جایزه‌ی خورشید و نشریات الکترونیک

شهرنوش پارسی‌پور

مراسم افتتاحيه نخستين دوره جايزه شعر زنان ايران که «خورشيد» نام دارد روز دوشنبه دوم دى‌ماه ۱۳۸۷ با حضور جمعى از اهل فرهنگ و ادب در تالار شريعتى دانشگاه علوم اجتماعى دانشگاه تهران برگزار شد.

اجراى مراسم را فهيمه خضر‌حيدرى، روزنامه‌نگار برعهده داشت که در ابتدا از بنفشه حجازى، شاعر و نويسنده و عضو هيأت داوران اين جايزه دعوت کرد تا مقاله خود را که تاريخچه‌اى از شعر زنان ايرانى را در بر مى‌گرفت، قرائت کند.

سپس سپيده جديرى، بنيانگذار و دبير جايزه شعر زنان ايران توضيحاتى را در‌باره واکنش‌هاى منتقدين نسبت به اين جايزه ارائه داد.

او از همه، از جمله کسانى که واکنش منفى نسبت اين جايزه داشته‌اند تشکر کرد و گفت وجود واکنش‌هاى مثبت و منفى در مورد يک حرکت مى‌تواند حاکى از موفقيت آن باشد.

او گفت که هدف از اهداى اين جايزه به زنان نه تفکيک جنسيتى، بلکه صرفاً تشويق آن دسته از زنانى است که ممکن است امکان ارائه آثار خود را نداشته باشند.

او همچنين اشاره کرد که گزيده‌اى از اشعار هفت نامزد نهایى جايزه در کتابى زير عنوان برگزيدگان نخستين دوره جايزه شعر زنان ايران: خورشيد، توسط نشر چتر به مديريت اشرف باقرى منتشر خواهد شد.

مجموعه شعر برنده جايزه در هر دوره نيز به طور کامل توسط سهراب رحيمى، شاعر ايرانى مقيم سوئد و کريستين کارلسون، شاعر سوئدى ترجمه مى‌شود و توسط ناشرى سوئدى در تيراژ گسترده‌اى در سوئد منتشر خواهد شد.

در اين بخش از مراسم از شاعر فقيد، طاهره صفارزاده تقدير به عمل آمد و لوح تقديرى به برادر او تقديم شد. سپس عليرضا بهنام، شاعر، منتقد و عضو هيأت داوران جايزه به خواندن مقاله خود درباره سيمين بهبهانى، بانوى غزل ايران پرداخت. فرشته سارى لوحه تقديرى را به سيمين بهبهانى که در جلسه حضور داشت تقديم کرد.

بيانيه هيأت داوران نخستين جايزه شعر خورشيد روشن کرد که در مجموع تا پايان تيرماه ۱۳۸۷ آثار ۶۴ شاعر که در سبک‌هاى مختلف کلاسيک و مدرن شعر سروده بودند توسط هيأت داوران بررسى شده که از آن ميان ۱۷ مجموعه شعر به مرحله داورى راه يافتند، و از ميان اين ۱۷ مجموعه، هفت مجموعه به مرحله نهايى راه يافتند.

عنوان اين هفت مجموعه به قرار زير است:

«به وقت البرز» از مهرنوش قربانعلى، نشر آهنگ ديگر. «پایيز تا زانوهايت خواهد رسيد»، اثر ندا کامياب، نشر ثالث. «پيانو»، اثر مريم جعفرى آذر‌مانى، نشر مجنون. «سخن مى‌گویى کلمه‌ها در من آزاد مى‌شوند»، اثر مينا دست‌غيب، نشر نويد شيراز.

«صدايت را برايم ترجمه کن»، اثر هما فاضل، نشر باز. «فقط همين نيست»، اثر منيره پرورش، نشر ثالث. «مى‌خواهم بچه‌هايم را قورت بدهم»، اثر رويا زرين، نشر هزار.

تأکيد هيأت داوران در انتخاب آثار بر اين بوده که علاوه بر زنانه بودن مضمون و محتواى شعر معيارهاى ديگرى را نيز مورد توجه قرار دهند، از جمله برخوردارى اثر از زبان و ذهنيت نو، خلاقيت در ايجاد موقعيت‌هاى بکر تصويرى، فضا‌سازى‌ها و خلق موقعيت‌هاى تازه، پرهيز از کليشه‌هاى زبانى، مضمونى و فرمى. برخوردارى اثر از ذهنيتى متکثر و جهان‌شمول که در تعامل با مسایل زنده و زيستى پيرامون است.

