«کناره‌گیری توتال از پارس جنوبی، دور از انتظار نبود»

ایرج ادیب‌زاده

شرکت نفتی فرانسوی توتال اعلام کرده که از نظر سیاسی، سرمایه‌گذاری در ایران در حال حاضر بسیار پر خطر است و بنابراین حاضر به سرمایه‌گذاری در ایران نیست. در عین حال آقای کریستف مارژوری هر گونه اعمال فشار دولت فرانسه را برای کنار کشیدن توتال در سرمایه‌گذاری در میدان گازی پارس جنوبی را تکذیب کرده است. در این باره با دکتر جمشید اسدی، استاد اقتصاد در دانشگاه فرانسه گفت و گو کردم.

آیا کناره‌گیری شرکت نفتی توتال از سرمایه‌گذاری در قسمت بسیار مهم گازی پارس جنوبی را ناشی از مجازات‌های فزاینده بین‌المللی علیه ایران نمی‌دانید؟

حتما همین طور است. متأسفانه هزینه‌های تحریم‌ها به دنبال تنش‌افروزی‌های دولت آقای احمدی‌نژاد تا آن‌جا رسیده که این میدان مشترک پارس جنوبی که با قطر بوده است، استفاده قطر بسیار زیاد است و ایران هنوز موفق نشده است در بهترین حالت از چهار یا پنج فاز نخستین میدان پارس جنوبی برای بهره‌وری از این میدان فراتر برود.

اتفاقی که چند وقت پیش با شرکت توتال افتاد، اتفاق دور از انتظاری نبود. کما این‌که شرکت نفتی توتال چندین بار آغاز تعهدات و به مرحله اجرا در آوردن موافقتنامه خودش را در این مورد به تعویق انداخته بود و حتی وزیر نفت، آقای نوذری اخطارگونه‌ای داده بودند که بالاخره اگر شما می‌خواهید، باید شروع بکنید؛ اگر نه، ما تصمیمات مقتضی را اتخاذ خواهیم کرد.

این تصمیم را شرکت توتال گرفت و به علت خطرات سیاسی از این کار سر باز زده و البته نمی‌گویند که ما این قرارداد را می‌خواهیم ملغی کنیم و می‌خواهیم آن را فسخ کنیم. راه درست آن هم برای این شرکت‌ها این نیست.

چرا که با توجه به تقاضای بسیار بالای نفت و گاز در دنیا، ایران را که کشوری نفت‌خیز و گازخیز است، نباید به کناری بگذارند. از یک طرف می‌خواهند ایران و این قراردادها را نگه دارند و از یک طرف دیگر به صرفه و صلاح آن‌ها نیست که در این شرایط آغاز به کار بکنند.

این است که دائم برای به عقب انداختن مذاکره می‌کنند. می‌دانید که این قرارداد وقتی که شروع شد، پنج میلیارد دلار بود و وقتی که چند بار به تعویق افتاد، هزینه برای انجام همان کارها حدود ۱۰ میلیارد دلار شده است. وقتی دائم عقب‌تر می‌افتد، قیمت‌ها بالاتر می‌رود.

نقشه میدان گازی پارس جنوبی

آقای غلامحسین نوذری، وزیر نفت جمهوری اسلامی ایران گفته است که بدون توتال هم این منطقه گازی را گسترش می‌دهیم. آیا توانایی این کار را دارند؟

حتماً ندارند. ببینید این به یک شوخی بیشتر می‌ماند. به خاطر این‌که حتی زمانی که شرکت توتال قرار بود این کار را بکند، شرکت توتال که به تنهایی با این تکنولوژی‌های بسیار پیشرفته نمی‌توانست این کار را بکند و این کار را عمدتاً با بسیاری از شرکت‌های آمریکایی و با تشکیل کنسرسیوم‌های بزرگ این کار را انجام می‌دادند.

کما این‌که مثلاً در قطر مایع‌سازی گاز به تنهایی توسط توتال که یکی از طرفین مطرحش بود، به تنهایی که این کار را انجام نداد. چنین کاری شدنی نیست. این کار را با تشکیل کنسرسیوم‌های بسیار بزرگ انجام می‌دادند. حالا اگر که شرکت نفت و گاز ایران می‌توانست این کار را به تنهایی انجام بدهد که دلیلی نداشت که این کارها را با شرکت‌های خارجی بکند.

مثال دیگری بزنم. وقتی که در یمن شرکت توتال می‌خواهد میدان گازی آن‌ها را راه بیندازد، از یک سو با یک شرکت دیگر فنی فرانسوی، یک شرکت ژاپنی به نام GJC و با یک شرکت آمریکایی به نام KBR در این زمینه همکاری می‌کردند. یعنی حتی خود شرکت توتال به فن‌آوری‌های دیگر کشورها و دیگر شرکت‌ها احتیاج دارد.

آن وقت حالا توتال کنار کشیده است و ایران که از توتال محروم شده است، می‌خواهد آن فن‌آوری‌هایی را هم که خود توتال به آن‌ها احتیاج داشت، از جای دیگر خودش به تنهایی تهیه بکند. غیر ممکن است و این حرف به شوخی بیشتر می‌ماند. متأسفانه میدان گازی پارس جنوبی باز هم به بهره‌برداری نخواهد رسید.

در حالی که وزیر نفت و اکبر ترکان، معاون او و خود شرکت توتال، از کناره‌گیری از سرمایه‌گذاری در ایران خبر دادند، روز شنبه آقای غلامحسین الهام، سخنگوی دولت اصلاً کناره‌گیری توتال را تکذیب کرده است.

من واقعاً متأسفم از این‌که کشور چندین هزار ساله ما امروز به طور رسمی باید چنین مواضعی بگیرد. یادآوری می‌کنم که سال گذشته، جشن خودکفایی گندم را دولت آقای احمدی‌نژاد گرفت و چه قدر از جمله آقای الهام در این زمینه گزافه گفتند و امروز وزیر بازرگانی اعلام کرده است که شش میلیون تن گندم وارد کشور خواهیم کرد.

این هم مسأله امروز این گزافه‌گویی‌ها که شرکت توتال از ایران بیرون نرفته و پیش از این هم آقای الهام اعلام کرده بود در کل تاریخ جمهوری اسلامی به اندازه دولت آقای احمدی‌نژاد سرمایه‌گذاری خارجی در ایران صورت نگرفته است. اگر چنین چیزی شده بود، نتایج آن را باید می‌دیدیم.

ما از یک طرف مقیم خارج هستیم و اعلامیه‌های شرکت‌های بزرگ جهانی را می‌خوانیم که سرمایه‌گذاری را در ایران معلق کرده‌اند و از طرف دیگر، نتایج آن را در تولید می‌بینیم که روز به روز دارد کاهش پیدا می‌کند. آقای الهام به استناد چه چیزی انتظار دارند مردم حرف‌های ایشان را باور بکنند؟ این توهین به مردم ایران است که دروغی به این فاحشی می‌گویند.