«حماس هم باید در مذاکرات صلح حضور داشته باشد»

ایرج ادیب‌زاده

حضور خالد مشعل، رییس دفتر سیاسی حماس در تهران با تبلیغات گسترده در جمهوری اسلامی ایران در مورد پیروزی حماس در جنگ ۲۲ روزه‌اش با اسرائیل و البته صحبت‌های گرم خالد مشعل که این پیروزی را سهم ایرانیان هم دانسته بود، همراه شده است.

برای بررسی بیشتر در مورد سفر خالد مشعل به تهران و واکنش سخت محمود عباس به این سفر با آقای جواد طالعی، روزنامه‌نگار در آلمان و تحلیل‌گر مسایل خاورمیانه گفت و گو کرده‌ام.

آقای طالعی، واکنش محمود عباس، رییس تشکیلات خودگردان فلسطینی بسیار سخت بود که گفت کسی که خود و خانواده‌اش در دمشق زندگی راحتی دارد و از راه دور فلسطینی‌ها را به مسلخ می‌فرستد جنایتکار است و با چنین افرادی چه جای مذاکره؟ نظر شما در این باره چیست؟

اختلاف بین محمود عباس و حماس، به ویژه شخص خالد مشعل در این چند روز گذشته علاوه بر آن چیزی که شما فرمودید در جبهه‌ی دیگری هم اوج گرفته است.

به این شکل که خالد مشعل در یکی از سخنرانی‌هایش اعلام کرده است که فلسطینی‌ها باید در سازمانی غیر از سازمان آزادی‌بخش فلسطین (plo) جمع شوند و محمود عباس گفته است کسی که فلسطینی‌ها را به ترک سازمان آزادی‌بخش فلسطین ترغیب می‌کند نمی‌تواند طرف مذاکره با من باشد.

بنابراین اختلاف بین حماس و محمود عباس اوج گرفته و این اختلافی است که از زمانی که حماس نیروهای الفتح را در نوار غزه سرکوب و وادار به فرار کرد و در آنجا قدرت مطلق را در دست گرفت، وجود داشته است.

در مورد سفر خالد مشعل به ایران باید بگویم که این ارتباطات حماس و به ویژه خالد مشعل با تهران اصلاً چیز پنهانی نیست.

جواد طالعی، روزنامه‌نگار / عکس: اختر قاسمی

در یکی دو سال اخیر دایماً تکرار شده است و حتا بعد از حمله‌ی اسرائیل به باریکه‌ی غزه هنگامی که پس از سه هفته جنگ حتا حماس پول برای پرداخت کارکنان خودش نداشت کمک‌های نقدی بین مستضعفان و تهیدستان باریکه‌ی غزه پخش می‌کرد و همان موقع تحلیل‌گران گفتند پول از طریق آن تونل‌های زیرزمینی رفح به دست حماس رسیده و منشاء ارسال این پول‌ها هم جمهوری اسلامی ایران بود.

علاوه بر این آقای شریعتمداری، مدیر مسئول کیهان تهران روز دوشنبه این هفته در یادداشت روز خودش نوشت که تابوی ارسال اسلحه برای گروه‌های فلسطینی باید شکسته شود و ایران باید به صورت علنی برای گروه‌های فلسطینی اسلحه بفرستد.

البته این آرزو تحقق‌پذیر نیست. به خاطر این‌که نه مصر امکان این را می‌دهد و نه اسرائیل و در واقع جمهوری اسلامی راهی برای رساندن اسلحه در آن ابعادی که برای حماس مورد نیاز است، نخواهد داشت.

ولی به هر صورت باید به این توجه داشته باشیم که جمهوری اسلامی استراتژی قدیم را در داخل و خارج از کشور جا انداخته است که عصاره‌ی این استراتژی مخالفت با اسرائیل است و توسعه‌ی این تفکر که اصولا‍ً پیروزی برای مردم فلسطین جز از طریق مقاومت حاصل نمی‌شود و همه‌ی مذاکرات صلح به خاطر این است که حقوق ملت فلسطین را ضایع بکند.

به خاطر این استراتژی و این نظری که بین طرفدارانش در منطقه جا انداخته، طبیعی است چنان بر طبل جنگ می‌کوبد و همان‌طوری که شما هم اشاره کردید، رهبر جمهوری اسلامی به خالد مشعل می‌گوید باید خودتان را برای یک جنگ احتمالی دیگر با اسرائیل آماده بکنید.

این در حالی است که حتا مقامات اسرائیلی در روزهای اخیر در مقابل پرتاب موشک‌ها به خاک اسرائیل این موضع‌گیری را داشته‌اند که این موشک‌ها از طرف خود حماس پرتاب نمی‌شود.

حماس به آتش‌بس وفادار است. این راکت‌ها و موشک‌ها را گروه‌های کوچکی به اسرائیل پرتاب می‌کنند که از حماس تبعیت نمی‌کنند و به صورت خودسرانه عمل می‌کنند.

می‌بینیم آن چیزی که در تهران بین خالد مشعل و رهبران جمهوری اسلامی اتفاق می‌افتد با سیاست کلی منطقه انطباق ندارد.

همان‌طور که شما اشاره کردید تلاش‌های صلح با میانجی‌گری مصر ادامه دارد و این تلاش‌ها از طرف جامعه‌ی بین‌المللی از طرف آمریکا مورد تایید است و اسرائیلی‌ها هم می‌پذیرند.

