«ماجراجویی ایران، دلیل حضور فرانسه در خلیج فارس»

ایرج ادیب‌زاده

نیکولا سارکوزی، رییس جمهوری فرانسه روز سه‌شنبه در ابوظبی امارات متحده عربی، نخستین پایگاه نظامی این کشور را در خلیج فارس افتتاح کرد.

همین مسأله را با آقای دکتر کریم پاکزاد، پژوهشگر بنیاد مطالعات استراتژیک و بین‌المللی فرانسه در پاریس در میان گذاشته‌ام.

آقای پاکزاد، به نظر شما اهداف فرانسه از ایجاد این پایگاه بیشتر نظامی است یا اقتصادی؟

مسلماً ایجاد چنین پایگاهی ابعاد مختلف دارد. نمی‌توانیم بعد اقتصادی این پایگاه را انکار کنیم. به خاطر این‌که این پایگاه سال‌ها قبل ساخته شده بود و محصول پیمان نظامی است که فرانسه ۱۰ سال قبل با امارات متحده امضا کرده بود و به کشتی‌های فرانسوی این امکان را می‌داد که در اینجا اسکان بکنند.

بعد از انتخاب آقای سارکوزی به ریاست جمهوری فرانسه، سیاست آقای سارکوزی در مورد این منطقه و به خصوص در مورد این پایگاه نظامی فرانسه کاملاً تغییر کرده است. یعنی این پایگاه برای فرانسه از اهمیت به مراتب بیشتری برخوردار است.

به چه معنا؟ چون از یک طرف حضور فرانسه را در یک منطقه حساس و استراتژیک که خلیج فارس باشد، تأمین می‌کند‌. و از طرف دیگر می‌بینیم که مشاوران رییس جمهور فرانسه پنهان نمی‌کنند که بگویند تقویت این پایگاه و همچنین متن پیمان جدیدی که بین فرانسه و امارات متحده امضا شده است، دو هدف دیگر هم دارد.

یکی از اهداف عبارت است از حفظ ثبات، حاکمیت و استقلال امارات متحده‌ی عربی و هدف دوم او ثبات در منطقه است. یعنی ثبات در منطقه به معنی تأمین امنیت راه‌های نفت و باز گذاشتن تنگه‌ی هرمز است که خیلی از موقعیت استراتژیک برخوردار است.

وقتی این دو اصل را مشاهده می‌کنیم، می‌بینیم این پایگاهی است که به خاطر خطری که کشورهای جنوب خلیج فارس و کشورهای اروپایی و آمریکا نسبت به سیاست کنونی ایران دارند و یا احساس می‌کنند، در نظر گرفته شده است.

دکتر کریم پاکزاد، پژوهشگر بنیاد مطالعات استراتژیک و بین‌المللی فرانسه

آقای دکتر پاکزاد، پیش از حرکت آقای سارکوزی به سوی پاریس، او و ولیعهد امارات در یک مانور هوایی با حضور بمب‌افکن‌های فرانسوی نشستند و این نمایش را تماشا کردند که در پایگاه الدفرا در ۴۰ کیلومتری ابوظبی حضور دارند. با توجه به نگرانی عراق از مسأله‌ی هسته‌ای جمهوری اسلامی و بسته شدن تنگه‌ی هرمز توسط جمهوری اسلامی در صورت حمله‌ی نیروهای غربی یا اسرائیلی، حضور این پایگاه‌ها را هشداری به ایران هم می‌دانید؟

بله، کاملاً. یعنی حتا مسئولان رسمی فرانسه به صراحت این را بیان می‌‌کنند که حضور فرانسه در اینجا حضوری است که مانع از آنچه ماجراجویی ایران در منطقه می‌خوانند، است.

حتا امکان دارد به ماجراجویی احتمالی نیروهای نظامی فرانسه که از تابستان امسال به بعد در اینجا مستقر خواهند شد، عکس‌العمل نشان خواهند داد. این مسأله در یک طرف ماجرا قرار دارد و از طرف دیگر فرانسه با حضور خود در این منطقه یعنی کشورهای ثروتمند جنوب خلیج فارس دنبال منافع اقتصادی است.

