سرگردانی‌هایی به نام مهاجرت

ایرج ادیب‌زاده

میلیون‌ها نفر در جهان هر سال کشور خود را برای پیدا کردن محیطی برای زندگی بهتر و امید به آینده‌ای بهتر ترک می‌کنند.

مازیار یکی از این پناهجویان ایرانی است که نزدیک به چهار سال پیش از ایران آمده و همچنان در انتظار گرفتن ورقه‌ی اقامت به سر می‌برد. او می‌گوید:

به مسأله‌ی پناهندگی در اروپا به طور جدی اهمیت نمی‌دهند، حتا به صورت جدی توافقنامه‌هایی را که در این راستا به ثبت می‌رسانند، پیگیری نمی‌کنند.

متأسفانه حدود چهار سال است که من پناهجو اینجا هستیم و بعد از چهار سال جواب رد دادند. نه روی زمینم، نه هوا و نمی‌دانم عاقبت من چه می‌شود.

نمی‌توانم کشور دیگری را برای رفتن و اقامت گرفتن انتخاب کنم‌. به خاطر این‌که تنها اثر انگشت اولین کشوری که درخواست پناهندگی کرده‌اید، قبول است.

به همین دلیل، اگر به کشور دیگری مهاجرت کنم سریعاً من را به اولین کشوری که درخواست پناهندگی کرده‌ام، برمی‌گردانند. بنابراین هیچ راه انتخابی ندارم و بدون ورقه‌ی اقامت، جداً سخت است.

نه می‌توانید حساب بانکی داشته باشید نه می‌توانید جایی به نام خودتان اجاره کنید. نمی‌توانید مسافرت بروید. هیچ کاری نمی‌توانید بکنید و از همه مهم‌تر بدون کاغذ اقامت نمی‌توانید کار کنید.

باید در ساختمان‌ها بگردیم تا اگر معماری اجازه بدهد به عنوان کارگر سیاه کار کنیم. با این‌که حقوقش کم است اما آن‌هم مشکلات خودش را دارد.

از ترس این‌که کنترل بیاید و کنترل کند که اجازه‌ی کاغذ داریم یا نه، از مشکلاتی است که با آن برخورد می‌کنیم. متأسفانه همان‌طور که گفتم مدت چهار سال است که بدون ورقه‌ی اقامت هستم و هنوز تکلیفم روشن نشده است و بسیار به سختی زندگی‌ام را می‌گذرانم.

آیا برای گرفتن ورقه‌ی اقامت امیدواری‌هایی است؟

همان‌طور که گفتم به تعهدات خودشان به طور جدی عمل نمی‌کنند. مثلاً پناهنده‌ی انتخابی گذاشته‌اند، اما اگر دقت کنیم بیشتر به منافع خودشان نگاه می‌کنند که چه پناهنده‌ای به درد کشورشان می‌خورد و برایشان مهم نیست که آن پناهنده مشکل جداً سیاسی دارد، خطر جانی در کشورش تهدیدش می‌کند یا خیر. به هر حال، حق با این‌هاست چون این‌ها می‌خواهند به ما اقامت بدهند تا در کشورشان زندگی کنیم و حق دارند‌.

شغل من انفورماتیک است، و در آن لیستی که تعیین کرده‌اند برای چه اشخاصی می‌توانند پناهندگی بدهند، شغل انفورماتیک، اولین اسمی است که آورده‌اند و پناهندگانی که به انفورماتیک تسلط دارند، می‌توانند اقامت فرانسه را بگیرند.

با این‌که مدارکی برده و ارایه داده‌ام که به عنوان انفورماتسین، کاغذ اقامت ندارم و می‌‌خواهم کاغذ اقامت بگیرم باز هم این‌ها شرایط دیگری در نظر می‌گیرند که کاغذبازی‌ها را بیشتر می‌کند.

دوستان دیگری دارم که آن‌ها هم قراردادهای کار دارند و طبق قرار دادهای کارشان از پلیس درخواست کرده‌اند، آن‌ها هم حدود هشت، نه ماه است که مراجعه می‌کنند اما حتا یک برگه‌ی اقامت سه ماهه هم ندارند.

کشورهای عضو اتحادیه‌ی اروپا مقصد ۹۸ درصد این مهاجران و پناهجویان است. بسیاری از این کشورها در حال حاضر، با تورم و بیکاری شهروندانشان روبه‌رو هستند.

