تاریخ انتشار: ۹ آذر ۱۳۸۶ • چاپ کنید    

ژاله اصفهانی درگذشت

پرويز جاهد

ژاله اصفهانی شاعر معاصر و از چهره‌های سرشناس ادبيات در غربت از جهان رفت.


ژاله اصفهانی

قسمت اول شعرخوانی با صدای ژاله اصفهانی را در اینجا بشنوید

قسمت دوم شعر خوانی با صدای ژاله اصفحانی را در اینجا بشنوید

وی در سال 1300 در اصفهان به دنيا آمد و نام اصلی وی ژاله سلطانی بود. ژاله شاعری نوپرداز بود ولی غزل‌ها و قصيده‌های بسياری نيز سروده است. وی که خود تجربه تلخ مهاجرت را با گوشت و پوست و اندرون خود حس کرده بود، در شعرهايش همواره از درد و رنج ايرانيان مهاجر سخن می‌گفت.

ژاله شاعری سياسی بود و انديشه‌های سياسی و اجتماعی اش که متاثر از سوسياليسم بود در شعرهايش منعکس شده است. ژاله شاعر خوش‌بينی بود و علي‌رغم رنج‌ها و دربدری‌های بی‌شمار و مشقت‌باری که کشيد، شعرهايش سرشار از اميد به رهايی و به‌روزی مردمان است. به همين دليل او را «شاعر اميد» نام نهاده‌اند.

از ژاله بيش از 20 جلد شعر منتشر شده و اغلب شعرهای او به زبان‌های انگليسی، عربی، روسی، آلمانی و چک ترجمه شده است.

ژاله در سال 1325 در نخستين کنگره شاعران و نويسندگان ايران که به رياست ملک الشعرای بهار تشکیل شد نيز شرکت کرد و شعر خواند. وی همسر سرهنگ شمس الدین بدیع تبریزی افسر نيروی دريايی و از افسران نظامی عضو حزب توده بود که چند سال قبل در لندن درگذشت.

ژاله در سال ۱۳۲۵به همراه همسرش به اتحاد شوروی سابق مهاجرت کرد و در باکو اقامت گزيد. در آنجا به فراگیری زبان های ترکی و روسی و تحصیل در دانشگاه دولتی آذربایجان پرداخت و موفق به دريافت لیسانس در رشته ی ادبیات شد.
در سال ۱۹۵۴ به مسکو رفت و به تحصیل در دانشگاه دولتی لامانوس اف(Lamanosov) پرداخت و

تز دکتری خود را در باره ی زندگی و آثار ملک الشعرای بهار نوشت.

وی از سال ۱۹۶۰ تا ۱۹۸۰ به کار پژوهش ادبی در آکادمی علوم، انستیتوی ادبیات جهانی به نام ماکسیم گورکی در مسکو مشغول شد.

یکی از منظومه های دراماتیک ژاله به نام پرستو الهام بخش فتاح آينه آهنگساز نام آور تاجيک شد که آن را به شکل اپرا در سال ۱۹۵۹-۱۹۶۰ در صحنه ی اپرا- باله صدرالدین عینی ، در شهر دوشنبه تاجیکستان اجرا کند.

نیما یوشیج پدر شعر نو، شعر نوچیست ؟ بررسی تحقیقی و تطبیقی آثار شاعران ایران ، افغانستان و تاجیکستان، رساله ی عارف قزوینی – شعر و موسیقی مبارزش، از جمله آثار تاليفی ژاله در دوران اقامت او در شوروی سابق است.

وی همچنين محبوبيت و نفوذ زيادی در ميان مردم و ادب دوستان تاجيک و ديگر فارسی زبانان داشت و فارسی زبانان از ديرباز با سروده های او آشنا بودند.

بعد از پيروزی انقلاب اسلامی در ايران، ژاله در شهریور سال ۱۳۵۹ به ایران بازگشت اما پس از مدتی دوباره به دلايل سياسی مجبور به مهاجرت از وطن شد و به انگلستان رفت و در لندن سکونت کرد.

ژاله محبوبيت و احترام زيادی در ميان ايرانيان مهاجر فارغ از دسته بندی‌های سياسی و ايدئولوژيک داشت و در اغلب مراسم و محافل ادبی و فرهنگی حاضر می‌شد و هر جا از او دعوت به شعرخوانی می‌کردند با با رويی خوش می‌پذيرفت.

مجموعه شعر پرندگان مهاجر آخرين مجموعه شعر ژاله و گزيده ای از اشعار او بود که به زبان انگليسی با ترجمه روحی شفيعی در لندن منتشر شده است. شعر پرندگان مهاجر که در اين مجموعه آمده از مشهور ترين اشعار ژاله در غربت است و شعری لبريز از اندوه و بيانگر موقعيت دردبار مهاجران دور از وطن است:

پرندگان مهاجر، در اين غروب خموش،
که ابر تيره تن انداخته به قله کوه
شما شتاب زده راهی کجا هستيد؟
کشيده پر به افق، تک تک و گروه گروه

چه شد که روی نموديد بر ديار دگر؟
چه شد که از چمن آشنا سفر کرديد؟
مگر چه درد و شکنجی در آشيان ديديد،
که عزم دشت و دمن‌های دورتر کرديد؟

در اين سفر که خطر داشت بی شمار آيا،
زکاروان شما هيچ کس شهيد شده است؟
در اين سفر که شما را اميد بدرقه کرد،
دلی ز رنج ره دور نا اميد شده است؟

چرا به سردی دی ترک آَشيان کرديد
برای لذت کوتاه گرمی تنتان؟
و يا درون شما را شراره‌ای می‌سوخت؟
که بود تشنه خورشيد، جان روشنتان؟

ژاله اصفهانی شب گذشته در سن 86 سالگی در بيمارستان کينگ چارلز لندن ديده از جهان فروبست.

