سقوط ارزش دلار، مشکلی برای صادرکنندگان اروپایی

گفتگو با دکتر جمشید اسدی را از این‌جا بشنوید.

‌ ‌

تیتر نخست دیروز روزنامه فیگارو در فرانسه مربوط به سقوط دوباره‌ی دلار، به‌ویژه اعلام خطر برای صنایع هواپیماسازی اروپا یود: «سقوط دلار، رشد و گسترش صنایع اروپا را تهدید می‌کند» اما آیا این پایین رفتن شدید ارزش دلار به خود آمریکا هم زیان می‌زند؟ به این پرسش، دکتر جمشید اسدی، استاد اقتصاد در دانشگا‌ه‌های پاریس پاسخ می‌دهد.

عمده‌ترین مسأله‌ای که سقوط دلار به همراه خواهد داشت، این است که ارزش برابری یورو افزایش پیدا خواهد کرد و صادرکننده‌های اروپایی، برای این‌که کالاهای خودشان را به کشورهای دیگر من‌جمله آمریکا صادر کنند، با مشکل بیشتری مواجه خواهند بود.

در مقابل سقوط دلار، بسیاری از کالاهای آمریکایی ارزان‌تر می‌شوند و در بازارهای خارجی راحت‌تر به فروش می‌رسند. اگر به غیر از آمریکا که نخستین اقتصاد جهان است، ارز کشور دیگری به این شدت سقوط کرده بود، مشکلات بیشتری داشت. ولی از آن‌جایی که آن‌جا (آمریکا) کشور مطمئنی برای سرمایه‌گذاری است، خیلی از کشورهای دیگر که درآمد به دلار دارند، درآمد خودشان را به دلار یا ارز دیگر، در خود آمریکا سرمایه‌گذاری می‌کنند.

آیا این سقوط دلار بر درآمد کشورهای تولیدکننده نفت نیز تأثیر می‌گذارد؟

درست است که معاملات نفتی که به دلار انجام می‌شود، اما بعد از سقوط دلار، درآمد هم سقوط می‌کند. مثال می‌زنم: در سپتامبر ۲۰۰۷ درآمد نفتی کشورهای صادرکننده نفت، به علت افزایش قیمت نفت، ۹ درصد افزایش پیدا کرد. ولی وقتی در همان ماه درآمدهای خودشان را محاسبه می‌کردند، متوجه شدند که در حقیقت افزایش درآمد آن‌ها ۶.۵ درصد بوده است. به این علت که دلار سقوط کرده و ارزش و قدرت خرید دلار کاهش پیدا کرده و در نتیجه به این طریق درآمد دلار پایین آمده است.

این درست است؛ اما بسیاری از کسانی که فکر می‌کنند معاملات اگر به یورو یا ین صورت بگیرد، باعث افزایش درآمد خواهد شد، اشتباه است. چون در هر برهه‌ای از زمان و در هر لحظه، نفت یک قیمتی دارد. اگر نفت را به یورو یا ین یا ریال بفروشید، بر مبنای قیمت نفت و برابری آن لحظه‌ی دلار با دیگر ارزهاست.

این تغییری نمی‌کند؛ مگر این‌که کسی این طور محاسبه کند که اگر ما تمام ذخایر ارزی خودمان را به دلار نگه داریم، از آن‌جایی که دلار در ماه‌های گذشته سقوط کرده، باز هم ممکن است سقوط کند و درآمد ما ممکن است کاهش پیدا کند. این حرف نادرست نیست؛ ولی اگر ما نفت خودمان را به جای دلار به ین بفروشیم که به صرف این کار، درآمدمان بالا برود، این اشتباه است.

بعد از این‌که ما پول را گرفتیم به چه حسابی ذخیره می‌کنیم که در میان‌مدت ارزش آن پایین بیاید یا بالا برود، بحث دیگری است. باید این دو بحث را از هم سوا کرد.

این پایین آمدن قیمت دلار در مورد فروش نفت باعث اعتراضاتی در کشورهای خلیج فارس شده است.

امارات متحده عربی را در نظر بگیرید که کمتر از یک میلیون (۷۰۰ هزار کارگر خارجی) که به خصوص از آسیای جنوبی مثل بنگلادش و پاکستان و هند آمده‌اند، در آن‌جا کار می‌کنند. این‌ها حدود ۱۷.۵ درصد جمعیت خود امارات متحده هستند و اکثر کارهای ساختمانی به عهده این‌هاست و می‌دانید با این پروژه‌های عظیمی که امارات دارد و می‌خواهد به سنگاپور منطقه شود، به شدت به این نیروی کار احتیاج دارد.

این نیروی کار، درآمد خودش را به درهم می‌گیرد که برابری ثابتی با دلار دارد. یعنی اگر دلار پایین بیاید، ارزش درهم پایین می‌آید و اگر بالا برود، درهم نیز بالا می‌رود. حال که دلار پایین آمده آن‌هایی که درآمدشان را به درهم (که نرخ برابری ثابتی با دلار دارد) دریافت می‌کنند، احساس می‌کنند که درآمدشان خیلی پایین آمده و خانواده‌هایشان نمی‌توانند مثل گذشته زندگی کنند. چون این‌ها درآمد خودشان را از امارات به خانواده‌هایشان در هند و پاکستان و بنگلادش می‌فرستند.

در سال حدود ۲۰ میلیارد دلار وارد این سه کشور می‌شود. در حالی که پایین آمدن ارزش دلار به این‌ها لطمه می‌زند و این باعث شده که در این کشورها، کارگران جنبش‌هایی داشته باشند که خواهان افزایش درآمد خودشان شوند که جبران سقوط برابری دلار را بکند.