین و شباهت قطب‌های به‌ظاهر متضاد

امین بزرگیان: محمد الدوره، کودک فلسطینی‌ای که در سال ۲۰۰۰ در منطقه نتساریم نوار غزه، در حالی‌که کنار پدرش پشت سنگی سنگر گرفته بود، توسط سربازان اسرائیلی کشته شد. فیلم طلال ابورحمان از این رخداد تکان‌دهنده، ثبت واقعه‌ای بود از هزاران فاجعه ثبت‌نشده یا گم‌شده. تصاویر ویدئویی، آن‌چنان در جهان اثرگذار بود که دولت اسرائیل را به موضع‌گیری مجبور کرد. پدر محمدالدوره بعد از کشته شدن پسرش، به ایران می‌آید و به دیدار مقامات حاکمیت می‌رود.

فضای دانشگاه؛ مازادی که به دانشجو می‌خندد

امین بزرگیان: دانشگاه به همان میزان که در درون دولت است، به مثابه یک فضا در امتداد خیابان نیز هست. جایی است در شهر و مابین خیابان‌ها و متعلق به «مردم». فرق دانشگاه و پادگان همینجاست. پادگان با وجود اینکه همچون دانشگاه پذیرای جوانان مختلف از گوشه و کنار جامعه است اما جایی است منفصل از خیابان. در پادگان، بدن تعلقاتش را به «مردم» از دست می‌دهد و کاملا درون «دولت» است، اما دانشگاه به هر دو سو وصل است.

اسطوره‌خوانی و تاریخ بی‌قرار

هژیر پلاس‌چی: در اسطوره‌های ایرانی چهارشنبه سوری، زمانی است که دیوها، نمادین‌ترین نشان‌گان پلیدی و نکبت و دژخویی به زمین حمله می‌کنند تا آن را تسخیر کرده باشند. مردمان روی زمین آتش می‌افروزند و آن‌قدر هیاهو می‌کنند که دیوها را بتارانند؛ تا دیوها زمین را تحت سلطه نگیرند. با آتش‌ای که خانه را از چنگ دیوها نجات دهیم؛ زمین از آن کسانی باید باشد که آن را برای زندگی انسان شایسته‌تر می‌خواهند. زمین از آن ماست. خیابان از آن ماست. دیوها را بتارانیم.

در باره‌ی بخشایش

بابک مینا: پس از انتخابات در شهرهای اروپا، ایرانیان تظاهرات مختلفی برپا کردند. یکی از دوستان من که دختری محجبه است، فعالانه در این تظاهرات شرکت می‌کرد. روزی بعد از برگزاری یکی از این تظاهرات وقتی با او صحبت می‌کردم بسیار کلافه بود. ظاهرا او تنها زن محجبه جمع تظاهرکننده بوده است و از همین رو رفتار زنان بی‌حجاب با او چندان مهربان نبوده است. او می‌گفت به من چنان نگاه می‌کردند گویی که من قانون اجباری‌بودن حجاب را وضع کرده‌ام!

نگاتیو جنبش سبز

امین بزرگیان: در طول تاریخ، انواع حکومت‌هاى خودکامه و غیردموکراتیک خود را دموکراتیک نام نهاده‌اند. دولت فرانکو، پینوشه، صدام ،چاوز و بسیارى دیگر از دولت هاى مستبد براى حکومت خود صفت دموکراتیک را برمى‌گزینند. سوال این‌جاست که چه امکانی در «دموکراسی» وجود دارد که سیستم‌های غیر دموکراتیک نیز می‌توانند خود را دموکرات معرفی کنند؟

خیابان‌های آشفته به تخیل همگان

بابک مینا: رجانیوز گزارشی منتشر کرده است به نام «از نقاشی‌های خیال‌انگیز موسوی در فرهنگستان تا انکار جمعیت ۲۲ بهمن در میدان آزادی». نویسنده می‌خواهد با ارجاع به «نقاشی‌های خیال‌انگیز» موسوی او را فردی متوهم جلوه دهد. اگر از زاویه‌ای روانکاوانه به این گزارش بنگریم می‌بینیم که شاید پربی‌راه هم نیست. آری، دشمن‌تان را خوب تشخیص داده‌اید: خیال!

تورگنیف خوانی در میدان سبز

امین بزرگیان: تاریخ تضعیف نهاد خانواده در ایران نیز هم‌چون تمامی جوامع دیگر همان تاریخ مدرنیته ماست و انقلاب اسلامی نیز هم‌چون همه انقلاب‌ها متضمن تضعیف خانواده. به تعبیر مارکوزه، مخاطب هر انقلابی فرد، فرد جامعه است. اما رابطه انقلاب ایران و خانواده از همان ابتدا پارادوکسیکال بود. از سویی انقلاب، متضمن سست شدن خانواده بود و از سویی دیگر بسته‌ی بنیادین ایدئولوژیک آن.