Oct 2010

«عطر یاس در کوچه‌های دور»

فرخنده نیکو، متولد ١٣٤١ شمسی در تهران، نویسنده و مترجمی است ایرانی‌الاصل که در سوئد زندگی می‌کند. او در رشته‌ی تاریخ ادبیات از دانشگاه گوتنبرگ فوق لیسانس گرفته و رساله‌ی پایان تحصیلی‌اش را با عنوان «بررسی کتاب به سوی طبس، نوشته‌ی ویلی شیرکلوند از دیدگاه اورینتالیسم ادوارد سعید» نوشته است. او همین کتاب را به زبان فارسی ترجمه کرده است.

سیمین بهبهانی

خانم سیمین بهبهانی بزرگ‌شاعر ایران را سال‌هاست که می‌شناسم. او بدون شک یکی از شخصیت‌های ادبی مطرح ایران معاصر است. انرژی و توان روحی او رشک برانگیز است. به درستی به خاطر نمی‌آورم برای نخستین بار او را کجا دیدم، اما در زمانی که نوجوانی بودم همیشه نام او را در مطبوعات می‌دیدم. او در کنار فروغ فرخزاد و لعبت والا به سه تفنگدار شعر معروف بودند

بزرگ علوی

بزرگ علوی را از کودکی و از طریق ادبیات می‌شناختم. نه ده ساله بودم که کتاب «چشم‌هایش» را خواندم. کتاب تاثیر قابل تاملی بر من داشت؛ به ویژه که گفته می‌شد کتاب از زندگی کمال‌الملک، نقاش معروف اواخر دوران قاجار و اوایل دوران حکومت پهلوی الهام گرفته است. کمال‌الملک پسردایی مادر بزرگ مادری من بود که او هم طوبی غفاری نام داشت و به هنر نقاشی علاقه‌مند بود، و در جوانی به کلاس‌های نقاشی او رفته بود.

محمد بهمن بیگی

در آخرین سال‌های فعالیت بهمن بیگی امر سوادآموزی تمامی عشایر زیر نظر او قرار گرفت. کار در حال انجام بود که انقلاب رخ داد. روانشاد حبیب قشقایی می‌گفت روزی مجسمه‌ی بهمن بیگی را از طلا خواهند تراشید. البته درست کردن مجسمه از طلا امکان‌پذیر نیست، چون آن را در بهشت هم کار بگذارند بالاخره دزدی پیدا می‌شود که آن را بدزدد، اما این حقیقتی‌ست که خاطره‌ی این مرد بزرگ به چند دلیل باید در حافظه‌ی اجتماعی ایران ثبت شود.

کافه پری دریایی

مجموعه داستان‌های «کافه پری دریایی» آخرین کتاب از میترا الیاتی است که در این برنامه مورد بررسی قرار می‌گیرد. این کتاب کم حجم از مجموعه‌ی هشت داستان شکل گرفته. «رفاقت»، نخستین داستان این مجموعه است. سال‌ها پیش مردی در اثر خوردن مشروب الکلی دست‌ساخت کور شده است. او همسری دارد که میدان رقابت را میان او و دوستش شاهرخ باز کرده است. داستان تند و شتابزده نوشته شده و ارتباط اصلی باز نشده باقی می‌ماند.

فرج‌الله صبا

در یک شب تاریخی از نظر زندگی من، به همراه نیکبخت که روشنفکر قابل مطالعه‌ای بود و چند نفر دیگر به کافه‌ی سلمان رفتیم که در خیابان استانبول قرار داشت. در همان‌جا بود که با فرج‌الله صبا و دکتر غلامحسین ساعدی آشنا شدم. آنها دور میزی نشسته بودند و داشتند از ادبیات معاصر حرف می‌زدند. از آنجایی که در نوزده، بیست‌سالگی آدم پر حرف و به قول نجف دریابندری شخص بحثویی بودم به میان گفت‌وگو پریدم.

صدیقه خانم

یکی از روشنفکرانی که خاطره‌اش با من باقی مانده است صدیقه حقانی نام دارد. نام این روشنفکر در هیچ متن رسمی نیامده است، اما اغلب در آثاری که شخص من می‌نویسم ظاهر می‌شود. او حداقل در دو کتاب من به عنوان قهرمان اصلی و فرعی ظاهر شده است. صدیقه خانم از روستا برخاسته بود. در حدود سن نوزده بیست سالگی به شهر مهاجرت کرده بود. او مرحله به مرحله از روستا به شهر کوچک و سپس شهر کمی بزرگتر و دست آخر به تهران مهاجرت کرده بود.

کتاب نخست

این نکته‌ی قابل تاملی است که شهروندان ایرانی مقیم کشورهای مختلف اروپا این امکان را دارند که از امکانات مالی و غیر مالی نهادهای مختلف استفاده کرده و آثار خود را عرضه کنند. در نخستین کتاب نخست، پنج نویسنده در کنار یکدیگر آثار خود را عرضه کرده‌اند: مهرزاد حمزه‌لو، فرشاد ملک‌زاده، ایما مشهدی‌زاده، ناهید محسن‌زاده و فیروزه مشرفی هرکدام داستانی به این مجموعه هدیه کرده‌اند. در اینجا به اتفاق نگاهی به این داستان‌ها می‌اندازیم.