«ما را چندپاره نکنید»

پرویز جاهد

جنبش حق‌طلبانه و رهایی‌بخش مردم ایران وارد مرحله‌ی بسیار دراماتیکی شده است. در روزهای گذشته خیابان‌های تهران عرصه‌ی زد و خوردهای خونین مردم با نیروهای سرکوب‌گر دولتی بود که با تمام قوا در برابر خواست و اراده‌ی مردم ایستادند و با قساوتی که کمتر تصور می‌شد به ضرب و شتم دختران و پسران جوان پرداختند و عده‌ی زیادی را آماج تیرهای خود ساختند. مردمی که تنها خواسته‌ی آن‌ها این بود که رأی‌شان به شمار آورده شود.

در این میان هنرمندان و سینماگران ایرانی نیز بی‌تفاوت نماندند و به طور دسته جمعی یا فردی به این خشونت‌ها و بی‌رحمی‌ها و سرکوب بی‌امان مردم بی‌گناه و نادیده‌گرفتن حقوق مسلم آنان از سوی حکومت واکنش نشان دادند. در این برنامه به مرور مهم‌ترین بیانیه‌هایی که در روزهای گذشته از سوی سینماگران ایرانی در واکنش به رویدادهای اخیر صادر شده، می‌پردازم.

مردم چیزی جز احترام به رأی خود نمی‌خواهند

شماری از سینماگران برجسته‌ی ایران ازجمله بهرام بیضایی، عباس کیارستمی، ناصر تقوایی و پرویز کیمیاوی با صدور بیانیه‌ای به خشونت نیروهای انتظامی اعتراض کرده و خواهان پایان ‌دادن به اقتدار نظامی شدند. در قسمتی از بیانیه‌ی سینماگران ایران آمده است: «ما جمعی از سینماگران ایرانی نگرانی و اندوه عمیق خود را از اعمال زور و فشار علیه مردمی که چیزی جز احترام به رأی خود نمی‌خواهند اعلام می‌کنیم. چرا باید اقتدار نظامی را جای اقتدار منطق نشاند، آن هم در برابر مردمی که بخش عمده‌ی آنان نسلی ا‌ست که همین جا و در همین سه دهه به‌دنیا آمده‌اند و اندیشه‌هایشان نتیجه‌ی منطقی مشاهده‌ها و تجربه‌های رویدادهای همین سی سال است و هیچ تهمتی به آن‌ها نمی‌چسبد. آیا به راستی اسلحه‌ کشیدن روی دست‌های خالی اقتدار نظامی ا‌ست؟ آیا مردم تا لحظه‌ای که رأی دادند، شریف و قهرمان و حماسه‌آفرین بودند و به محض این‌که در نتیجه‌ی رأی اعلام شده شک کردند آشوبگر، اوباش، بیگانه‌پرست و خاشاک‌اند و سزاوار توهین، یورش و خونریزی و قتل؟»

این سینماگران همچنین در بیانیه‌ی خود با تأکید بر استقلال و عدم وابستگی خود به یک جناح مشخص با ابراز نگرانی درباره‌ی تکرار آنچه آن‌ها تجربه‌های تلخ تاریخی و جنگ های محله‌ای و خانگی خوانده‌اند، نسبت به عواقب خشونت علیه مردم بی‌سلاح هشدار دادند.

شهرام اسدی، محسن امیریوسفی، عزت‌اله انتظامی، رخشان بنی‌اعتماد، کامبوزیا پرتوی، جعفر پناهی، کیومرث پوراحمد، سیف‌اله داد، محمد رسولف، نیکی کریمی، حمید فرخ‌نژاد، محسن مخملباف، فاطمه معتمدآریا، علی نصیریان، جهانبخش نورایی، اصغر فرهادی و بهمن قبادی از امضاکنندگان این بیانیه هستند.

