جایزه‌ی سیمون دو بووار، «یک خسته نباشید بزرگ»

ایرج ادیب‌زاده

کمپین یک میلیون امضا، جنبشی که فعالان زن ایران از دو سال و نیم پیش با عنوان «‌تغییر برای برابری» به راه انداختند، برنده‌ی جایزه‌ی سیمون دو بووار در صد و یکمین سال تولد این فمنیست مشهور فرانسوی و نظریه‌پرداز دفاع از حقوق زنان در فرانسه شد.

برای اطلاع از واکنش فعالان جنبش زن در ایران (‌اعضای کمپین یک میلیون امضا) با خانم خدیجه مقدم از فعالان جنبش زنان، از اعضای کمپین یک میلیون امضا و عضو کمیته‌ی مادران این کمپین که در این راه به دادگاه انقلاب احضار و به زندان افتاد در تهران گفت و گو کرده‌ام.

خانم مقدم، از شنیدن خبر اهدای جایزه‌ی سیمون دو بووار به کمپین یک میلیون امضا چه احساسی داشتید؟ این یک تنفس تازه برای فعالین کمپین است؟

بله، واقعاً همین‌طور است. از وقتی شنیده‌ام امسال این جایزه به حرکت زنان در ایران در قالب کمپین یک میلیون امضا داده شده، واقعاً با زنان دنیا احساس عمیق همبستگی می‌کنم.

این احساس همبستگی را همیشه داشته‌ام، ولی نه به این عمق. سیمون دو بووار، سمبل برابری‌خواهی در جهان است و در ایران هم شناخته شده است.

همه‌ی کسانی که در راه برابری‌خواهی تلاش می‌کنند، کتاب‌های ایشان را خوانده‌اند و تحت تأثیر نظریه‌های ایشان این حرکات‌ها در ایران هم شروع شده است.

احساس خیلی خوبی به من دست داد. واقعاً احساس می‌کنم حرکت ما درست است‌. یعنی ما اشتباه نکردیم و دنیا این را فهمیده است.

هر جایزه‌ای به ما می‌دادند، نمی‌توانست به این اندازه ما را خوشحال بکند که جایزه‌ی سیمون دو بووار ما را خوشحال کرده است.

احساس می‌کنیم یک خسته نباشید بزرگ از طرف همه‌ی زن‌های دنیا به اعضای کمپین یک میلیون امضا که دو سال و چهار ماه است که واقعاً در شرایط سختی این حرکت را پیش بردند و هر روز قوی‌تر از روز پیش شدند، بوده و این را به همه‌ی زنان و مردانی که در کمپین فعالیت می‌کنند، تبریک می‌گویم.

خدیجه مقدم از اعضای کمپین یک میلیون امضا

شما برای گرد‌آوری امضا مدتی در زندان بودید. حتا همسرتان را به دادگاه انقلاب احضار کردند. در حال حاضر کسانی به خاطر جمع‌آوری امضا همچنان در زندان هستند. دو دختر کرد؛ هانا عبدی و روناک صفارزاده همچنان در زندان هستند. افراد دیگری هم در همین رابطه بازداشت یا احضار شده‌اند؟

از فعالین جنبش زنان افرادی هستند که در زندان هستند که فعالیت‌های دیگری هم غیر ازفعالیت در کمپین داشتند. آن‌ها برای برابری‌خواهی هم تلاش کرده‌اند از جمله از مبارزین زن آذربایجان خانم شهناز غلامی است که الان در زندان هستند.

خانم زینب بایزیدی از فعالین کرد هستند و خانم مهری مشرفی از اعضای کمیته‌ی مادران کمپین یک میلیون امضا در زندان هستند.

خانم مقدم، در سایت کمپین برای برابری، بارها تأکید شده است که کمپین در جهت مخالفت با نظام نیست، اپوزیسیون نیست و قانونی است. به این ترتیب به نظر شما چرا فعالین کمپین مرتب بازداشت می‌شوند، سایت رسمی‌اش فیلتر می‌شود و اخبار آن در روزنامه‌های داخلی سانسور می‌شود؟ شما به چه دلیل بازداشت و زندانی شدید؟

این سوالی بود که من در دادگاه انقلاب از قاضی پرسیدم. از قاضی سوال کردم به چه دلیل من را دستگیر کردید؟ کمپین که یک حرکت غیر قانونی نیست. بارها خود من احضار شده‌ و گفته‌ام به من سندی را نشان بدهید که گفته باشد کمپین غیر قانونی است.

ما نه حرکت ضد دولت و ضد حکومت انجام می‌دهیم، نه داریم حرکت ضد دین انجام می‌دهیم. داریم یک میلیون امضا جمع می‌کنیم تا به مجلس شورای اسلامی بدهیم و از آن‌ها بخواهیم که قوانین تبعیض‌آمیز را تغییر بدهند.

