«مردم ایران به پند و اندرزهای آقای بوش احتیاجی ندارند»

ایرج ادیب‌زاده

جرج بوش، رییس‌جمهور آمریکا در سفرش به اروپا، در اجلاس سران اتحادیه اروپا و آمریکا شرکت کرد و موافقت اتحادیه اروپا را برای اعمال فشارهای بیشتر به ایران برای کنار گذاشتن برنامه غنی‌سازی اورانیوم به دست آورد که البته هشدار تازه اروپا و آمریکا را به جمهوری اسلامی ایران را در پی داشت. از آقای دکتر جلال ایجادی، استاد دانشگاه در پاریس و عضو حزب سبزهای فرانسه درباره این هشدار تازه به ایران می‌پرسم.

ایران، یکی از اصلی‌ترین محورهای مذاکرات جرج بوش با سران اروپا بود

من فکر می‌کنم که صحبت‌های آقای بوش، در واقع بیان این است که در آخر دوران ریاست جمهوری‌اش است و بنابراین رفتارش و رابطه‌اش با کشورهای اروپایی دارد این پیام را به ما می‌دهد که دولت‌های اروپایی، به اعمال فشار نسبت به ایران‌ ادامه بدهید. چون در حال حاضر خود آقای بوش به لحاظ شرایطی که در آن قرار دارد، آن تحرک گذشته خودش را نمی‌تواند داشته باشد.

آقای بوش، مجموعه فشارهایی را که می‌خواهد در رابطه با ایران به وجود بیاورد، به وجود آورد. ولیکن امروز در شرایطی است که در واقع اقدامات خیلی خاص نظامی از جانب آمریکا به کنار گذاشته شده و نمی‌تواند به آن راحتی که در گذشته از آن صحبت می‌کرد، عمل کند. بنابراین تلاش او این است که متحدان اروپایی خودش را به این قضیه به حرکت وادارد.

ولی ما فراموش نکنیم که در اروپا نظر واحدی وجود ندارد. درست است که برای آن‌ها نسبت به امر غنی‌سازی اورانیوم ایران، سؤال‌های متعددی مطرح است، ولی از آن جایی که منافع سیاسی و اقتصادی متفاوتی دارند، به یک انگیزه و با یک میزان نمی‌خواهند چنین فشاری را بر روی دولت ایران به وجود بیاورند.

فرانسه خیلی تأکید دارد که در جهت و هم‌سو با سیاست‌های آمریکا حرکت بکند؛ ولیکن متحدین دیگر آمریکا، حتی اگر این قرارداد و آن قطعنامه را امضا کنند، باز هم نمی‌خواهند درگیر آن تلاش سنگینی که مورد نظر آمریکاست، شوند.

جرج بوش، رییس‌جمهوری آمریکا روز چهارشنبه در آلمان در یک کنفرانس مشترک با خانم آنجلا مرکل، صدراعظم این کشور گفت: مردم ایران شایسته داشتن دولتی بهتر هستند و تأکید کرد که همه گزینه‌ها در قبال برنامه اتمی ایران روی میز قرار دارد. به نظر شما این گزینه، خطر حمله به ایران هم هست؟

من فکر می‌کنم مردم ایران به دستورات یا پند و اندرزهای آقای بوش احتیاجی ندارند. این یک واقعیتی است که دولت ایران و جمهوری اسلامی ایران، یک دیکتاتوری است و حقوق بشر را پایمال کرده و مردم آن را رد کردند و طردش کردند. این یک واقعیت است.

ولی الزاماً آن‌چه که بیان نظر آمریکاست، بیان سیاست‌های حاوی مدافع مردم ایران نیست. این‌که آقای بوش گفته همه گزینه‌ها روی میز است، کماکان سیاست فشار اقتصادی و بازرگانی خودش را که داشته، دارد ادامه می‌دهد. منتها ایران هم از کانال‌های گوناگون سعی می‌کند که زیر این فشار کاملاً خرد نشود و راه‌های جدیدی را در نظر می‌گیرد.