ما را چند پاره نکنید

از سوی دیگر جمعی از فیلمسازان مستند سینمای ایران نیز با صدور بیانیه‌ای با عنوان «ما را چند پاره نکنید»، به عملکرد رسانه‌ای صدا و سیما اعتراض کردند و آن را پنهان‌سازی حقیقت خواندند. رخشان بنی‌اعتماد، سینماگر سرشناس ایرانی که خود از امضاکنندگان این بیانیه است، به نمایندگی از سوی مستندسازان ایرانی آن را در برابر دروبین ویدئو خوانده است و تصویر آن بر روی یوتیوب قابل دسترسی‌ست.

در قسمتی از بیانیه مستندسازان ایران آمده است: «ما مستند سازیم. کار ما کشف و بیان حقیقت است. حقیقت از طریق بیان همه جانبه‌ی واقعیت امکان‌پذیر است. در رویدادهای اخیر کشور رسانه‌ی ملی با پنهان‌سازی واقعیت امکان دسترسی به حقیقت را برای افراد جامعه غیرممکن می‌سازد. صدا و سیما به‌عنوان رسانه‌ی ملی متعلق به کل جامعه و موظف به بازتاب واقعی رویدادهای اجتماعی و (تنوع) دیدگاه‌های متفاوت است. پس نباید سخنگوی یک جناح خاص باشد و بخش وسیعی از جامعه را حذف کند.»

براساس این بیانیه، صدا و سیما با تحریف و حذف خبرها و کاربرد ادبیات خبری تحقیرآمیز از یک سو دروغ‌گفتن و دروغ‌پراکنی را به امری عادی در جامعه تبدیل می‌کند، و از سوی دیگر مردم را با اصطلاحاتی موهن خطاب کرده و با این لحن و ادبیات ملت را به سوی اغتشاش و تقابل می‌کشاند.

در پایان این بیانیه آمده است: «یکایک مردم این سرزمین در این سی سال در تک تک روزها در غم و شادی هم شریک بودند. در کنارهم جنگیدند و شهید و قربانی دادند. ما ملتی هستیم با تاریخ چند هزارساله. همه با هم هستیم و همه شریک این تاریخ و این سرزمین. ما را چند پاره نکنید.»

محمدرضا اصلانی، محمد تهامی‌نژاد. رخشان بنی‌اعتماد، پیروز کلانتری، ابراهیم مختاری، کامران شیردل، محمدرضا مقدسیان، پرویز کیمیاوی، خسرو سینایی، مهوش شیخ‌الاسلامی، فرهاد برهرام، هوشنگ آزادی‌ور، احمد میراحسان، فرهاد مهران‌فر، مانی پتگر و چندتن دیگر امضاکنندگان این بیاینه‌اند.

عکس‌ها: UPI

محسن مخملباف سخنگوی ستاد میرحسین موسوی

محسن مخملباف، سینماگر ایرانی که مدت زیادی از صحنه‌ی عمومی و رسانه ها دور بود، در حمایت از میرحسین موسوی نامزد اصلاح‌طلب به میدان آمد و در نقش سخنگوی ستاد وی در خارج از کشور و در اعتراض به نتایج انتخابات دست به فعالیت گسترده‌ای زد. مخملباف به همراه مرجان ساتراپی سازنده‌ی فیلم انیمیشن «پرسپولیس» در پارلمان اروپا حضور یافت و اعتراض خود را نسبت به نتایج انتخابات اعلام کرد.

مخملباف در قسمتی از حرف های خود گفت: «مردمی که رأی‌شان دزدیده شده بود، دیروز بی‌اجازه‌ی دولت در شهر تهران و سراسر ایران به صورت جمعیت میلیونی به خیابان‌ها ریختند. بسیاری کشته، زخمی و دستگیر شدند تا از شما دولت های جهان بخواهید رژیم کودتای احمدی‌نژاد را به رسمیت نشناسد.»

