امسال، وضع وخیم‌تر می‌‌شود

ایرج ادیب‌زاده

در همه‌ی کشورهای جهان و در آغاز هر سال، اصلی‌ترین مساله ارزیابی‌ها و پیش‌‌بینی‌ها در زمینه‌ی اقتصاد آن کشور صورت می‌گیرد. در ایران و در شرایطی که سال ۱۳۸۶، سالی که گذشت، از نظر افزایش اقتصادی سال بی‌سابقه‌ی تورم و گرانی قیمتها، سهمیه‌بندی بنزین، بلاتکلیف ماندن پرونده هسته‌ای و تحریمهای تازه‌ی بین‌المللی بود، محمود احمدی‌نژاد، رییس جمهوری اسلامی در پیام نوروزی، از پیشرفت‌های اقتصادی خیره کننده‌ی دولتش در سال گذشته گفت و وعده داد که سال جدید خورشیدی سال دگرگونی‌های بزرگ اقتصادی در ایران باشد. در این مورد با دکتر جمشید اسدی، استاد استراتژی‌ اقتصاد در دانشگاه‌های پاریس گفت و گو کردم:

آقای دکتر جمشید اسدی؛ شما استاد استراتژی اقتصاد در دانشگاه‌های پاریس هستید. با توجه به اینکه نرخ تورم از ۲۰ درصد هم در ایران گذشته و اثرات ویرانگر آن بر کل کشور دیده می‌شود، این حرفهای رییس جمهور اسلامی ایران را چطور ارزیابی می‌کنید؟
من برای اینکه ارزیابی دقیقی بکنم مشکل خواهم داشت. به ویژه با توجه به اینکه در پیام نوروزی رهبر انقلاب، آیت‌الله خامنه‌ای در عین حال به نوعی اشاره می‌شود به گرفتاری‌های اقتصادی مردم. آقای خامنه‌ای اینطور می‌فرمایند که کارهایی که شده باید بالاخره به نتیجه برسد و باید منفعتی برای مردم داشته باشد. البته به طور مستقیم نمی‌گویند که این کارها برای مردم بی‌نتیجه بوده (سیاستهای اقتصادی آقای احمدی‌نژاد) اما اظهار امیدواری می‌کنند که بالاخره این به نتیجه برسد و یعنی این تابه حال نرسیده است.

از آن گذشته وقتی که به مساله‌ی بیکاری و تورم توجه می‌کنیم در هر دو مورد متوجه مشکلات بسیار عظیمی برای مردم ایران می‌شویم در بهترین حالت، نرخ تورم را حدود ۱۵ درصد ارزیابی کردند و مساله‌ی بیکاری هم مشکلی است که به سرعت افزایش پیدا کرده است. البته رییس‌جمهور، آقای احمدی‌نژاد در پیام نوروزی خودشان فرمودند که نرخ تورم، یک رقمی شده است. این فرمایش ایشان درست است اما با توجه به محاسبه جدیدی که کردند، در این محاسبه جدید کسی که در هفته یک ساعت کار کند یا به دلایلی به طور موقت کار را ترک کرده باشد؛ شاغل محسوب می‌شود. در نتیجه حدس می‌‌زنید که با این شکل محاسبه بیکاری، درصد بیکاران در ایران پایین است. کسی که یک ساعت در هفته کار کرده باشد، بیکار نیست.


آقای دکتر جمشید اسدی؛ با نبود برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری اقتصادی فقط با تکیه به افزایش دلارهای نفتی آیا می‌توان غول تورم و گرانی را که هم اکنون بخصوص در مواد غذایی و مسکن مستقیماً اثر گذاشته و یک چهارم خانوارهای ایرانی را تهدید می‌کند، مهار کرد؟

متاسفانه خبر خوشی برای هم میهنان عزیز ندارم. سال آینده، سالی خواهد بود که به مراتب تورم رشد فزاینده‌تری خواهد داشت. به این دلیل ساده که ایران زیر فشار و تحریم‌های بین‌المللی است و سرمایه‌گذاری صورت نمی‌گیرد و بسیاری از سرمایه‌گذارهای داخلی به شدت سرمایه خودشان را بیرون می‌کشند و به کشورهای دیگر می‌روند.

دکتر جمشید اسدی، استاد استراتژی‌ اقتصاد در دانشگاه‌های پاریس

من به عنوان مثال خدمتتان عرض می‌کنم که تا حدود دو سال پیش ۶۵۰۰ شرکت در دوبی به ثبت رسیده است یعنی میزان سرمایه‌گذاری ایرانیان در این شیخ‌نشین که به اندازه‌ی استانهای متوسط ایران است، بالغ بر ده‌ها میلیارد دلار است. در نتیجه تولید در درون کشور صورت نمی‌گیرد. به علت فشاری که وجود دارد و با روی کار آمدن رییس‌جمهور، آقای احمدی‌نژاد و فرادستی سپاه پاسداران، میدان رقابت برای کارآفرینان بخش خصوصی وجود ندارد و اینها هم سرمایه خود را بیرون می‌آورند. وقتی سرمایه رفت، تولید پایین می‌آید. وقتی تولید پایین بیاید، کمبود می‌شود و بیکاری اضافه می‌شود.

