«هدف این بود که کمک‌های مردمی به بن‌بست برسد»

اردوان روزبه

مدتی پیش‌، سه هنرمند سرشناس سینمای ایران که برای جمع‌‌آوری دیه، جلب رضایت خانواده مقتول و نجات بهنود شجاعی از مرگ تلاش می‌کردند، به دادسرای تهران احضار شدند. اجرای حکم اعدام در هر حال به پس از ماه رمضان موکول شده است. در همین رابطه با محمد اولیایی‌فرد، وکیل بهنود شجاعی گفت و گو کردم

ما بر اساس آخرین اطلاعاتی که داریم، می‌دانیم که هنرمندانی که در رابطه با پرونده‌ی بهنود شجاعی پا پیش گذاشتند، با مشکلاتی مواجه شدند که این کار عملاً متوقف شد. بفرمایید که وضعیت پرونده بهنود بعد از قضایا چیست و سرنوشت هنرمندانی که پا پیش گذاشتند، به کجا کشیده شد؟

پس از آن که سه بار حکم موکل من، بهنود شجاعی، متوقف شد و آخرین آن‌ها مرداد سال 87 بود، سه هنرمند ما، استاد عزت‌الله انتظامی و پرویز پرستویی و آقای کیومرث پوراحمد در این خصوص با خانواده‌ی اولیای دم به مذاکرات مفصلی پرداختند و سعی و اهتمام زیادی کردند.

در نهایت موفق شدند که رضایت اولیای دم را در برابر اخذ دیه و گذشت از قصاص، جلب کنند و در این خصوص شماره حساب مشترکی در یکی از شعب بانک ملی تهران، افتتاح کرده و اعلام نمودند که مردم کمک‌های انسان‌‌دوستانه خودشان را برای جمع‌آوری دیه به این حساب واریز کنند.

متأسفانه پس از چند روز از این مسأله، دادسرای جنایی تهران شعبه یک بازپرسی این سه هنرمند را به اتهام «تلطیف احساسات عمومی و ملاحظه به خرج دادن در خصوص این قاتل جانی» به دادسرا فرا خواندند.

البته همواره بازپرس شاملو این سه هنرمند را به عنوان مطلع به بازپرسی فرا خواند؛ ولی ما در اظهار نظرهای خودمان که در مطبوعات عنوان کردیم، گفتیم که این اقدام حقوقی، عملاً ایرادات بسیار بزرگ حقوقی هم در پی خواهد داشت.

به خاطر این‌که تا شکایتی نباشد، از نظر حقوقی حضور مطلع بی‌معنی خواهد بود و هم‌چنین اگر متهمی نباشد، مطلعی معنی ندارد.

از سوی دیگر حساب مشترک آن‌ها را مسدود کردند و ما پاسخ دادیم که حساب مطلع (برای معنی مطلع این را بگویم که نوعی شاهد محسوب می‌شود؛ کسی که از جریانی مطلع است) بنابراین طبق قوانین حقوقی نمی‌توان حساب یک نفر شاهد یا مطلع را مسدود کرد. فقط می توان حساب متهم را آن هم در شرایط خاص مسدود کرد.

علی ایّ حال، ما پاسخ‌های حقوقی را دادیم و در نهایت هم مسأله فیصله پیدا کرد تا هفته‌ی پیش که شعبه اول بازپرسی اعلام منع تعقیب برای این سه هنرمند را کرد و حساب را هم باز کرد.

اما عملاً مسأله و هدف اصلی این بود که این کمک‌های مردمی به بن‌بست برسد و این مشکلات برای این سه هنرمند به وجود بیاید و الان ما طی تماس‌هایی که می‌گیریم، دیگر نمی‌توانیم حمایت‌های مردمی را جذب کنیم و بسیار سخت می‌دانم که این‌ها بخواهند این کار را ادامه دهند.

اما ما از یک طرف شنیدیم که نقل شده خانواده مقتول کفن‌پوش به دادسرای تهران مراجعه کردند و اعلام کرده‌اند که ما رضایت نداده‌ایم.

من این را هم شنیده‌ام. اما ظاهراً مسئولین دادگستری به آن‌ها پاسخ داده‌اند که شما بعد از ایام ماه رمضان مراجعه کنید و با توجه به این‌که چنین اقدامی را انجام دادند و به این شکل کفن‌پوش پای‌فشاری بر خواسته‌ی خودشان کردند، بنده بیم این را دارم که قوه قضاییه تسلیم این خواسته شود و در نهایت بعد از پایان ماه مبارک رمضان اگر ما نتوانیم دستور توقف حکم را بگیریم، بیم اعدام موکلم را به شدت دارم.

آیا خانواده مقتول رقم مشخصی را پیشنهاد کردند؟ ما شنیدیم که رقم بسیار بالا بوده است. آیا این صحت دارد؟

اولیای دم در واقع جان کسی را در یک دست دارند و در دست دیگر پاکت پیشنهادی را که می‌تواند شامل ارقام نجومی باشد، دارند. این خلاف انسانیت و موازین انسانی است.

بنابراین من خواستار این شدم که به این مسأله رسیدگی شود و همان طور که شما فرمودید، بنده هم چندین رقم بالا شنیده‌ام و معتقد هستم که این ارقام بالا هم صحت دارد.

آیا در سیستم قضایی در ایران حد مشخصی برای پرداخت جایگزین اعدام، حالا دیه یا هر عنوانی که می‌توان بر آن گذاشت، قائل می‌شوند؟

متأسفانه خیر. اصلی که در صدمه بدنی و نقص عضو هست، قصاص است. ما در نقص عضو به خاطر این‌که بیم زیاده بر آن داریم، در قصاص نفس به خاطر این‌که بیم زیاده بر کشتن کسی وجود ندارد و بالاتر از کشتن چیزی نیست که کسی بخواهد ترسی داشته باشد، بنابراین جان در اختیار اولیای دم است که قانون می‌گوید قصاص نفس در برابر قتل که البته می‌توانند اولیای دم رضایت دهند.

این رضایت می‌تواند مجانی باشد و می‌‌تواند نصف دیه باشد یا یک دیه کامل و حتی بیشتر از یک دیه.

این خلأ قانونی است؛ اما موضوع این است که به خاطر مشکلات فرهنگی و فقر اقتصادی که الان در جامعه‌ی ایران وجود دارد، متأسفانه از این مسأله سوء استفاده می‌شود و تا ارقام نجومی می‌روند و قانون‌گذار هم نمی‌تواند جلوگیری کند و این خلأ قانونی است که متأسفانه حس انسان دوستی را در ایران از بین برده است.