«نگران جان بهاییان هستیم»

ایرج ادیب‌زاده

سازمان عفو بین‌الملل در گزارش سالانه‌اش که به تازگی منتشر شده، از جمله نگرانی خود را از بازداشت بهاییان و فشار به آنها در ایران ابراز کرده و از جمهوری اسلامی خواسته آزادی ادیان و مذاهب را که در اعلامیه جهانی حقوق بشر گنجانده شده و ایران ۶۰ سال پیش آن را امضا‌ کرده، محترم بشمارد و از سرکوب بهاییان دست بردارد.

در این میان انجمن پژوهشگران ایران در پاریس در همین مورد نامه‌ای به دبیرکل سازمان ملل متحد نوشته است. در این زمینه با دکتر حسین لاجوردی، رییس انجمن پژوهشگران گفت و گو کردم و ابتدا از او درباره‌ی نامه انجمن به دبیرکل سازمان ملل پرسیدم:

مساله‌ای که ما در نامه به آقای بان کی‌مون، دبیر کل سازمان ملل متحد اعلام کردیم این بود که اولاً از ایشان خواستیم شخصاً وارد این قضیه این بشوند. بدون تردید سازمان ملل متحد به دنبال اعتراض‌هایی که به آن شده، از نظر تشکیلات اداری این کار را خواهد کرد.

ما از ایشان خواستیم که شخصاً وارد بشوند برای این‌که اعتبار بیشتری داشته باشد. مساله نقض حقوق بشر در ایران، مساله امروز و تنها در مورد بهاییان نیست. اگرچه امروز به شکلی گسترده‌تر دارد انجام می‌شود، اما از سی سال پیش مساله حقوق بشر هر روز دامنه گسترده‌تری در جامعه ایران داشته و امروز بهانه آن‌ها، مساله‌ی بهایی‌ها‌ست.

امروز به دلیل این‌که جمهوری اسلامی در یک جایگاهی قرار گرفته که بیش از همیشه به دلیل داخلی و خارجی زیر فشار است، دارد واکنش نشان می‌دهد و فکر آن‌ها این بوده که با دستگیری بهایی‌ها بتوانند جو را عوض بکنند و به این ترتیب مساله هسته‌ای، مسایل داخلی، مساله تورم و گرانی و بیکاری را تحت‌الشعاع قرار بدهند.

به این دلیل ما این اقدام را کردیم و از دبیر کل سارمان ملل خواستیم که وارد قضیه بشود و مستقیماً از جمهوری اسلامی درخواست بکند و پاسخ مستقیم بگیر‌د. چون اصلاً مذهب بهاییت در ایران به‌وجود آمده است.

این‌که بهایی خوب است یا بد است، دینش درست است یا غلط است، چه قسمت‌هایی را قبول دارند و چه قسمت‌هایی را قبول ندارند؛ این هیچوقت مساله اصلی ما نبوده است.

مساله ما این است که این‌ها ایرانی هستند. این‌ها همان قوانین جمهوری اسلامی را رعایت کردند. علی‌رغم کشته‌های بسیاری که دادند در طول این سی سال‌، و با وجود آن‌که پیروان دیگر اقلیت‌های مذهبی از کشور خارج شدند، اکثریت قریب به اتفاق‌ بهاییان در ایران ماندند. با رعایت قوانین و موازین جمهوری اسلامی که ما می‌دانیم بسیاری از آن‌ها، نقض حقوق بشر است.

دکتر حسین لاجوردی، رییس انجمن پژوهشگران

حالا مجدداً این‌ها را دستگیر کردند. وحشت از این‌که جامعه داخل ایران بخواهد در این زمینه اقدام بکند و برچسب‌هایی به آن بخورد، انگیزه نوشتن این نامه را برای ما به‌وجود آورده است. تلاش ما بر این است که بگوییم اگر بحث شهروندی وجود دارد، باید رعایت حقوق شهروندی انجام بشود.

