تاریخ انتشار: ۱۷ بهمن ۱۳۸۷ • چاپ کنید    

تالاب‌های ایران، سی و هشت سال پس از پیمان رامسر

بیژن روحانی
rohani@radiozamaneh.com

دوشنبه چهاردهم بهمن برابر با دوم فوریه، در تقویم محیط زیست به نام روز جهانی تالاب‌ها نامگذاری شده است. در سال ۱۳۴۹ یا ۱۹۷۱ و در چنین روزی، نخستین کنوانسیون حفاظت از تالاب‌ها در شهر رامسر در شمال ایران میان کشورهای مختلف به امضاء رسید. کنوانسیونی که از دولت‌ها می‌خواهد زمینه حفاظت و بهره‌برداری مناسب را از تالاب‌ها به عنوان ذخیره‌گاه‌های مهم زیست محیطی فراهم کنند.

اهمیت امضاء پیمان رامسر به حدی بود که چندی پس از آن، روز دوم فوریه به یادبود این معاهده، به عنوان روز جهانی حفاظت از تالاب‌ها نامگذاری شد.

Download it Here!

اما در سی و هشتمین سالگرد امضای این پیمان، ایران جزو کشورهایی است که بیشترین تالاب‌های در معرض خطر را بین تالاب‌های ثبت شده در فهرست این کنوانسیون دارد. در این فهرست ایران و یونان با هفت تالاب و سپس جمهوری چک با چهار تالاب در بین ۱۵۸ کشور، بیشترین تالاب در خطر را دارا هستند.

بر اساس آمارها ۲۵۰ تالاب در کشور وجود دارد که دو درصد خاک ایران را تشکیل می‌دهد و از این میان بیست و دو تالاب در کنوانسیون رامسر ثبت شده‌اند. تالاب‌هایی که امروز توسط عوامل مختلفی که عمدتا منشاء انسانی دارد تهدید می‌شوند؛


دریاچه بختگان، عکس: ایسنا

ورود آلاينده‌های مختلف بيولوژيكی، شيميايی و فيزيكی، رعایت نشدن ملاحظات زيست محيطی در پروژه عمرانی، عدم رعايت حق‌آبه طبيعی تالاب‌ها و دریاچه‌ها در پروژه‌های سدسازی، شكار و صيد غيرمجاز و بی‌رويه، خشكسالی‌های پی در پی و بهره‌برداری نامتناسب از منابع آب‌های زيرزمينی در اطراف تالاب‌ها و همچنین واگذاری زمین‌های اطراف و تغییر کاربری آنها بخشی از این عوامل هستند.

برخی دیگر از این تالاب‌ها نیز به دلیل احداث سد از میان رفته‌اند. به عنوان مثال احداث سد حسنلو و زهکش آن در آذربایجان غربی، باعث شده تالاب‌های حفاظت شده شورگل، یادگارلو و درگه سنگی در معرض خطر جدی و خشک شدن قرار بگیرند.


دریاچه ارومیه، عکس:ایسنا

دلاور نجفی، معاون محيط طبيعی و تنوع‌زيستی سازمان حفاظت محيط زيست در گفت‌وگویی با خبرگزاری ایسنا (سیزدهم بهمن) اعلام کرده است در حالی که وضعیت تالاب‌های آلاگل، آلماگل و آجیگل که پیش از این در وضعیت بحرانی بودند اندکی بهبود یافته، اما در برابر شرایط برای تالاب درياچه اروميه، گاوخونی و پریشان بحرانی شده و بايد اين تالاب‌ها نیز به فهرست قرمز كنوانسيون رامسر افزوده شود.

فقط پیمانکار مقصر است

وضعیت بحرانی دریاچه پریشان در استان فارس در هفته گذشته مورد توجه بسیاری از فعالان محیط زیستی قرار گرفت. تالابی که چندی پیش عملیات احداث جاده در بخشی از آن با استفاده از ماشین آلات سنگین، زیان‌های فراوانی برجای گذاشت.


راه سازی در تالاب پریشان، عکس: ایسنا

گرچه در ابتدا اعلام شد این عملیات توسط اداره راه و ترابری شهرستان کازرون صورت گرفته است اما اکنون مدیركل دفتر زيستگاه‌ها و امور مناطق سازمان حفاظت محيط زيست اعلام کرده است هیچ تقصیری متوجه اداره راه نیست بلکه پيمانكاری كه هيچ قراردادی با اداره راه استان فارس نداشته به طور غیرقانونی اقدام به بسترسازی هزار متر جاده کرده كه حدود ۷۰۰ متر آن داخل تالاب پريشان بوده است.

با این حال این مقام سازمان حفاظت محیط زیست توضیح نداده است که یک شرکت خصوصی پیمانکاری بدون داشتن قرارداد با یک نهاد دولتی بر چه اساسی سرمایه هنگفتی را در این منطقه خرج کرده است.

بنابر گزارش خبرگزاری ایسنا، این تخریب‌ها در حساس‌ترین بخش دریاچه پریشان روی داده است و برآوردهای انجام شده نشان می‌دهد كه حدود 4 ميليارد ريال به اين تالاب خسارت زيست‌محيطی وارد شده است كه مطابق اظهارات مسئولان سازمان محیط زیست جبران تمامی خسارت وارده به تالاب بر عهده پيمانكار خواهد بود.

وضعیت تالاب‌های گلستان

از میان تالاب‌های ثبت شده ایران در کنوانسیون رامسر، چهار تالاب در استان گلستان قرار دارد اما از این میان سه تالاب با خطر خشکی و نابودی روبرو هستند.


هامون، عکس: ایسنا

حسن جعفری معاون سازمان حفاظت محیط زیست استان گلستان، در گفت‌وگو با خبرگزاری مهر اعلام کرده است که بهره برداری از آب تالاب‌ها برای کشاورزی، صید غیرمجاز ماهیان و قطع درختان، تغییرغیرمجاز کاربری تالاب‌ها و واگذاری اراضی و همچنین خشکسالی، تالاب‌های ارزشمند این استان را تهدید به نابودی و خشک شدن می‌کند.

سی و هشت سال پس از امضای پیمانی جهانی که سازمان محیط زیست ایران افتخار برگزاری نشست‌های مرتبط با آن را دارد، اکنون ایران در فهرست کشورهایی قرار گرفته است که بیشترین تالاب‌ها و دریاچه‌های درحال نابودی را دارد.

Share/Save/Bookmark

در همین زمینه
گفت‌وگو با اسماعیل کهرم در مورد دریاچه پریشان
نظرات بیان شده در این نوشته الزاماً نظرات سایت زمانه نیست.

نظرهای خوانندگان

گزارش خیلی خوبی بود، هر چند که بعد از شنیدن آن آه بلندی کشیدم. کاش کمی درباره اهمیت تالاب ها هم صحبت می کردید. شاد باشید، محمد

-- محمد ا ، Feb 6, 2009

نظر بدهید

(نظر شما پس از تایید دبیر وب‌سایت منتشر می‌شود.)
-لطفا به زبان فارسی کامنت بگذارید.
برای نوشتن به زبان فارسی می توانید از ادیتور زمانه استفاده کنید.
-کامنتهایی که حاوی اتهام، توهین و یا حمله شخصی باشد هرز محسوب می شود و منتشر نخواهد شد.


(نشانی ایمیل‌تان نزد ما مانده، منتشر نمی‌شود)