آقای احمدی‌نژاد همچنان که در دو سال گذشته کردند برای مقابله با کمبود مایحتاج مردم و آرام کردن نارضایتی مردم متوسل به صندوق ذخیره ارزی می‌شوند و به مقدار زیاد واردات می‌کنند. این باعث می‌شود که حجم نقدینگی ما افزایش پیدا کند و با توجه به یارانه‌هایی که به این مایحتاج صورت می‌گیرد که قیمتها پایین باشد تورم بالا می‌رود. سال آینده هم متاسفانه باید منتظر بود و آماده افزایش قیمتها باید باشیم.

البته با توجه به اینکه شما سال آینده گفتید منظورتان همین سالی است که شروع شده؟
دقیقاً. سالی که روزهای اولش آغاز شده است.

پرسش پایانی، ‌با توجه به هماهنگ نبودن دستگاه‌های دولتی در ایران و فضای کنونی بین‌المللی شرایط را برای اقتصاد ایران چطور می‌بینید؟ آیا روابط ایران با جهان در سال آینده فکر می‌کنید بهبود پیدا خواهد کرد؟ در آن صورت چه تاثیری بر اقتصاد ایران خواهد داشت؟
اگر روابط ایران با جهان بهبود پیدا کند و تنشها فروکش کند، ایران یکی از مستعدترین کشورهای دنیاست برای اینکه یکی از ثروتمندترین کشورهای ‌دنیا بشود. کره جنوبی، اندونزی، مالزی و حتی پاکستان، کشورهایی بودند که به مراتب عقب‌تر از ایران الان جلوتر از ایران هستند. پاکستان رشدش ۸ درصد بوده، علیرغم تمام مشکلاتی که در سال گذشته داشته است و علیرغم افزایش بی‌سابقه قیمت نفت، رشد اقتصادی در کشور ما ۵ درصد بوده است. یعنی به طور بالقوه، کشور ما آماده‌ی یک جهش بزرگ اقتصادی است اما متاسفانه در این سالی که آغاز کرده‌ایم به نظر نمی‌رسد که تنشهای ما با جهان فروکش کند و تحریمها کنار گذاشته شود و یک تعامل سازنده‌ای با جهان پیدا شود. چرا من این را عرض می‌کنم این را در صحبتهای رهبر انقلاب آیت‌الله خامنه‌ای می‌بینم و در سخنان آقای رئیس جمهوردکتر احمدی‌نژاد.

آقای آیت‌الله خامنه‌ای کشورهای دنیا را به دشمن و رقیب تقسیم می‌کنند و در این تقسیم‌بندی صحبتی از دوست نمی‌شود و به طور مشخص به مسوولین کشور تذکر می‌دهد که در مقابل زیاده‌خواهی دشمنان، راه نجات، تسلیم شدن و عقب‌نشینی نیست و باید ایستاد و پیشرفت کرد و علاج ملت ایران کسب اقتدار است‌.

در فرمایشات ایشان کماکان رویارویی با جامعه بین‌المللی توصیه شده است و سخنی که به نظر من بسیار خطرناک است و وقتی من این سخنان را می‌خواندم هراس عجیبی به من دست داد، وقتی است که آقای رییس جمهور، دکتر احمدی‌نژاد می‌فرماید که نوروز، روز آماده شدن برای تحقق حاکمیت الهی بر جهان است و بعد از چند کلمه دیگر می‌فرماید که اینجا وقتی است که حاکمیت آخرین ولی خدا صورت تحقق به خود بگیرد. یعنی اینکه آن حکومتی که مد‌نظر آقای احمدی‌نژاد است جای آن فقط در ایران نیست. این یک حاکمیت جهانی است و باید به همه‌ی دنیا برود.

ما مواردی از آن را در عراق و لبنان دیده‌ایم و از قرار معلوم آقای احمدی‌نژاد می‌خواهند به کشورهای دیگری هم بروند و بدیهی است که اگر کشوری ‌نخواهد تحت حاکمیت ایران و ریاست جمهوری آقای احمدی‌نژاد قرار بگیرد و وارد جرگه‌ای بشود به قول آقای احمدی‌نژاد که حاکمیت آخرین ولی خداست؛ تنشها افزوده خواهد شد و دورنمای روشنی برای فروکش کردن تنشها و رونق اقتصادی متاسفانه نمی‌بینم.