ما نه برنداز هستیم و نه می‌خواهیم انقلاب مخملی، انقلاب نارنجی و سبز و رنگ‌های دیگر بکنیم. برای این‌که بگوییم یک انسان برابر با بقیه‌ی انسان‌ها هستیم و حقوق ما به رسمیت شناخته شود و در قانون به عنوان یک انسان کامل شناخته شویم، فعالیت می‌کنیم‌. چرا من را دستگیر کرده‌اید؟

گفتند ما می‌خواهیم چوب لای چرخ کمپین بگذاریم. البته پاسخ من هم مشخص بود که حرکت کمپین آن‌قدر شتاب برداشته و جلو رفته است که با این چوب‌ها از حرکت باز نمی‌ایستد.

اتفاقاً از قاضی پرونده‌ام خواهش کردم که چوب لای چرخ کمپین نگذارید تا سریع‌تر به نتیجه برسد و دختران شما و خواهران شما و نوه‌های من هم از این برابری قانونی بهره‌مند شوند.

تغییر این قوانین به نفع جامعه و تمام مردم، چه زن و چه مرد است. وقتی جامعه‌ای توسعه پیدا کند همه‌ی افراد جامعه می‌توانند آسوده‌تر زندگی بکنند و خانواده پایدارتر باشد.

این تحلیل کمپین نیست و من شخصاً و به عنوان عضو کمپین دارم صحبت می‌کنم‌، کمپین نماینده‌ای ندارد و یک حرکت افقی و سیال است. من دارم نظر شخصی خودم را در این‌جا می‌گویم.

فکر می‌کنم تقریباً جامعه‌ی ما یک جامعه‌ی تک صدایی است، حتا برای مخالفت با کشت و کشتاری که اسرائیل در غزه انجام می‌دهد، اگر بخواهیم یک حرکت راه بیاندازیم حتماً با مخالفت روبه‌رو می‌شویم. حرکت‌ها فقط باید از کانال حکومت انجام شود.

اگر آگاهی‌ها بالا برود نمی‌تواند در این حد، تک صدایی در جامعه باشد، حتماً مردم در جامعه خواسته‌های دیگرشان را مطرح می‌کنند.

این است که حکومت را به وحشت می‌اندازد که همین خواسته‌های ابتدایی را در نطفه خفه بکنند تا مردم به خواسته‌های دیگرشان فکر نکنند و آن‌ها را ابراز نکنند و نخواهند آن‌ها تغییر کنند. این تحلیل خود من است.

خانم مقدم، واکنش مردم در ایران به این کمپین چگونه است؟

واکنش مردم خیلی مثبت است. یعنی من تا حالا با کسی برخورد نکرده‌ام که بخواهم کمپین را معرفی بکنم و مخالفتی داشته باشد.

البته خیلی‌ها بودند که بیانیه را به خاطر همین محدودیت‌هایی که برای اعضای فعال کمپین قایل شدند، به خاطر ملاحظه‌کاری و محافظه‌کاری امضا نکنند تا مبادا زندگی‌شان به خطر بیافتد.

مردم حق دارند زندگی آسوده‌ای داشته باشند و هر کسی حاضر نیست که برای یک خواست ابتدایی این‌قدر هزینه بدهد. ولی آن‌هایی که امضا نمی‌کنند هم صد در صد با ما موافق هستند.

حتا بعضی‌ها که امضا نمی‌کنند آن‌قدر مخالف هستند که می‌گویند با این کارها، با این امضا جمع کردن‌ها این قوانین تعغییر نمی‌کند و امیدی ندارند که در این حکومت قوانین تغییر بکند که مثلاً من مرتب صحبت می‌کنم که این تغییر قوانین طی این صد سال به چه شکل بوده است.

وقتی زنان حق آموزش نداشته‌اند چگونه تعداد محدودی زن که فکر نمی‌کنم بیشتر از ۱۰ زن بوده باشند از زندگی‌، جان، مال و موهبت‌هایی که داشتند، گذشتند، آن‌ها تحصیلکرده و از خانواده‌های مرفه و فرهیخته بودند.

حتا در منازلشان معلم زبان خارجه داشتند. ولی فکر می‌کردند آموزش یک حق عمومی است و همه‌ی زنان و دختران باید این حق را داشته باشند.

به هر حال می‌بینید که نتیجه‌ی کار آن‌ها این است که بیش از شصت و چهار درصد ورودی دانشگاه‌های ما را دختران تشکیل می‌دهند.

وقتی این مثال‌های ملموس را برایشان می‌زنید، مقداری باور می‌کنند که می‌شود در هر شرایطی تلاش کرد و تغییراتی را به‌وجود آورد.