«وعده‌های پیش از انتخابات، بر سر قدرت است»

ایرج ادیب‌زاده

با نزدیک شدن به انتخابات ریاست جمهوری اسلامی ایران گفت و گو درباره‌ی آن و همچنین نامزدهای اصلی آن رونق گرفته است. آیت‌الله خامنه‌ای بار دیگر دولت احمدی‌نژاد را مورد حمایت قرار داد و رییس جمهوری کنونی و دولت آن را خدمتگزار ملت دانست.

کامبیز روستا، نویسنده و تحلیلگر سیاسی در آلمان در گفت و گو با زمانه می‌گوید:

هیچ چیز شگفت‌آوری در این انتخابات نمی‌بینم. در ابتدا باید ذکر کرد، کسانی که نام‌نویسی کرده‌اند ـ که معروف‌ترین آن‌ها را نام بردید ـ در واقع این افراد می‌خواهند در انتخابات شرکت کنند که هیچ چیز تعجب‌آوری نداشت. به دلیل این‌که تقریباً آدم‌های شناخته‌شده‌ای هستند و مسأله‌ این است که در لحظه‌ی آخر چه زد و بندهایی صورت خواهد گرفت و چگونه این نوع نمایش را به انتها خواهند برد.

چیز دیگری که مهم است این است که از نظر مصرف خارجی هم این آرایش روشن است. نمایندگان بخشی از اروپا (البته بدون فرانسه) یعنی آلمان و انگلستان و همچنین روسیه در اتحاد با اروپا کاندیدای خودش را سر وقت اعلام کرد و در این مورد با هم گفت و گو کرده‌ایم.

می‌ماند ناراضیان جمهوری اسلامی، به اضافه‌ی احمدی‌نژاد. در مورد ناراضیان هم می‌دانید که درجه‌ی نارضایتی این افراد متفاوت است و علل مختلفی هم دارد. بنابراین انتخابات این بار به قول سیاستمداران حتا یک مکث تعجب‌آوری هم ندارد.

طرح از هادی حیدری

این بار مسأله خیلی معمولی است. این تفاوت که به نظر من هنوز حرف آخر زده نشده است. یعنی این‌که موسوی یا یکی دیگر از کاندیداها در لحظات آخر با چه مانوری بیایند و بخواهند که انتخاب شوند و حرف آخر رهبری‌شان چیست، هنوز روشن نیست.

به نظر من احمدی‌نژاد می‌توانست برای دومین بار رییس جمهور شود اگر مسأله‌ی اقتصادی در درجه‌ی اول و در سطح جهانی یک گرایش سیاسی جدید در آمریکا پیدا نمی‌شد. با این دو عامل هنوز نظر تعیین کنندگان جریان‌های انتخاباتی برای من روشن نیست.

تا امروز این‌طور نشان داده‌اند که ادامه‌ی کار احمدی‌نژاد محتمل است. اما از پیش کسی را گذاشته‌اند که وزنه‌ی مهمی در سیاست خارجی برای جمهوری اسلامی است یعنی موسوی. بنابراین ظاهراً بحث بر سر احمدی‌نژاد و موسوی است. در مورد مسایل اقتصادی و منطقه‌ای موسوی و احمدی‌نژاد برتری‌هایی به هم دارند. بنابراین رهبر ایران باید حرف آخر را بزند.

آقای کامبیز روستا، طبق معمول دوره‌های انتخاباتی در جمهوری اسلامی نامزدها می‌توانند بدون گذشتن از خط قرمزها از وضعیت موجود انتقاد کنند. میرحسین موسوی از تغییر قانون اساسی گفته و نیز این‌که سی میلیارد دلار بودجه‌ی نفت کجا رفته است؟ کروبی هم از تغییر قانون اساسی گفته، از جمع کردن گشت‌های ارشاد و حتا در نامه‌ی اخیرش به حسین شریعتمداری، سردبیر و مدیر مسئول کیهان، نام سعیدی سیرجانی، نویسنده‌ی معاصر را آورده که نامی ممنوعه بوده. اکبر اعلمی نماینده پیشین مجلس هم به زبانی تند در سخنرانی‌اش در تبریز اصلاح‌طلبان و اصولگرایان را سر و ته یک کرباس خوانده است. فکر می‌کنید که این انتقادات تا کجا اوج بگیرد و آیا بعد از انتخابات هم کسی این حرف‌ها را خواهد زد؟

خیر، همیشه سابقه دارد. نه فقط در جمهوری اسلامی بلکه در تمام استبدادهای مطلقه، پیش از انتخابات وعده وعیدهای متقابلاً می‌دهند یا نقدهایی متقابلاً می‌کنند تا جریان انتخابات را گرم نگه دارند. همیشه این بازار گرمی‌ها صورت می‌گیرد‌. و معنایی ندارد چون این‌ها هیچ‌کدام نماینده‌ی طبقه‌ی اجتماعی نیستند. و اختلافاتشان اختلافات سر منافع عمیق اجتماعی و کشور نیست. اختلافات آن‌ها در مورد قدرت است.

پرسش پایانی من درباره‌ی حضور ایرانیان خارج از کشور در انتخابات ریاست جمهوری است. آقای کامران دانشجو، رییس ستاد انتخابات وزارت کشور گفته در چند دوره‌ی انتخابات ریاست جمهوری از کل ایرانیان خارج از کشور در دو سه دوره‌ی قبلی حدود صد و شصت هزار نفر شرکت کرده‌اند. اما در بقیه‌ی دوره‌ها نزدیک چهار تا پنج میلیون نفر برآورد کرده‌اند‌. به نظر شما این تعداد بسیار کم نیست؟

خیر، به نظر من بسیار زیاد است. چون این صد و شصت هزار نفر بخش‌هایی از مردم عادی و غیر وابسته به دستگاه‌های دولتی و عده‌ای از به اصطلاح اپوزیسیون است که مدام به دنبال بد و بدتر در این سال‌ها در میان جمهوری اسلامی بود و در انتخابات شرکت می‌کنند.

بنابراین این اعداد، اعداد کوچکی نیست و آن را با کل جمعیت مقایسه نکنید. مقایسه بکنید برای مردمانی که ایرانی هستند، در اروپا هستند، هیچ فشاری روی آن‌ها نیست و خارج از دایره‌ی کارمندان دولت و مواجب بگیران دولتی هستند.

می‌توانند آزادانه اعتراض کنند، آزادانه افشاگری کنند. من گاهی شنیده‌ام که در مقابل سفارت صف کشیده‌اند که آن‌ها از وابستگان بلاواسطه رژیم جمهوری اسلامی نیستند و در محیط آزاد زندگی می‌کنند و می‌توانند بدون ترس خود تصمیم بگیرند.