تلاش براى کشف افق‌هاى جديد در حوزه‌هاى زبان، واژگان، ترکيب‌سازى‌ها در عين حفظ ساختارى منسجم و بدون پراکندگى. توانایى اثر در ترغيب خواننده به دوباره خوانى و قابليت تأويل‌پذيرى و کشف ظرايف پنهانى زبان.

و بالاخره پرداختن اثر به مسایل انسانى و اجتماعى و پرهيز از جهت‌گيرى‌هاى ايدئولوژيکى که اثر را از متنى خود‌بسنده به سمت شعار‌زدگى در حوزه مسایل زنانه يا ديگر حوزه‌هاى اجتماعى و سياسى سوق دهد.

هيأت داوران در نهايت مجموعه شعر «مى‌خواهم بچه‌هايم را قورت بدهم»، اثر رويا زرين را به خاطر کسب حداکثر آراء به عنوان اثر برگزيده نخستين دوره جايزه شعر خورشيد معرفى کرد.

اعضاى هيأت داوران عبارت بودند از بنفشه حجازى، آزيتا قهرمان، رويا تفتى، پگاه احمدى و مهرى جعفرى. سپس رويا زرين جايزه خود را که شامل پنج سکه بهار آزادى، تنديس و لوح تقدير بود از دست سيمين بهبهانى دريافت کرد.

رويا تفتى، شاعر و منتقد و عضو هيأت داوران نيز مقاله‌اى را در معرفى مجموعه شعر برگزيده «مى‌خواهم بچه‌هايم را قورت بدهم» قرائت کرد و مجرى مراسم از حاميان مالى جايزه، دکتر فريده فرهادى، ریيس بيمارستان الغدير، دکتر فاطمه حق‌بين، جراح و متخصص بيمارى‌های چشم و اعظم پاکى دبير بازنشسته آموزش و پرورش دعوت کرد تا به همراه سيمين بهبهانى تقدير‌نامه‌هاى همکارى را به هيأت داوران جايزه و ميثم على‌پور، نويسنده و گرافيستى که طراحى لوگو لوح‌هاى تقدير و تنديس جايزه را به عهده داشت اعطا کنند.

سپس سيمين بهبهانى و رويا زرين، برنده جايزه شعرى از سروده‌هاى خود را قرائت کردند. اين بود گزارشى از نخستين جايزه شعر زنان ايران.

شماره دوازدهم صداى مستقل ادبيات ايران، به عنوان اولين راديو اينترنتى که راديو فيران نام دارد با شعرها و داستان‌ها و گپ و گفتارهایى از امى فرضى، مهدى نياکى، ناهيد طباطبایى، زرى اصفهانى، مرتضى نياتى، سهراب رحيمى، مهرداد عارفانى، اميد شمس، پيمان هوشمندزاده، سيامک گلشيرى، رضا شنطيا، رضا براهنى، چارلز بوکوفسکى، ايندو ساندرسان و بسيارى ديگر آغاز به کار کرد.

مزدک پنجه‌اى به طور مرتب نشريه الکترونيک خود را براى من ارسال مى‌دارد. او با حالتى خستگى‌ناپذير خود را وقف ادبيات به ويژه ادبيات گيلان کرده است.

من هر هفته نشريه او را دريافت مى‌کنم و از خواندن آن لذت مى‌برم. در يکى از برنامه‌هاى آينده به بررسى اين نشريه خواهم پرداخت.

حميد حياتى در نشريه لوگو نشان مى‌دهد که به طور کلى در خدمت بيانى فلسفى است و افرادى که در اين نشريه مى‌نويسند همگى در همين حال و هوا سير مى‌کنند.

برنامه‌اى در‌باره درآمدى بر فلسفه هنر، اثر حميد حياتى تهيه کردم که پخش شد. اينک او مقاله «بينامتنيت» را در نشريه خود به دست داده که جاى پرسش و تأمل دارد. در آينده باز به حميد حياتى باز خواهم گشت و در‌باره آثارش خواهم نوشت.

نشريات الکترونيک ايران آن‌قدر دارند گسترده مى‌شوند که اکنون بايد در ادبيات ويژه رايانه‌اى مکان خاصى را به آن‌ها اختصاص داد. در اين باره باز صحبت خواهم کرد.