ولی باید تاکید بکنم به هر صورت جامعه‌ی بین‌المللی هم باید امکانی برای شرکت دادن حماس در مذاکرات صلح فراهم بکند. زیرا مذاکرات صلح بدون حضور حماس هرگز به نتیجه نخواهد رسید.

حضور خالد مشعل در مجلس

آقای طالعی، برخی گفته‌اند تندروی حماس و همین گفته‌های آقای شریعتمداری که شما به آن‌ها اشاره کردید که رسماً خواستار فرستاده شدن اسلحه به گروه حماس شده است، دست تندروهای اسرائیلی را برای جنگ با حماس بازتر می‌کند، نظر شما چیست؟

طبیعتاً همین‌طور است. اصولاً جواب تندروی، تندروی است. اگر به آمار و نظر سنجی‌های سال‌های اخیر مراجعه بکنیم اکثریت مردم در فلسطین و اسرائیل یعنی حداقل اکثریت پنجاه به اضافه‌ی یک مردم خواستار صلح شدند و از این شرایط بسیار بدی که حاکم است خسته شده‌اند و می‌خواهند راه حلی برای صلح فلسطین و اسرائیل ایجاد شود.

مسأله‌ی دو کشور مستقل اسرائیلی و فلسطینی هم در منطقه پذیرش عملی و ذهنی پیدا کرده و هم در اسرائیل و هم در ایران گروه‌های متعصب و تندرویی هستند که اصولاً منافع‌شان ایجاب نمی‌کند که صلح برقرار شود.

زیرا در شرایط جنگ می‌توانند احتکار کنند، می‌توانند سلاح خرید و فروش کنند، می‌توانند مردم را دچار خفقان کنند و از همه چیز سود ببرند.

همان‌طور که دیدیم وقتی انتفاضه‌ی دوم فلسطین آغاز شد علت اصلی این بود که آقای آریل شارون به تمپلبرگ رفت و در آنجا دست به تحریکاتی زد که حدود ۱۰ سال تلاش‌های صلح بین فلسطین و اسرائیل را به باد داد و باعث انتفاضه دوم شد که عوارض آن را امروز هم داریم می‌بینیم.

در نتیجه طبیعی است که هم در جبهه‌ی فلسطین و هم در جبهه‌ی اسرائیل هر صدای خشونت‌طلبی که بلند شود بازتاب خواهد داشت و بازتاب آن می‌تواند این باشد که نیروهای تندروی اسرائیلی هم بیان کنند با فلسطینی‌ها نمی‌شود به صلح رسید و باید آن‌ها را از طریق جنگ نابود کرد.

جشن پيروزی حماس در دانشگاه تهران

آقای طالعی، پرسش پایانی من این است که چشم‌انداز شما نسبت به این وضعیت چیست. آیا حماس با پشتیبانی مالی جمهوری اسلامی به همین وضعیت موشک‌پراکنی ادامه خواهد داد که البته هجوم‌های اسرائیلی را در پی خواهد داشت یا این‌که بار دیگر فلسطینی‌ها می‌توانند در یک اردوی متحد و یک کشور تازه گردهم بیایند؟

بستگی بسیار زیادی به سیاست غرب دارد. به نظر من هر چقدر که سیاست غرب حماس را ایزوله‌تر بکند و وجاهت قانونی آن را بیشتر زیر سوال ببرد و به عنوان یک گروه تروریستی از آن یاد بکند، این شرایط را برای این‌که حماس به دامن رژیمی مثل رژیم ایران پناهنده شود تقویت می‌کند.

جهان غرب نباید یک نکته را فراموش بکند. حماس هر کیفیتی که دارد سازمانی است که در انتخابات آزاد و دموکراتیک فلسطین اکثریت آرا را آورده است و چنین سازمانی را نمی‌شود به خاطر این‌که بخش‌هایی در آن بنیادگرا و متعصب هستند به عنوان یک سازمان تروریستی دید.

باید پذیرفت حماس هم مثل الفتح نمایندگی بخشی از افکار عمومی فلسطین را دارد و باید در مذاکرات صلح جدی گرفته شود.

مطمئن هستم اگر جهان غرب یک قدم به سمت حماس بردارد می‌تواند و موفق می‌شود بین حماس و جمهوری اسلامی فاصله ایجاد بکند کما این‌که آقای اسماعیل هنیه، نخست وزیر فلسطین از طرف حماس در آغاز تشکیل دولت خودش اعلان کرد اگر اسرائیل حقوق مردم فلسطین را رعایت بکند ما حاضریم در اساسنامه‌ی خودمان تجدیدنظر بکنیم.

معنی این حرف ایشان این بود که حاضرند موجودیت اسرائیل را به رسمیت بشناسند و دست از برخورد خشونت‌آمیز با اسرائیل بردارند. بنابراین من معتقدم زمینه برای رسیدن به صلح فراهم است.

تنها هوشیاری لازم این است که مراقب اخلال‌گری‌های گروه‌هایی در هر دو طرف باشند و اطمینان دارم اگر حماس به بازی گرفته شود خود حماس بعد از نزدیک شدن با الفتح و سایر گروه‌های فلسطینی توانایی این را خواهد داشت که جلوی این پرتاب موشک‌ها را از طرف گروه‌های تندرو بگیرد.