«دانشگاه، پادگان نظامی نیست»

ایرج ادیب‌زاده

پوشش ویژه برای دانشجویان از مدتی پیش در ایران به صورت پراکنده مطرح شده و بعد مسکوت مانده بود. حالا با توزیع آیین‌نامه آن در دانشگاه آزاد اسلامی اهواز گویی به مرحله‌ی عمل وارد می‌شود.

برای ارزیابی بیشتر آیین‌نامه پوشش دانشجویی با آقای دکتر محمد ملکی، رییس پیشین دانشگاه تهران تماس گرفتم. ایشان چندی پیش نامه‌ای خطاب به رییس کنونی دانشگاه تهران با عنوان «دانشگاه، پادگان نظامی نیست» در مورد پوشش نوشته بودند.

آقای دکتر ملکی، نظرتان درباره‌ی این آیین‌نامه جدید چیست؟

من درآن نامه چون اولین بار این مسأله را آقای فرهاد رهبر، رییس دانشگاه تهران مطرح کردند، خطاب به ایشان گفتم که: آقای فرهاد رهبر این‌جا دانشگاه است، این‌جا پادگان نیست که شما بخواهید لباس را به قول خودتان اونیفرم و یکسان کنید.

از جوانب دیگر هم به این عمل اعتراض شد و این موجب شد که آقای فرهاد (رهبر) عقب‌نشینی کردند و گفتند من چنین چیزی نگفته‌ بودم، گفته بودم اگر دانشجویان بخواهند و از این حرف‌ها.

ببینید مسأله همان است. حالا دیدند که عملی‌شدن این مساله در دانشگاه تهران و یا در دانشگاه‌های تهران‌ مشکل است، آمدند این کار را در دانشگاه آزاد اهواز شروع کردند که ببینند عکس‌العمل دانشجویان چه است.

همانطور که فرمودید یک آیین‌نامه‌ای در اختیار دانشجویان گذاشته‌اند که شما باید این گونه لباس بپوشید. فعلاً از دخترها شروع کردند، یعنی فشار روی دخترها زیاد است.

محمد ملکی، اولین رییس دانشگاه تهران پس از انقلاب

گفتم که این‌ها نظرشان بیشتر روی دخترها است، می‌خواهند لباس دخترهای دانشجو را به صورتی در بیاورند که مورد دلخواه خودشان است، یعنی همان چیزی که این‌ها حجاب برتر می‌خوانند و کم کم به صورت چادر و مسایل دیگر خواهد بود، حالا شروع شده است.


من اعتقادم بر این است که دانشجویان در مقابل چنین بخشنامه‌ای، چنین آیین نامه‌ای، مسلماً مقاومت خواهند کرد و این برنامه‌ها نمی‌تواند عملی شود. هر چقدر هم زور زیاد باشد و فشار بیاورند و متوسل به زور و گذاشتن افراد در دانشگاه شوند، مانند همین کاری که الان در دانشگاه آزاد اهواز کردند، ممکن است چند روزی موثر واقع شود ولی نمی‌تواند دوام داشته باشد.

البته من شنیده‌ام در دانشکده‌های پزشکی هم همانند این بخشنامه‌ها در مورد دختر‌های دانشجو داده شده است.

در هر حال این‌ها می‌خواهند آن نظرات ارتجاعی و عقب‌مانده‌ی خود را به هر ترتیب تحمیل کنند، وقتی دیدند که فشارهایی که به دخترها و زن‌ها در شهرهای بزرگ آوردند که باید مطابق ضوابط ما باشند و این ‌چیز‌هایی که راه انداخته‌اند به نام ارشاد و هدایت‌کردن و گرفتن و بستن زن‌ها موثر واقع نشد.

شما اگر الان در تهران در خیابان‌ها حرکت کنید و یا در شهرهای بزرگ، می‌بینید که درصد بسیار بالایی از زن‌ها و خانم‌ها به هر ترتیب عکس‌العمل منفی در مقابل این عمل نشان ‌دادند. در حقیقت بد فرمانی کردند، این را با نافرمانی اشتباه نکنید، چون بین بدفرمانی و نافرمانی فرق است.

نافرمانی عبارت از این است که اگر گفتند که روسری سرتان بکنید روسری سرشان نکنند، اما وقتی که روسری سرشان می‌کنند اما آن‌طور که مورد دلخواه دستوردهند‌گان است نمی‌کنند، می‌گویند بد فرمانی.

شما مطمئن باشید که این مسأله در دانشگاه‌ها با عکس‌العمل تند دانشجویان به خصوص دانشجویان دختر مواجه خواهد شد. جمهوری اسلامی این را تجربه کرده است، مثل انقلاب فرهنگی و اسلامی‌کردن دانشگاه و این قبیل کارها.

این مورد هم موردی است که من با شناختی که نسبت به دانشگاهیان دارم، اطمینان دارم با شکست مواجه خواهد شد و این‌ها نمی‌توانند نظرات خودشان را به دانشجویان و دانشگاهیان تحمیل کنند.

با توجه به اعتراض‌های گسترده‌ی دانشجویان و اعتراض به مسوولان مختلف در ماه گذشته به مناسبت روز دانشجو، فکر نمی‌کنید این برنامه‌ی پوشش لباس دانشجویی هم برای فشار و سرکوب جنبش‌های دانشجویی ایران باشد؟

چرا، در پندار این‌طور می‌‌خواهند. این‌ها می‌پندارند که می‌شود با این کارها دانشجویان را سرکوب کرد.

شما جنبش دانشجویی ۱۶ آذر امسال در دانشگاه‌های مختلف و سال گذشته را مقایسه کنید. امسال اصلاً با سال‌های گذشته قابل مقایسه نبود، با تمام فشارها و با همه‌ی درگیری‌ها و با همه‌ی این‌که سال گذشته تعدادی از دانشجویانی که در دانشگاه تهران تظاهرات کرده بودند را گرفتند و زندانی کردند.

به نظر من هدف این‌ها این است ولی موفق نمی‌‌شوند. چون دانشگاه جایی نیست که بشود با آن در افتاد و در آن برنامه‌های ارتجاعی و عقب‌مانده را عملی کرد. دانشجو خودش تصمیم می‌گیرد، خودش انتخاب می‌کند و خودش می‌داند راه خود را چگونه باید بپیماید.

شما توجه بکنید که دانشجو کسی نیست که زیر بار این تحمیل‌ها برود. در تمام دورانی که دانشگاه تهران و دانشگاه‌های مختلف تعطیل شد دانشجویان و دانشگاهیان این مساله را اثبات کردند که زیر بار حرف‌های زور و حرف‌های غیر منطقی نخواهند رفت.