ولی از سوی دیگر این‌که می‌گوید گزینه‌ها همه باز است، می‌خواهد در ضمن بگوید که گزینه نظامی و حمله هم می‌تواند باز باشد؛ به همان ترتیبی که گزینه مذاکرات و خط صلح‌آمیز هم می‌تواند باز باشد.

ولی من فکر می‌کنم امروز بیشتر تهدیدهایی هست، شکل نظامی خاص خودش را نمی‌تواند داشته باشد؛ گرچه در حدی بیان می‌شود. به خاطر این‌که آمریکا به لحاظ وضعیتی که در عراق و افغانستان دارد، نمی‌تواند با دست باز روی حکومت ایران از نظر نظامی عمل بکند. بنابراین سعی می‌کند فشار دیپلماتیک کل جهان غرب را روی دولت ایران افزایش بدهد.

بیش از آن‌که آمریکا و اتحادیه اروپا بر سر تحریم‌ها و فشارهای بیشتر به توافق برسند، به نظر می‌رسد اروپایی‌ها می‌خواهند ببینند سفر در پیش روی آقای سولانا به تهران چه دستاوردی خواهد داشت. فکر می‌کنید سفر آقای سولانا اصلاً نتیجه‌ای داشته باشد؟

نتایجی که آقای سولانا در انتظار آن‌هاست، فراتر از هر چه تا به امروز روی داده، نخواهد بود. آقای سولانا طبعاً فشار می‌آورد که خواست‌های آژانس انرژی اتمی رعایت بشود. همان طور که می‌دانید آژانس بین‌المللی انرژی اتمی کماکان بر این اعتقاد است که ایران مجموعه اطلاعات و داده‌های مربوط به غنی‌سازی را مطرح نکرده و جنبه‌هایی هست که پنهان کرده است.

در ضمن آقای سولانا سعی می‌کند فشار بیاورد و از ایران تعهد بیشتری بگیرد. ولی از آن جایی که ایران یک سلسله حربه‌هایی دارد، چه حربه حمایت روسیه، چه حربه‌های نظامی سیاسی که در منطقه، در لبنان یا فلسطین سایر جاها دارد، این گونه برد فشار اروپا را محدود می‌کند. ایران با مجموعه تاکتیک‌هایی که به کار برده، سعی می‌کند که اروپا را در عین حال به حالت شورشی نکشاند و با آن‌ها یک مقدار راه بیاید؛ بدون این‌که الزاماً در مورد آن سیاستی که در پیش گرفته، کوتاه بیاید.

در صورتی که اروپا هم به برنامه تحریم و فشارهای تازه آمریکا بپیوندد، گسترده شدن تحریم‌ها، سخت‌تر شدن زندگی مردم ایران را در پی نخواهد داشت؟

اگر چه به اقدامات اقتصادی و بازرگانی و مالی که از جانب غرب صورت می‌گیرد، اگر ایران فقط متوجه رگ‌های اساسی باشد که به خود حکومت محدود می‌شود، حکومت را در مشکلات می‌اندازد. ولی اگر فراتر از آن برود، یعنی به حیات اقتصادی ایران، به وضعیت شهروندان ایرانی یا به واحدهای اقتصادی ایران کشیده بشود، من فکر می‌کنم که فشار روی مردم ایران و سیاست‌های اقتصاد ایران بیشتر خواهد شد و این یک امر مثبتی نخواهد بود.

آن‌چه که میسر است، این است که مثلاً دارایی‌های مربوط به رهبران این حکومت، سپاه پاسداران یا مسائل نظامی ایران است، اگر در چنین زمینه‌هایی اقدام بکنند، فشار روی مردم نیست. ولی اگر به شاخه‌های دیگر اقتصاد ایران بکشد، حتی به معاملات بانکی بینجامد و فراتر از آن‌چه در حال حاضر هست، بالطبع فشار اقتصادی و گرانی در ایران افزایش پیدا خواهد کرد.