ششمین جشنواره سینمای ایران در تبعید

ایرج ادیب‌زاده

ششمین فستیوال سینمای ایران در تبعید، با عنوان مقاومت در برابر فاشیسم، از پنج‌شنبه گذشته کار خود را در سینمای لوکله، در منطقه دانشگاهی نزدیک دانشگاه سوربن در پاریس آغاز کرد.

استقبال سینما‌دوستان فرانسوی و ایرانی از این جشنواره جالب بود. در پایان نمایش هر فیلم نیز گفتگو با کارگردانان برپا می‌شد. از جواد دادستان، مدیر و بنیان‌گذار فستیوال سینمای ایران در تبعید، درباره تم اصلی جشنواره امسال، مقاومت دربرابر فاشیسم می‌پرسم.

موضوع جشنواره یعنی مقاومت در برابر فاشیسم، از اولین جشنواره تاترمان حتی مطرح بود. ما چند تا فیلم درباره مقاومت مردم مختلف از کشورهای مختلف، اسپانیا، سرخپوست‌های شیلی، نهضت مقاومت ملی فرانسه داشتیم و بقیه فیلم‌ها هم کمابیش در همین جهت هستند. خب، به همین دلیل اسم آن را گذاشتیم مقاومت در برابر فاشیسم.

روی هم امسال چند تا فیلم در این جشنواره سینمای ایران در تبعید گنجانده و نمایش داده شد؟

۳۶ فیلم نمایش داده می‌شود. از این ۳۶ تا، چندتایشان، فیلم بلند سینمایی است. بقیه هم فیلم‌های کوتاه یا مستند یا داستانی و یا حتی کارتونی است.

فکر می‌کنید که سینمای ایران در تبعید، نزد سینماگران ایرانی در خارج از کشور و به هرحال آنها که در تبعید فیلم می‌سازند، جای خودش را پیدا کرده‌؟

بله، استقبال می‌کنند. این جشنواره، تنها جایی است در فرانسه که در آن فیلم‌هایی نشان داده می‌شود که یا در ایران قابل نمایش نیستند‌، یعنی از نظر سانسور آنها و موضوع‌هایی که اینها استفاده کردند، نمی‌شود فیلم را نشان داد و به هیچوجه فکر نمایش آن را هم نباید کرد؛ یا اینکه فیلم‌هایی هستند که به زبان‌های مختلف ساخته شدند و در کشورهای مختلف، حتی خیلی هم این فیلم‌ها مشهور هستند و کارگردان‌ها، ولی در فرانسه هنوز کسی فیلم‌های اینها را ندیده است.

خوشبختانه سالی یکبار ما این امکان را داریم که فیلم‌های این بچه‌ها را بتوانیم به فرانسوی‌ها نشان بدهیم و ملت فرانسه را با بچه‌های خودمان آشنا بکنیم.

فستیوال سینمای ایران در تبعید، چقدر دربین سینما‌روهای فرانسه جا پیدا کرد؟

من آمار درستی ندارم. فقط یک چیزی می‌توانم بگویم که امسال و پارسال، جشنواره مستند لیموژ، با ما برنامه مشترک دارد. ما به آنها فیلم می‌دهیم و آنها هم به ما فیلم می‌دهند. آنها می‌آیند اینجا و فیلم تماشا می‌کنند و ما می‌رویم آنجا و فیلم تماشا می‌کنیم و بعد از فیلم‌های‌مان هم بحث و گفتگو می‌گذاریم.

از طرف دیگر انجمن، به کشورهای دیگر مثل استونی و جاهای دیگر دعوت شده. مثلا جشنواره‌ای در مراکش هست که دعوت کرده...

به همین اسم سینمای ایران در تبعید؟

دقیقاً. خوشبختانه سینمای ایران در تبعید، سینمای متفاوتی است. این سینما، خواه ناخواه که در تبعید است، خودش و جایگاهش را دارد پیدا می‌کند. الان شش سال از آغازش گذشته. چند سال پیش من روی اینترنت اعلام کردم و حدود ۵۶ فیلم از کشورهای مختلف آمد.

من پارسال اعلام نکردم. چون فرصت نگاه کردن به تمام فیلم‌ها را هم ندارم. بنابراین افراد فرانسوی، غیرفرانسوی، کشورهای دیگر و از ملیت‌های مختلف درباره این جشنواره می‌شنوند و به ما پیشنهاد می‌کنند.

امروز فیلمی بود و آن را نمایش دادیم که درمورد کوبا بود. یعنی یک آقای کوبایی که در تبعید است، فیلم خودش را که بسیار زیبا هم بود به ما داد و استقبال بسیار خوبی هم از آن شد.

به نوعی هم با تبعید سر و کار داشت؟

موضوع آن اصلاً تبعید بود و یک تبعیدی کوبایی آن را ساخته بود.

چند فیلم بلند از ایرانی‌ها بود؟

سه تا فیلم بلند از ایرانی‌ها هست که می‌توانم اسم‌ها را اینجا بگویم. یکی از آقای آرش ریاحی که مستند بود. یک فیلمی از خانم سوسن تسلیمی و یک فیلم هم از آقای رحمان میلانی بود.

موضوع فیلم خانم سوسن تسلیمی که در روز پایانی جشنواره نمایش داده می‌شود، چیست؟

درمورد یک خانواده ایرانی است که در تبعید زندگی می‌کنند. خشونت مرد خانواده را نسبت به بقیه افراد نشان می‌دهد که هنوز که چندین سال از اقامت او در سوئد گذشته، نتوانسته خودش را تطبیق بدهد و خواه ناخواه این مساله فقط برای تبعیدی‌ها نیست، برای غیر تبعیدی‌ها هم هست. ی

عنی در همین فرانسه، هر سه روز چند نفر با ضربات شوهرانشان از بین می‌رفتند. ولی در این فیلم فردی است که با همان فرهنگش می‌آید در خارج از کشور و حاضر نیست که یک قدم هم به عقب برود. خودش را نمی‌تواند با فرهنگ جدید تطبیق بدهد. یعنی خودش را هنوز در همان چارچوب مذهبی نگه داشته است.

حرف آخر اینکه ششمین فستیوال سینمای ایران در تبعید امشب با نمایش فیلم سینمایی خانه جهنمی ساخته خانم سوسن تسلیمی، بازیگر هنرمند سینمای ایران که سال‌ها است در سوئد زندگی می‌کند، به کار خود پایان می‌دهد.

روزنامه معتبر لوموند در مطلبی مربوط به این فستیوال سینمای ایران در تبعید روز پنج‌شنبه نوشت که برپایی این جشنواره فرصتی است برای آن دسته از سینماگران ایرانی است آثارشان در ایران با مهر سانسور روبرو شده یا اجازه کار در آنجا را ندارند و در تبعید کار می‌کنند.