موسیقی بومی کنگوی جنگ‌زده ‬

سهند صاحب‌دیوانی
با همکاری علیرضا

از امسال در کشور هلند به کسی که به خاطر حقوق بشر فعالیت چشم‌گیری داشته باشد، یک جایزه، به نام جایزه‌ی لاله داده می‌شود.

امسال این جایزه به خانم جاستین ماسیکا بی‌هامبا (Justine Masika Bihamba‌) از کشور کنگو تقدیم شد و ماکسیم ور‌هاگن، (‌Maxime Verhagen‌) وزیر امور خارجه‌ی هلند این جایزه را به خانم بی‌هامبا تقدیم کرد.

در کشور کنگو، به خصوص منطقه‌ای که خانم ماسیکا بی‌هامبا اهل آنجاست، میزان تجاوز به زن‌ها به طور وحشتناکی بالاست. چون همه‌ی گروه‌های درگیر جنگ‌های داخلی در این کشور مرتکب این عمل می‌شوند.

همکاری زنان برای کمک به کسانی که قربانی خشونت جنسی می‌شوند، اسم تشکیلاتی است که بی‌هامبا پایه‌گذاری کرده است. کار این تشکیلات غیر از کمک به کسانی که به آن‌ها تجاوز شده است، دادن آموزش و اطلاعات درباره‌ی این مسأله است.

فشار برای تحت پیگرد قرار دادن این مجرمین و کشاندن آن‌ها به دادگاه، سومین بخش فعالیت این تشکیلات است. این فعالیت‌ها کمک می‌کند که توجه‌ی دنیا به این فجایع جلب شود.

جاستین ماسیکا بی‌هامبا

برای کامل شدن دیدمان از کشور کنگو، در کنار شنیدن این خبرها مقداری هم به زیبایی‌های فرهنگ و آثار هنری این کشور توجه می‌کنیم.

از این کنگوی جنگ‌زده با کارهای دو گروه موسیقی؛ سامبا مپانگالا (Samba Mapangala‌) و ارکستر ویرونگاه ( Virunga‌)، که من خیلی دوستشان دارم، آشنا می‌شویم.

با این‌که چند سال است که سامبا در کنگو زندگی نمی‌کند، ولی همیشه اسم ارکسترش آدم را به کنگو می‌برد. ویرونگاه، اسم یک کوه آتشفشان در کنگو است.

سامبا مپانگالا

سامبا مپانگالا، یکی از نوازندگان دوران طلایی موسیقی کنگو است که از دهه‌ی پنجاه، شصت شروع می‌شود و دهه‌ی ۹۰ تمام می‌شود.

از این زمان به بعد خیلی از نوازندگان خوب کنگو کشور را ترک کردند. پریزیدنت موبوتو که از سال ۶۵ تا ۹۷ در کنگو حکومت کرده بود، موسیقی بومی را خیلی تحت‌ فشار گذاشته بود و این برای کشوری که ۲۵۰ قوم و ۷۰۰ زبان مختلف در آن زندگی می‌کنند، لطمه‌ی بزرگی بود.

آلبوم «آواز و رقص» (Song and Dance‌) آلبوم دوازدهم این خواننده است که حاصل بیش از ۲۵ سال فعالیت هنری است.

چند سال به عقب برمی‌گردیم و سراغ یکی دیگر از گروه‌های خیلی مهم پایتخت کنگو (کینشاسا) در دوره‌ی روناک، گروه تی‌پی‌او‌کی (TPOK-Jazz‌) می‌رویم. تی‌پی‌او‌کی، مخفف اسمی است که معنی آن قوی‌ترین گروه کینشاسا می‌شود.

سام مانگوانا، خواننده گروه تی‌پی‌اوکی

این گروه در دهه‌ی پنجاه بنیان‌گذاری شد و توانست خیلی سریع یکی از محبوب‌ترین گروه‌های موسیقی کنگو شود. سام مانگوانا، (Sam Mangwana‌) از سال ۷۲ عضو این گروه شد‌.

چشمه‌ی موسیقی کنگو خشک شدنی نیست‌. خواستیم با این آهنگ‌ها، کمی از این موسیقی را مزه مزه کنیم‌. در دوره‌‌ی طلایی موسیقی کنگو و یا از گروه‌هایی که در خارج از کنگو به خصوص از فرانسه و بلژیک فعال‌اند، کارهای خیلی خوبی وجود دارد که علاقه‌مندان موسیقی کنگو می‌توانند به آن‌ها دسترسی پیدا کنند.

اسم یک خواننده‌ی جوان کنگویی را می‌گویم که در هلند زندگی می‌کند و هنوز کارش به بازار نیامده است‌. اما نام ‌ناتالی ماکوما (‌‌Nathalie Makoma) یادتان باشد. مطمئنم این خواننده‌ی با استعداد به زودی بسیار معروف می‌شود و از آلبوم‌هایش خیلی لذت خواهیم برد.