ناجی موسیقی‌های در حال فراموشی

همیشه در دنیا کسانی وجود دارند که دنبال این هستند که نگذارند یک چیزهای فرهنگی از بین برود. بعضی‌ها هم برای حفظ آثار تاریخی تلاش می‌کنند. اگر یادتان باشد، بعد از زلزله‌ی بم، خانم پریسا دمندان در خرابه‌های بم، دنبال عکس‌های مردم و جمع‌آوری آن‌ها بود تا چهره‌های مردم و صحنه‌هایی که پیش از زلزله از مردم باقی مانده بود، از بین نرود.

عده‌ای به جاهای پرتی مثل آمازون می‌روند تا جلوی از بین رفتن زبانی را بگیرند که عده‌ی کمی با آن صحبت می‌کنند. بعضی‌‌ها هم در موسیقی این کار را کردند. آن‌ها نه فقط نگذاشتند بعضی از موسیقی‌ها فراموش بشود؛ بلکه باعث شدند عده‌ای هم به این موسیقی‌ها علاقه‌مند بشوند.

مثلاً در ایران کسی مثل حنانه سال‌ها زحمت کشید تا مجموعه‌ای از موسیقی محلی ایران را جمع‌آوری کند. از این نمونه‌ها زیادند؛ ولی امروز ما می‌خواهیم از کسی صحبت کنیم که طرز کارش با بقیه فرق دارد. «Ry cooder» کسی است که نه فقط دنبال موسیقی‌هایی بوده که داشت از بین می‌رفت یا علاقه‌ی کمی برای آن‌ها وجود داشت؛ بلکه نوازنده‌ی خیلی خوبی هم هست.

ری کودر

مجله‌ی رولینگ استونز گفته است که ری کودر یکی از ده گیتاریست بزرگ دنیاست. جالبی کار ری کودر در این است که آدم وقتی به موسیقی‌اش گوش می‌دهد، فکر می‌کند منظور ری کودر از این جست‌وجوها فقط این بوده که نوازنده‌هایی را از جاهای مختلف پیدا بکند، با آن‌ها ساز بزند و حال کند. حالا این‌که نتیجه‌ی این کار، ماندن آن موسیقی و علاقه‌مند شدن مردم به موسیقی جاهای مختلف شده، به نظر می‌آید شانس دوست‌داران موسیقی بوده.

این یکی از کارهای گروه «Reising sons» است که در آن، ری کودر ۱۸ ساله با نوازنده‌ای به نام «تاج‌محل» همراهی می‌کند. اگر چه این گروه چندان موفق نبود؛ ولی گیتار ری کودر با این گروه شناخته شد.

ری کودر می‌توانست همین طور ادامه بدهد. یعنی برای فیلم‌های معروف بنوازد یا با گروه‌های معروفی مثل «رولینگ استونز» همکاری کند. ولی یک موقعی احساس می‌کند که دنیای موسیقی‌ای که در آن کار می‌کند، برایش خیلی محدود است و دلش می‌خواهد با سبک‌های دیگر موسیقی آشنا بشود. برای همین به دنیای موسیقی جاهای دیگر هم سر می‌زند.

یکی از نتایج خوب این سفر همین همکاری‌اش با «ال فاکا توره» است. نوازنده‌ی مهم اهل مالی در سال ۹۴. قبل از ری کودر، کسان دیگری هم بودند که فهمیده باشند موسیقی مالی و بلوز به هم نزدیک است. همین تاج‌محل که ۲۵ سال قبل با ری کودر همکاری داشت، یک سال قبل از همکاری با ری کودر، با ال فاکا توره یک آلبوم به بازار داده بود. ولی نتیجه‌ی همکاری ری کودر و ال فاکا توره به دست آوردن جایزه‌ی مهم «گرمی» (Grammy) بود.

ری کوودر

یکی از معروف‌ترین و جالب‌ترین کارهای ری کودر، آلبوم «Buena Vista Social Club» است. آلبومی که ری کمتر در آن خودش را نشان می‌دهد و با فروتنی سعی می‌کند میدان را به دست نوازنده‌های نسل قبل کوبا بدهد.

ممکن است خیلی‌ها اسم ری کودر را نشنیده باشند؛ ولی آهنگ‌های این آلبوم را خوب بشناسند. ری کودر به کوبا دعوت می‌شود که با دو نوازنده‌ی آفریقایی، یک آلبوم پر کند. ولی چون آن دو نمی‌توانند ویزا بگیرند، ری کودر می‌گوید باید یک فکر دیگر کرد. نتیجه‌ی این فکر آلبوم معروف «Buena Vista Social Club» شد.

این آلبوم درست شد تا نوازنده‌های خوبی که داشتند فراموش می‌شدند، دوباره کشف شوند و بعضی‌هایشان آن چنان انرژی‌ای پیدا کنند که بتوانند در سنین بالا، چند آلبوم موفق دیگر درست بکنند. مثلاً «ابراهیم فرر» در مدت هفت سالی که بعد از این آلبوم زنده بود، موفق شد هشت آلبوم تازه در بیاورد.

از ۲۸ آلبوم ری کودر که هنوز چیزی از آن‌ها پخش نکردیم، من یکی را انتخاب کرده‌ام که آخرین آهنگ از این نوازنده است که توی این برنامه بگذارم. آهنگ «Poor Man's Shangri-La» از آلبوم «Chávez Ravine»

اسم این آلبوم، یعنی Chávez Ravine، از منطقه‌ای که در لس‌آنجلس است و اکثریت مردم آن‌جا مکزیکی بوده‌اند، گرفته شده است. شهرداری لس‌آنجلس این منطقه را خراب کرد که به جایش ساختمان‌های بلند بسازد. این ساختمان‌ها ساخته نشد؛ ولی فرهنگ این منطقه از بین رفت. ری کودر که با کارهایش در خدمت موسیقی خیلی از جاهای دنیا بوده است، از سفرش به آمریکا برگشت که با این آلبوم موسیقی این منطقه را دوباره زنده کند و به اصل خودش برگرداند.

بعد از صحبت‌مان راجع به ری کودر می‌خواهم از یک هنرمند ایرانی نام برده شود. این هنرمند «پاشا کرمی» نوازنده‌ی تنبک است. من مطمئنم پاشا در آینده یکی از نوازنده‌های مهم می‌شود. او الان با نوازنده‌هایی مثل «حمید متبسم» همکاری دارد و این هفته اولین آلبومش را به بازار داده است. خوشحالم بگویم کاروان موسیقی اولین برنامه‌ای است که این آلبوم را معرفی می‌کند: «small planet»