«حضور بین‌المللی سپاه، با استقرار در ساحل دریای سرخ»

ایرج ادیب‌زاده

واحدهایی از سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در بندر آساب اریتره در ساحل دریای سرخ مستقر شده‌اند، آن‌ها با چند کشتی و تجهیزات نظامی خود از یک ‌سال‌ و ‌نیم پیش یعنی از ماه دسامبر ۲۰۰۸ در بندر آساب به سر می‌برند.

برای بررسی بیشتر این گزارش و حضور واحدهایی از سپاه ‌پاسداران در بندر آساب اریتره با آقای دکتر هوشنگ حسن‌یاری، استاد روابط بین‌الملل در کالج نظامی سلطنتی کانادا گفت و گو کرده‌ام.

آقای دکتر حسن‌یاری، پیش‌تر گزارش‌هایی در مورد حضور سپاه پاسداران در لبنان، افغانستان و عراق منتشر شده بود، به‌نظر شما سپاه پاسداران در آب‌های اریتره در خلیج عدن چه‌کار می‌کند؟

در صورتی که این خبر صحت داشته باشد و نیروهای سپاه در کشور اریتره مستقر شده باشند، باید گفت که سپاه نظیر قدرت‌های غیرمنطقه‌ای درصدد این هستند که حضوری در مناطق خارج از حیطه‌ی تحت نظر خود که معمولاً مناطق پیرامونی ایران به خصوص خلیج فارس است، حضور خواهد داشت.

در نتیجه یک‌ نوع حضور بین‌المللی برای سپاه مطرح خواهد شد و معمولاً کشورها برای نشان‌ دادن قدرت توان نظامی خود به چنین حضورهایی در مناطق حساس جهان دست می‌زنند.

آقای دکتر، به‌نظر شما چرا این منطقه را انتخاب کرده‌اند. اهمیت آن در چیست؟

اهمیت منطقه همان‌طور که شما اشاره کردید از نظر سوق الجیشی بسیار بسیار مهم است. به خاطر این‌که از یک طرف این منطقه خلیج عدن را دربر می‌گیرد. دقیقاً در تنگه باب‌المندب قرار دارد. کشورهایی نظیر یمن و عربستان سعودی و همین‌طور سومالی و اریتره را در همسایگی دارد.

اگر جغرافیای منطقه را نگاه کنیم به دریای سرخ می‌رسیم. که دریای سرخ خود به خلیج عقبه یعنی به کشورهای اردن و اسرائیل و مصر می‌رسد، از طرف دیگر کانال سوئز به این منطقه پیوسته می‌شود. بنابراین ‌آبراه بسیار بسیار مهمی است که هم از نظر اقتصادی و هم از نظر نظامی دارای اهمیت بسیار بالایی است.

هوشنگ‌ حسن‌یاری، استاد ایرانی‌تبار دانشگاه کالج نظامی سلطنتی کانادا

نظامیان و کارشناسان غربی پرسیده‌اند که جمهوری اسلامی ایران وارد کدام بازی شده است. فکر می‌کنید بازی تازه‌ای برای جمهوری اسلامی ایران است؟

ببینید این برمی‌گردد به این‌که خبر صحت داشته باشد. در صورت صحت آن، به طبع این تحول مهمی است، به خاطر این‌که ایران خارج از منطقه سنتی خود حضور دارد‌. به خصوص منطقه‌ای به این حساسی، چرا که کشور دیگری که در این منطقه وجود دارد کشور جیبوتی است که کشورهای عمده‌ای نظیر فرانسه و آمریکا در جیبوتی دارای پایگاه‌های نظامی هستند.

اهمیت دیگر منطقه و آنچه حضور سپاه را در صورت صحت پررنگ‌تر می‌کند، وجود دزدان دریایی سومالیایی و بعضاً یمنی است که از آنجایی که در گذشته تعدادی از کشتی‌های ایران توسط این دزدان دریایی ربوده شده و ایران ناچار شده نظیر کشورهای دیگر کشتی‌های خود را با پرداخت مبالغی به دزدان دریایی آزاد کند، حضور سپاه احتمالاً در کنار حضور کشورهای دیگر عمده نظیر چین، هند و آمریکا، نیروهای سازمان ناتو فرانسه انگلستان و غیره‌، احتمالاً می‌تواند مشکل‌زا باشد.

