«ایران چاره‌ای جز مخالفت با افزایش تولید اوپک ندارد»

گفتگو با دکتر جمشید اسدی را از این‌جا بشنوید.

‌ ‌

اجلاس دو روزه اوپک با حضور سران کشورهای عضو این کارتل، هفته گذشته در ریاض برگزار شد. در حالی که تیتر روزنامه‌های اقتصادی فرانسه از جمله «Les écho» به بالا رفتن قیمت نفت و مواد غذایی اختصاص دارد. کارشناسان اقتصادی، از این‌که اجلاس سران اوپک بتواند تأثیر مهمی در کار تثبیت قیمت نفت داشته باشد، اظهار ناامیدی می‌کنند.

از سوی دیگر، اختلافات داخلی اوپک نیز وجود دارد. صف‌بندی کویت و عربستان که با بالا بردن تولید موافقند، و ایران و ونزوئلا از سوی دیگر که با بالا بردن تولید به هر صورت مخالفند. دکتر جمشید اسدی، استاد استراتژی شرکت‌ها در دانشگاه آمریکایی پاریس و دانشگاه‌های فرانسه و فعال سیاسی که تز دکترای خود و چند کتاب درباره‌ی نفت و مسائل آن نوشته، گردهمایی سران کشورهای تولیدکننده نفت را اتفاق نادری می‌داند.

این بسیار نادر است که سران کشورهای عضو اوپک دور هم جمع شوند. در ماه دسامبر، وزیران نفت این کشورها با هم می‌نشینند تا تصمیمات بهتری بگیرند. علت این‌که سران کشورها دور هم جمع شدند، مسأله خطیر و تیغ دولبه افزایش قیمت نفت است که از یک سو باعث افزایش درآمد این کشورها می‌شود؛ اما از سوی دیگر اگر این افزایش به اقتصاد جهانی لطمه بزند که به رکود تولید در کشورهای غرب بینجامد و اقتصاد جهانی پس‌رفت کند، نیاز کشورها کمتر می‌شود و این می‌تواند قیمت را کمتر کند. این از جمله مسائلی است که در کنار سقوط ارزش دلار باعث شده که اجلاس اوپک، اجلاس سران کشورها و نه اجلاس وزرا باشد.

تفاوت اصلی افزایش قیمت نفت در این سال‌ها با دو بحران سال‌های 1973 و 1979 در این است که این بار علت افزایش قیمت نفت حاکی از امر خوب و مبارکی در اقتصاد است و این رشد کشورهای در حال توسعه، به ویژه هند و چین است که به علت رشد فزاینده (10 درصد در سال) به نفت بسیار زیادی احتیاج دارند.

در کشورهای غربی و به طور مثال در فرانسه، واکنش‌هایی از جمله اعتصاب ماهی‌گیران و... دیده می‌شود. به هر حال یک نوع واکنش نسبت به بالا رفتن تدریجی قیمت نفت نشان می‌دهند.

یکی از خطراتی که متأسفانه می‌تواند امروز وجود داشته باشد، این است که کم‌کم به تورم بینجامد و در این صورت، این غول خفته اقتصاد که بسیار بسیار برای اقتصاد مضر است، دوباره بیدار خواهد شد و معلوم نیست که اقتصاد جهانی به چه دامی بیفتد. علت اعتراض کارکنان و کارگران و صاحبان صنایع در غرب این است که افزایش قیمت نفت باعث خواهد شد که یا از سود خود بگذرند یا با زیان بفروشند که این شدنی نیست؛ و یا (اقدام به) افزایش قیمت کنند که این باعث خواهد شد تمام کالاها افزایش پیدا کند و این تورم است که به اقتصاد لطمه شدید می‌زند. یکی از نگرانی‌های بزرگ صاحب‌نظران اقتصادی در سراسر دنیا، این است که نکند دوباره تورم به اقتصاد بیاید و آن را فلج کند.

در مورد ایران و شرکت آقای احمدی نژاد در این کنفرانس و اتحادی هم که با ونزوئلا دارد فکر می‌کنید بین این گروه و گروه عربستان و کویت و امارات، برخوردی هم بشود؟

حتماً برخورد خواهد شد. اما متأسفانه باید بگویم که آقای رییس‌جمهور احمدی‌نژاد در این مورد بلوف می‌زند. آقای احمدی‌نژاد خواستار این است که افزایش تولید داده نشود؛ اما ایشان قادر به افزایش تولید نیست. کما این‌که امروز ایران، به علت تحریم‌ها و سیاست‌های تنش‌افزای آقای احمدی‌نژاد، نمی‌تواند سرمایه‌گذاری جذب کند و نمی‌تواند در حد سهمیه‌ای که اوپک برای ایران معلوم کرده است، تولید کند.

وقتی ایران تحت ریاست جمهوری آقای احمدی‌نژاد قادر به تولید در حد سهمیه اوپک نیست، این که مخالف افزایش تولید است، تحصیل حاصل است و کار دیگری نمی‌تواند انجام دهد. این که این امکان را ونزوئلا یا برخی دیگر از کشورها دارند، بحث دیگری است. اما ایران نمی‌تواند موضع دیگری داشته باشد؛ چه آقای احمدی‌نژاد بگوید و چه نگوید.

کویت و عربستان به افزایش تولید فکر می‌کنند که اقتصاد جهانی بیش از این با مشکل مواجه نشود. ولی همان طور که گفتم این مسأله‌ای نیست که این کشورها بخواهند به اقتصاد غرب کمک کنند. اگر اقتصاد غربی و جهانی دچار تورم و رکود تولید شود، یکی از پیامدهای ناگوار آن کاهش تقاضا برای نفت خواهد بود. در عصر جهانی شدن باید منافع تمام بازیگران اقتصاد را در نظر بگیریم.

فکر می‌کنید کنفرانس سران، تأثیری در مسائل نفت خواهد گذاشت؟

فکر نمی‌کنم. به خصوص در مورد قیمت نفت، تاثیر مهمی ندارد و بالاتر از این چیزی که هست، فکر نمی‌کنم که برود. البته سقوط نخواهد کرد؛ ولی با توجه به این‌که آمریکا ذخایز نفتی خود را برای زمستان و بخشی از بهار، پر کرده است و از آن‌جایی که بسیاری از این کشورها، ذخایر خود را پر کرده‌اند، قیمت نفت بیشتر از این به طور فزاینده بالا نمی‌رود. البته سقوط خاصی هم نخواهد کرد.

به هر حال چشم‌انداز تحریم‌های بیشتر علیه ایران هست. به عنوان یک متخصص فکر می‌کنید که این تحریم‌ها روزی بر علیه نفت ایران هم می‌شود؟

به اطمینان عرض می‌کنم که سومین قطعنامه‌ای که علیه ایران صادر خواهد شد و تحریم و مجازات‌های اقتصادی علیه ایران افزایش خواهد داد، فعلاً شامل نفت و گاز نخواهد شد. به دلایل سیاسی و دلایل انسان‌دوستانه.