آقای ضیاء علومی، وکیل دعاوی در پاریس، رییس انجمن سفیر، انجمن وکلا‌ی ایرانی و عضو کانون وکلای جوان فرانسه از کسانی است که به یاری پناهجویان ایرانی و نیز افغانی می‌پردازد. وی درباره‌ی قوانین جدید پناهندگی اتحادیه‌ی اروپا می‌گوید:

کمیسیون اروپا از سال ۲۰۰۵ تصمیم گرفته بود سیاست‌های مهاجرت و پناهندگی را مخصوصاً بین ۲۷ کشوری که الان عضو اروپا شده‌اند، هماهنگ بدهد.

به خاطر این‌که هشتاد درصد مهاجرین، بیشتر به پنج کشور اروپا می‌آمدند، تصمیمی در دو قسمت گرفته شد؛ یکی مبارزه با مهاجران غیرقانونی و دوم فضای بازتری برای مهاجران قانونی مخصوصاً از منظر کاری و اقتصادی.

این دو قسمتی است که خیلی بر آن تأکید می‌شود به نوعی که تصمیم گرفته شده، اولاً با شدت بیشتری با مهاجران غیر قانونی مقابله بشود و سلب آزادی خارجی‌های غیر قانونی یکی از آن‌هاست.

مثلاً در فرانسه تصمیم گرفته شده که از ۳۲ روز به ۱۸ ماه تبدیل کنند تا بتوانند مهاجران را ۱۸ ماه نگه دارند و اخراج کنند.

دومین چیزی که برای مهاجران غیرقانونی است این است که اگر کشور خودشان قبول نکرد، بتوانند آن‌ها را به کشور دیگری که قبولشان می‌کند و در خارج از اروپا باشد، بفرستند.

سومین چیز این است که از این به بعد‌، پروازهای داخلی بین کشورهای اروپایی درست بشود تا بتوانند آن‌ها را زودتر زودتر برگردانند و از فضای اروپا استفاده کنند‌.

برای آن‌ها که مهاجران قانونی هستند‌، یک کارت آبی مثل کارت سبز آمریکا پیشنهاد شده‌، که این کارت آبی برای کسانی است که بتوانند از نظر اقتصادی و کاری به فرانسه بیایند یعنی کسانی که در اروپا دیپلمه یا سرمایه‌گذار هستند.

پناهجویانی که از کشورهای در حال جنگ یا از رِِژیم دیکتاتوری فرار کرده‌اند، چه وضعی دارند؟

چیزی که جالب است این است که تصمیم گرفته شده، یک سیاست پناهندگی برای اروپا درست بشود. تا کنون هر کشوری نظر خودش را داشت، مثلاً در یونان درصد پذیرش مهاجران کم است ولی کشورهایی مثل فرانسه‌، انگلیس یا سوئد پناهنده را بیشتر قبول می‌کنند.

تصمیم گرفته شده یک چارچوب قانونی برای پناهنده تشکیل داده بشود و در تمام ۲۷ کشور یکی باشد. البته به صورت کامل از سال‌های ۲۰۱۰ و ۲۰۱۲ اجرا خواهد شد.

این یک پوئن مثبتی برای پناهندگانی است که مثلاً از طریق یونان یا دیگر کشورهایی که سیاست‌های پناهندگی‌شان زیاد برای قبول پناهنده خوب نیست، آمده‌اند.

برای این‌ها بسیار خوب می‌شود چون یونان و دیگر کشورها را وادار می‌کند که پناهنده‌ی بیشتری قبول کنند و چارچوب قوانین پناهندگی‌شان را بهتر کنند.

از این جهت بهتر می‌شود البته چیزی که باید دانست آن است که این مدت تقریباً دو تا سه سال خواهد داشت که این چارچوب و قانون را ۲۷ کشور بپذیرند.

قاعدتاً از ۲۰۰۹ گروهی در بروکسل خواهد بود که کارش کمک به کشورها است تا بتوانند این چارچوب قوانین را در کشور خودشان پیاده کنند.

حرف آخر این‌که پیدا کردن سرزمین‌ها‌یی برای زندگی بهتر و امید به زندگی، حق همه انسان‌های روی زمین است. اما با قوانین و دشواری‌هایی که برقرار شده، آن‌هایی موفق می‌شوند که بتوانند به عنوان یک مهاجر انتخابی و متخصص برای بازار کار به این کشور‌ها وارد شوند.