ویزا ندادن اروپا به مقامات ایران «اقدامی سمبلیک است»

ایرج ادیب‌زاده

واکنش‏های بین‏المللی به تظاهرات اخیر مردم ایران در اعتراض به نتایج انتخابات ریاست جمهوری ادامه دارد. تعدادی از سیاست‏مداران آلمان از کشورهای عضو اتحادیه‏ی اروپا خواسته‌اند که برای مسئولین سرکوب مردم در ایران، ویزای ورود به کشورهای عضو این اتحادیه را صادر نکنند. در همین رابطه با مهران براتی، تحلیل‏گر مسائل سیاسی مقیم برلین گفت و گو کردم و ابتدا از آقای براتی اهمیت این درخواست سیاست‏مداران آلمانی را پرسیدم:

فکر نمی‏کنم این اقدام کشورهای اتحادیه‏ی اروپا، در اصل سیاستی که این کشورها نسبت به دولت آقای احمدی‏نژاد خواهند داشت، چندان تأثیرگذار باشد. دولت آقای احمدی‏نژاد تازه چند هفته‏ی دیگر تحلیف خواهد شد. معرفی وزرا به مجلس و گرفتن تأیید از مجلس، خود به خود چند ماهی طول خواهد کشید.

این حرکت بیشتر اقدامی سمبلیک در جهت تأیید و حمایت اخلاقی از جنبش اعتراضی مردم ایران بوده است. اما آن‏چه که در واقعیت سیاست انجام خواهد گرفت، چیز دیگری است.

در حقوق بین‏الملل پیش‏بینی نشده که رابطه با دولت‏ها زمانی انجام می‏گیرد که آن دولت‏ها بنا بر رأی دموکراتیک مردم انتخاب شده باشند. چنین نظمی در حقوق بین‏المللی نداریم. به همین دلیل هم انتظار من این است که پس از چند ماه، دولت‏ها گفت و گوهایشان را دوباره از سر بگیرند و ادامه بدهند.

منتها آن‏چه که اکنون در این رابطه پراهمیت است، حمایت گسترده‏ی مردم کشورهای اروپایی بویژه آلمان از حرکت اعتراضی مردم ایران است.

الان در شهرهای مختلف آلمان، روی بالکن شهرداری‏ها، پرچم سبز و علائم سبز جنبش ایران به اهتزاز درآمده است. در بعضی از شهرها، مردم روی آنتن اتومبیل‏ها یا تاکسی‌هایشان روبان سبز بسته‌اند. سازمان نویسندگان آلمانی و تعداد زیادی از هنرمندان برجسته‏ی آلمانی بیانیه‏ها‏ی حمایت منتشر کرده‌اند و به نوعی در زندگی روزانه و محل کار خود نیز علائمی از این حمایت را نشان می‏دهند.

شهروندان برلین بیش از دو هفته، هر شب ساعت نه و نیم تا یازده شب به وقت آلمان، جلوی دروازه‏ی برلین با مشعل به نشانه‏ی حمایت از حرکت مردم ایران جمع می‏شدند و حتی تعدادی از ساکنان مسلمان برلین نیز در این پاس شبانگاهی شرکت می‏کردند.

این حمایت عمومی، به خصوص حمایت احزاب از این جنبش عمومی، دولت‏ها را مجبور به انجام حرکاتی می‏کند. اما به نظر نمی‏آید که در آینده حتماً در روابط دو دولت، این خواست‏ها و حمایت‏ها را در سیاستشان نسبت به ایران منعکس کنند.

فکر می‏کنید حمایت‏های مردمی آلمان از جنبش اعتراضی مردم ایران تا کی ادامه پیدا کند؟

به نظر می‌رسد جنبشی که در ایران آغاز شده، جنبشی برای سرنگونی حکومت، اکنون و حال، نیست؛ بلکه جنبشی مدنی با سیاست‌های محاصره‏ی مدنی است. محاصره‏ی مدنی این است که هر روز و هر ماه برای حقوق شهروندی مبارزه شود. این نوع مبارزه در خود نوعی نسل‌زایی ایجاد می‏کند؛ موج اعتراض‏های جدید را در درون خود پرورش می‏دهد و ادامه پیدا می‏کند.

این جنبش برای اروپایی‏ها مسأله‌ای کاملاً غیر مترقبه بوده است؛ همان‏طور که برای ایرانی‏ها هم دور از انتظار بوده است. حکومت در نهایت مجبور به عقب‏نشینی در مقابل این محاصره‏ی مدنی خواهد شد و امکان سرکوب به معنای کشتار جمعی این حرکت بزرگ مدنی را پیدا نخواهد کرد.

فکر می‏کنم نیروهای آزادی‏خواه جهان از چنین حرکتی، به طور دائم پشتیبانی خواهند کرد. الان آمادگی روانی بسیار گسترده‏ای برای این پشتیبانی وجود دارد. حتی این آمادگی وجود دارد که از حکومت ایران در نهادهای مختلف بین‏المللی شکایت شود. حال این که زمینه‏ی حقوقی آن وجود دارد یا نه، مسأله‏ی دیگری است.

به هر صورت، حکومت در ایران، دیگر نخواهد توانست با راحتی و خوش‌خیالی بر مسند حکومت بنشیند و هیچ اتفاقی در دنیا در اعتراض به او نیفتد.