ولی از طرفی می‌شود جنبه دیگر قضیه را هم درنظر گرفت و آن همکاری احتمالی است که بین نیروهای ایرانی در این منطقه و نیروهای بین‌المللی و نیروهای دیگر کشورها در منطقه بر سر یک امر مشخص و مورد علاقه همه وجود دارد.

جلوگیری از دزدی دریایی و ربودن کشتی‌های مختلفی که به واقع ضربه‌ای است بر اقتصاد جهانی از یک طرف و به خصوص بر اقتصاد کشور مصر که نیازمند عبور این کشتی‌ها، کشتی‌های تجاری و نظامی از کانال سوئز به عنوان یک منبع درآمد بسیار مهم برای مصر است، در نتیجه می‌توان به شکل دیگری هم به این موضوع نگاه کرد.

آقای دکتر حسن‌یاری گزارش می‌گوید که سپاه پاسداران موشک‌هایی هم به‌آنجا برده که در صورت استقرار می‌توانند عربستان سنی و اسرائیل را هدف قرار دهند و همین مسأله موجب نگرانی اسرائیل شده است. اسرائیل در ماه گذشته سه کاروان حامل سلاح برای نوار غزه را بمب‌باران کرد و یک منبع مصری به گزارشگر فرانسوی گفته است که یکی از کشتی‌های غرق شده‌ متعلق به جمهوری اسلامی ایران بود. فکر می‌کنید در صورت نگرانی اسرائیل این مسأله این‌بار با حمله به کشتی‌های سپاه پاسداران تکرار شود؟

شما در ابتدا به موشک‌ها اشاره کردید و این‌که موشک‌ها می‌توانند عربستان و اسرائیل را مورد هدف قرار دهند. این به‌ اصطلاح رمز سرگشوده‌ای است که ایران دارای توان موشکی است بعضی از مقامات ایرانی در گذشته اعلام کردند که برد این موشک‌ها تا ۲۰۰۰ کیلومتر است. در نتیجه به اعتقاد من نیاز چندانی نیست به این‌که ایران این موشک‌هایی را که توان دست‌یابی به سرزمین اسرائیل را از خاک ایران دارند، جابه‌جا و در این منطقه مستقر کنند‌.

به خصوص همان‌طور که شما اشاره کردید باید در نظر گرفت که در ماه ژانویه گذشته میلادی، حمله نیروی هوایی اسرائیل به کاروانی از تسلیحاتی که در سودان ظاهراً به ‌طرف مصر می‌رفتند و از آنجا قرار بوده که این تسلیحات به نوار غزه و حماس سپرده شوند، صورت گرفت.

در نتیجه به اعتقاد من از نظر نظامی گویی این‌که ایجاد امکانات مختلف برای کشور مهم است. ولی ریسکی را که این امر می‌تواند یرای ایران داشته باشد بیشتر از منافعی است که خواهد داشت‌. در نتیجه برای من جای سوال است که درصورت صحت، چرا ایرانی‌ها به چنین امری دست‌ زده‌اند.

مورد دیگری که به آن اشاره کردید عربستان است. ایران در صدد این نیست که با عربستان وارد درگیری نظامی شود. چه در گذشته ـ حتی در زمانی که ده‌ها تن از زائران ایرانی در عربستان کشته شدند ـ ایران تا تهدید نظامی پیش نرفت.

به خاطر این‌که این کشور ـ کشور مسلمانی است که اماکن مقدس اسلامی در آنجا قرار دارند و هر ساله هزاران زائر ایرانی از اماکن مقدس این کشور بازدید می‌کنند. در نتیجه وخامت اوضاع و روابط مشکل بین ایران و عربستان بر این امر قطعاً سایه خواهد افکند. در نتیجه باید با احتیاط بیشتری با این خبر برخورد کرد.