به طور مثال یکی از مواد مذاکرات بین نیکولا سارکوزی و امارات عربی متحد فروش ۶۰ هواپیما جنگی و نظامی فرانسوی است. که از چندین سال به این طرف به بازار عرضه شده و هنوز هیچ خریداری ندارد اما به امارات متحده‌ی عربی واگذار شده است.

از طرف دیگر همان‌طور که شما در ابتدای صحبت‌های خود گفتید در عین حال فرانسه سعی می‌کند این پایگاه را به یک ویترین نظامی، اقتصادی و بازرگانی در منطقه برای فروش اسلحه نیز به کار ببرد.

مجموع تمام عوامل نشان می‌دهد استرتژی که آقای نیکولا سارکوزی از این پایگاه با آن برخورد می‌کند، استراتژی تنظیم شده و معقول و منطقی نیست. و افکار عمومی فرانسه و به خصوص نیروهای سیاسی، حتا نیروهای سیاسی چپ و اپوزیسیون فرانسه و حتا در بین نیروهای دست راستی فرانسه کاملاً مخالف چنین سیاستی هستند.

به خاطر این‌که فرانسه در حالتی نیست که بتواند نقش یک قدرت جهانی را طوری که آقای سارکوزی دارد بازی کند، در این منطقه بازی کند. از این جهت است که ما در مطبوعات فرانسه می‌بینیم که بسیاری از زمامداران و سیاستمداران، آقای سارکوزی را به ماجراجویی متهم می‌کنند.

آقای دکتر پاکزاد، همزمانی گشایش پایگاه نظامی فرانسه در خلیج فارس با اعلام ارتش ایران که گفته است پایگاه جدیدی در دریای عمان تأسیس کرده است که در صورت لزوم از ورود نیروهای دریایی دشمن به خلیج فارس یک جور پیشگیری از مسایل اوج‌گیری این تبلیغات این پایگاه نظامی نیست؟

چرا، فکر می‌کنم این امر سرپوشیده‌ای نیست. همه به این امر اذعان دارند که امکان منازعه بین کشورهای غربی و ایران وجود دارد. به طور مثال شاید بعد از انتخابات ریاست جمهوری ایران، مذاکرات احتمالی بین ایران و ایالات متحده‌ی آمریکا آغاز شود و ممکن است این مذاکرات به شکست بیانجامد.

همچنین رییس جمهور کنونی ایران، آقای احمدی‌نژاد اشاره می‌کند به‌هیچ‌وجه حاضر به مذاکره روی برنامه‌های اتمی ایران نیست. در چنین صورتی احتمال تنش در روابط بین ایران و کشورهای عربی از یک طرف و بین ایران و اسرائیل از طرف دیگر و همچنین ایران و کشورهای غربی به وجود خواهد آمد.

در این رابطه نباید این را فراموش کرد که تمام کارشناسان نظامی و سیاسی غرب معتقد به این هستند که از نیروی بالقوه‌ی نظامی ایران ترس ندارند. چیزی که باعث ترسشان از ایران می‌شود، قدرت تخریبی ایران در منطقه است.

این به آن معنی است که شاید ایران توانایی حمله به کشورهایی مانند اسرائیل یا کشورهای دورتر از اسراییل یا منطقه را به طور کامل نداشته باشد، اما کاملاً توانایی عظیمی دارد که در برابر یک برخورد احتمالی نظامی علیه این کشور از وسایل و نیروهایی که در تمام منطقه در اختیار دارد به شکل تخریبی علیه این کشورها استفاده بکند.

سیاست کنونی چه در بخش سیاسی و چه در بخش نظامی، سیاست بازدارندگی است و دارند سعی می‌کنند که ایران را از چنین ماجراجویی احتمالی بازدارند.