بهانه از حماس، فرصت‌طلبی از اسراییل

ایرج ادیب‌زاده

حملات هوایی اسراییل به غزه همچنان ادامه دارد. جنگنده‌های اسراییلی روز دوشنبه به چند ساختمان کلیدی حماس حمله کردند. این حملات با اعتراض جهانی و تظاهرات در برخی کشورها روبه‌رو شده است.

در این‌باره با حسن هاشمیان، استاد دانشگاه در تهران و تحلیل‌گر سیاسی منطقه‌ی خاورمیانه گفت‌وگو کردم.

به نظر شما، آیا اعراب، به‌ویژه مصر و عربستان در مورد حملات اسراییل بی‌اعتنا بوده‌اند؟

به هیچ وجه به این شکلی که گفته می‌شود، نیست. به خصوص کشورهایی مانند مصر و عربستان سعودی که بیشتر مورد اتهام قرار گرفته‌اند، دارد بیشترین فعالیت را برای متوقف کردن این جنایت‌هایی که الان دارد در غزه رخ می‌دهد، انجام می‌دهند. منتها برخی گروه‌ها تلاش کرده‌اند که این وضعیتی را که اکنون در غزه به وجود آمده است، برای تسویه حساب‌های سیاسی با این کشورها به کار بگیرند و حملاتشان را متوجه این کشورها کنند.

باید گفت که مصر همان لحظات اول و حتی پیش از آن همراه با این قضیه بوده است. چون با بن‌بستی که شکل گرفته با آن بحث عدم تجدید آتش‌بسی که پدید آمد، مصری‌ها پیش‌بینی می‌کردند که اسراییلی‌ها و به خصوص حکام کنونی اسراییل که وضعشان به لحاظ سیاسی به شدت امروز خراب شده، یعنی حزب کادیما‌، وزیر دفاع ایهود باراک، خود نخست‌وزیر ایهود اولمرت و همچنین وزیر خارجه خانم لیونی، وضع سیاسی‌شان به شدت متزلزل است؛ این را برای خودشان بهترین فرصت بدانند که بتوانند وضعیت خودشان را بهبود ببخشند و به شکلی هم به این عدم تجدید آتش‌بس پاسخ دهند.

مصری‌ها این را پیش‌بینی می‌کردند و لحظه به لحظه همراه این حادثه بودند و از حماسی‌ها می‌خواستند که نظر دیگری را ابراز کنند و کار دیگری بکنند. متأسفانه حماس این سیاست را به این شکل ادامه داد و نتایج به این شکل به وقوع پیوست. بنابراین همه‌ی پیش‌بینی‌ها بر این اساس شد که در نهایت همین وضع یک روزی فرا می‌رسد و از یک فرصتی که برای اسراییلی‌ها ایجاد شده، در اولین فرصت استفاده خواهند کرد و چنین کارهایی را انجام خواهند داد.

با این وجود، مصر و عربستان همیشه در کنار حماسی‌ها بوده‌اند. چندین جلسه تفاهم و آشتی در قاهره برگزار کرده‌اند. جلسات اخیر از سوی حماس تحریم شد که در نهایت اکنون این مسائل پیش آمد. بنابراین معتقدم که یکی از بزرگ‌ترین پشتیبانان حماس، مصر است و اگر نتواند این را درک کند و بفهمد همین ضررهایی که الان متوجهش است، به سوی خودش سوق می‌دهد.

موضع‌گیری گروه فتح و آقای محمود عباس را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

فتح از همان لحظه‌ی اولی که غزه مورد حمله قرار گرفت، همه‌ی اختلافات خودش را با حماس کنار گذاشت. چون آقای محمود عباس در آن لحظه در عربستان بود، مدیر کل سازمان آزادی‌بخش فلسطین اعلام کرد که ما به این اختلافات نگاه نمی‌کنیم. آن‌چه که مورد حمله قرار گرفته حماس نیست؛ بلکه همه‌ی فلسطین است و ما در کنار آن‌ها هستیم.

طی این سه روز، تمام موضع‌گیری‌هایی که من از فتح دیده‌ام و در نهایت هم به محمود عباس رسید، متمایل به حماس و برای کمک به حماس بوده است.

روز دوشنبه هم آقای محمود عباس علناً اعلام کرد که یک جلسه‌ی مشورتی بین همه‌ی گروه‌های فلسطینی از جمله حماس و جهاد اسلامی تشکیل بشود. ولی بلافاصله حماس این پیشنهاد را رد کرد و باز هم برای این کار شرط گذاشت و گفت که باید ابتدا ۵۰۰ زندانی را که در رام‌الله داریم، آزاد کنند؛ بعد محکوم کنند. حالا من نمی‌دانم که آقای محمود عباس که هر روز دارد این حملات را محکوم می‌کند دیگر حماس چه نوع محکومیتی می‌خواهد.

چشم‌انداز شما به عنوان یک تحلیلگر منطقه درباره‌ی این اوضاع چیست؟

من معتقدم این جنایت‌هایی که الان دارد در غزه اتفاق می‌افتد، فرصت‌طلبی اسراییلی‌ها را نشان می‌دهد که در فاصله‌ی تحویل قدرت در آمریکا و جشن‌های سال نو و تعطیلاتی که در آمریکا صورت گرفته است، دارند این کار را می‌کنند و متأسفانه حماس هم این بهانه را به آن‌ها داد.

احتمال دارد که این حمله ادامه پیدا کند و به شکل زمینی هم تبدیل شود. اما اسراییل نمی‌تواند به شکل گسترده در غزه وارد شود؛ مگر آن‌که بیاید نوار غزه را به چند قطعه‌ی مختلف تقسیم کند. در نهایت هم حماس علی‌رغم همه‌ي شعارهایی که دارد علیه مصر، عربستان و سازمان فتح می‌دهد، در نهایت معتقد است که کسانی که می‌توانند از لحاظ سیاسی در صحنه‌ی بین‌الملل نفوذی داشته باشند و این جنایت‌ها و این جنگ صورت گرفته را متوقف کنند، همین کشورها هستند. یعنی مصر، عربستان و محمود عباس که این‌ها به رسمیت نمی‌شناسند.