وی مدت‌ها بود که از بيماری سرطان رنج می‌برد.

Share/Save/Bookmark
نظرات بیان شده در این نوشته الزاماً نظرات سایت زمانه نیست.

نظرهای خوانندگان

پرویز عزیز ممنون از این یادنامه مناسب و جامع، دریغ از این روزگار که شاعرانی که دوست شان داشتیم یکایک از میان می روند و باز ما دوره می کنیم شب را...

-- ا.ح ، Nov 30, 2007

ین روزها پر از مرگ شده ایم...به هر سو که می رویم این مرگ است که آغوش دلفریبش را باز می کند...تیرداد نصری شاعر همیشگیمان رفت و حالا ژاله عزیز...
مرگ و مرگ و مرگ
چه دنیای با شکوهی شده ای مرگ....

-- شقایق زعفری ، Dec 1, 2007

با تشکر از شما که این ضایعه بزرگ ادبی را به اطلاع رساندید . یقین دارم هر که با قلم آشنائی داشته باشد این فقدان در او بی تاثیر نیست من برای بازماندگان او آرزوی صبر وشکیبائی دارم هوشنگ

-- هوشنگ حقایقی ، Dec 1, 2007

یک دیگر ازضایعه های این زمان از دست دادن این شخصیت ادبی بود که یقین دارم اگثر آنهائی را که با قلم آشنا بودند متاثر کرد آرامش برای باز ماندگان و شما که نظر خواهی میکنید هوشنگ

-- هوشنگ حقایقی ، Dec 1, 2007

If Jaleh wrote only this poem:
To be happy is an art
To make happy is a greater art
She would be among the best of Iran, however she wrote many masterpiece as the above. Jaleh Esfahanee will be missed.
Davood, Canada

-- بدون نام ، Dec 1, 2007

غروب اول تاريكي آخر دنياست
از اين غروب غم‌آور عجب گرفته دل‌ام
دل‌ام كه اين همه شيدا و اين قَدَر تنهاست
تو اي ستاره بگو
كسي نهفته نپرسيد از تو ژاله كجاست؟

-- داوود ملك زاده ، Dec 3, 2007

عالی

-- mehdi ، Dec 15, 2007

زندگی عرصه يکتای هنرمندی ماست
هر کسی نغمه خود خواند و از صحنه رود
صحنه پيوسته بجاست
خرم آن نغمه که مردم بسپارند به ياد

-- بدون نام ، Dec 24, 2007

اول بار بودكه نام اين شاعره ايراني را شنيدم شايد به اين دليل كه اكثر ايرانيها شاعرندوشايدبراي اينكه شاعران ايران دراين سالها ناشناسندولي همين يك قطعه كه ازايشان خواندم فهميدم ايشان شاعره بزرگي هستند اثار ايشان را بعدا مطالعه ميكنم كاش بيان احساسات بيشتر مرسوم بود

-- ادام ، Dec 25, 2007

اول بار بودكه نام اين شاعره ايراني را شنيدم شايد به اين دليل كه اكثر ايرانيها شاعرندوشايدبراي اينكه شاعران ايران دراين سالها ناشناسندولي همين يك قطعه كه ازايشان خواندم فهميدم ايشان شاعره بزرگي هستند اثار ايشان را بعدا مطالعه ميكنم كاش بيان احساسات بيشتر مرسوم بود

-- ادام ، Dec 25, 2007

" ز ابر تیره باران خواهد آمد/چه باران؟آبشاران خواهد آمد/بشوید خار و خس را از در و دشت/صفای سبزه زاران خواهد آمد!"
به امید آن روز-دیر نیست و دور-
"من مرگ هیچ عزیزی- ژاله شاعر امید هارا-را باور نمی کنم"!!!

-- یوسف انتظاری ، Apr 12, 2008

ژاله اصفهانی شاعر بزرگی بود. من با شعرهای او در بیست سالگی كه اوج خفقان و اعدام و تواب و شكستن انسانهای شریف بود اشنا شدم و در من شراره ای از امید به ایند كه از ان مردم و سوسیالیست است روشن شد. یادش كرامی باد

-- ایرج رضایی ، Nov 12, 2008

ژاله اصفهانی شاعر بزرگی بود. من با شعرهای او در بیست سالگی كه اوج خفقان و اعدام و تواب و شكستن انسانهای شریف بود اشنا شدم و در من شراره ای از امید به ایند كه از ان مردم و سوسیالیست است روشن شد. یادش كرامی باد

-- ایرج رضایی ، Nov 12, 2008

نظر بدهید

(نظر شما پس از تایید دبیر وب‌سایت منتشر می‌شود.)
-لطفا به زبان فارسی کامنت بگذارید.
برای نوشتن به زبان فارسی می توانید از ادیتور زمانه استفاده کنید.
-کامنتهایی که حاوی اتهام، توهین و یا حمله شخصی باشد هرز محسوب می شود و منتشر نخواهد شد.


(نشانی ایمیل‌تان نزد ما مانده، منتشر نمی‌شود)