بعد از انتشار خبرها درمورد دستگیری هفت تن از رهبران بهایی، آیت‌الله حسینعلی منتظری برای نخستین بار در میان روحانیون در خصوص بهاییان نظر متفاوتی داده است. ایشان فتوا داده که بهاییان از حقوق شهروندی برخوردار هستند و باید از رافت اسلامی بهرمند بشوند. آیا به نظر شما این نظر آیت‌الله منتظری می‌تواند باب جدیدی در زمینه حقوق شهروندی بهاییان باز کند؟

به نظر من در دو بخش باید به این قضیه نگاه کرد. یکی این‌که آقای منتظری این کار را کردند، ارزشمند است. دیگر این‌که من تصور نمی‌کنم روحانیون در جامعه ایران و به خصوص در رابطه با مساله بهاییت در ایران با همدیگر فرق چندانی داشته باشند.

امروز هم وقتی آقای منتظری در یک نوع تبعید و حصر خانگی به‌سر می‌برند شاید که این برخورد هم به نفع بهاییان تمام نشود. ولی از نظر بین‌المللی عکس‌العمل خودش را به‌طور مثبت خواهد داشت.

شما گفتید این بزرگترین اقلیت غیرمسلمان در ایران است. این آمار را از کجا آوردید؟

در مورد بهاییان هیچوقت در تاریخ سرشماری‌های ایران از ۷۰-۸۰ سال پیش به این طرف، آمار وجود ندارد. در قبل از انقلاب اسلامی ما یک ستونی را در پرسشنامه‌های سرشماری گنجانده بودیم که پیروان مذاهب دیگر غیر از آن چهار دین اصلی مسلمان و یهودی و زرتشتی و مسیحی؛ بهایی‌ها در آن‌جا ثبت نام می‌کردند و تعدادشان به این ترتیب معلوم بود که چقدر است.

به این معنا همیشه یک تعدادی از این افراد به نام بهایی در ستون «ادیان دیگر« ثبت نام داشتند. تا ده سال پیش تعداد مسلمانان شیعه هر روز افزایش پیدا می‌کرد به این دلیل که فشار جمهوری اسلامی بر پیروان ادیان و مذاهب دیگر بسیار شدت پیدا کرده بود و اکثریت قریب به اتفاق ادیان رسمی هم پیروان‌شان از ایران خارج شده بودند.

از ده سال پیش به این طرف آمار شیعه‌ها پایین آمده و افت کرده است. تعداد کسانی که ادیان دیگر بودند یا جواب نمی‌دادند تا آن سال، هفتاد و چند هزار نفر بود اما از ده سال پیش به این طرف تعدادشان ۳۱۷هزار نفر شده است.

بهاییان معتقدند که این تعداد افراد، بهایی هستند. به این معنا برداشت ما این است که این‌ها بزرگترین اقلیت غیرمسلمان ایرانی داخل ایران هستند‌.

اخیراً برخی از مقام‌های مذهبی از جمله امام جمعه مشهد، خواستار اعدام بهاییان شده و سخنگوی دولت هم گفته که این بازداشت‌شدگان علیه منافع کشور کار می‌کنند. سازمان شما نگرانی از این ندارد که برچسبی به این سازمان بزنند؟

دو نکته را ما در نامه‌مان به آقای بان کی‌مون اشاره کردیم. یکی این‌که از حدود یک سال و نیم پیش به این طرف، فشار بر بهایی‌ها زیاد شده است. حتی در مدارس، دانشگاه‌ها و مشاغل از ورود آن‌ها جلوگیری می‌کنند.

نکته دیگری که ما را بسیار حساس کرده به این مساله، قانون جدید مجازات اسلامی است که به مجلس هفتم ارایه دادند که ‌احتمال تصویب آن زیاد است و مواد یک تا چهارده ماده ۲۲۵ آن به‌ این ارتباط دارد که تمام کسانی که پیرو ادیان مختلف مثل بهاییت هستند، مرتد شناخته می‌شوند و حکم اعدام برای آن‌ها صادر خواهد شد.

امام جمعه مشهد به این دلیل این بحث را مطرح کرده که می‌داند این قانون مجازات اسلامی جدید تایید خواهد شد. نگرانی ما از این نظر بسیار افزایش پیدا کرده که پس از این به هر کسی می‌شود اتهام ارتداد زد و به اعدامش سپرد.