وب‌لاگ مسعود ده‌نمکی هک شد

در روزهای گذشته همچنین از مسعود ده‌نمکی فیلمساز و کارگردان فیلم پرفروش و جنجالی «اخراجی‌ها» که زمانی از اعضای انصار حزب‌الله و گروه‌های فشار بود و در سرکوب دانشجویان و نیروهای اصلاح‌طلب نقش مهمی داشت، یادداشتی به‌عنوان «دوشنبه‌نامه» در وبلاگش منتشر شد که همه را شگفت‌زده کرد. وی در این یادداشت به شدت از رهبر جمهوری اسلامی انتقاد کرد و خواستار ابطلال نتیجه‌ی انتخابات شد.

این نوشته‌ی انتقادی ابتدا برای مدت کوتاهی در وبلاگ ده‌نمکی ظاهر شد، اما بعد به طور کامل محو گردید. در این یادداشت ده‌نمکی از انصار حزب‌الله خواسته بود که «‌خود را آلت‌دست طمع‌کنندگان قدرت در کشور قرار ندهند و به جای کشیدن تیغ بر فریاد عدالت خواهانه ی مردم شریف ایران و دانشجویان کوی دانشگاه، دیکتاتورهای زمانه را بر سر جای خود بنشانند.»

اما ده‌نمکی روز بعد در گفت‌ و گویی با خبرگزاری فارس این مطالب را تکذیب کرد و اعلام کرد که مطلب منتشر شده در وبلاگ او با هماهنگی با سایت‌های ضد انقلاب انجام شده و آن‌ها وبلاگ او را هک کرده‌اند. وی در گفت‌ و گو با خبرگزاری فارس گفت: «متأسفانه دیشب وبلاگ و ایمیل‌های من هک شد و مطلب کذبی در دفاع از آشوب‌های خیابانی و یک کاندیدای خاص انتخابات در وبلاگ من گذاشته شد که این کار با هماهنگی با سایت‌های ضد انقلاب انجام شده است.»

درخواست انجمن مستندسازان ایران برای آزادی دو سینماگر دربند

در پی دستگیری مازیار بهاری و حسین دلیر، دو تن از اعضای انجمن مستندسازان سینمای ایران و همچنین ضرب‌ و ‌شتم و ضبط دوربین و فیلم برخی دیگر از اعضای این انجمن در جریان رویدادهای اخیر انجمن مستندسازان سینمای ایران اطلاعیه‌ای صادر کرد. در این اطلاعیه آمده است:

«جامعه ایران حق دارد از مستندسازان بخواهد و مستندسازان وظیفه دارند که در آثارشان تصویر واقعی رویدادهای اجتماع را ثبت کنند و به نمایش بگذارند. این مهم همان چیزی است که مستندسازان کوشیده‌اند از آغاز ورود سینما به ایران و به خصوص در سی سال اخیر؛ در دوران انقلاب، جنگ و شرایط پس از آن انجام دهند. بنابراین مستندسازان بنابه وظیفه و رسالت حرفه‌ای‌شان، حق حضور و ثبت وقایع اجتماعی را دارند. این حق شناخته‌شده‌ی مستندسازان در جهان است.»

انجمن مستند سازان ایران در پایان این اطلاعیه خواستار آزادی هرچه سریع تر همکاران سینماگر خود شده است. لازم به یادآوری است که حسین دلیر، مستندساز و کارگردان سینما از روز شنبه، سی‌ام خردادماه با دوربین عکاسی‌اش از منزل خود خارج شد و تا مدت زیادی هیچ خبری از او در دست نبود. حسین دلیر، فارغ‌التحصیل کارشناسی سینما از دانشگاه ایالتی نیویورک است که در سال ۱۳۵۶ به دنبال اتمام تحصیلات در خارج به ایران باز گشت و شروع به فیلمسازی کرد.

ساخت دو فیلم سینمایی «گردو» ( سال ۱۳۶۵) و «سایه خیال» (۱۳۶۹) در کارنامه او دیده می‌شود. حسین دلیر با فیلم «سایه خیال» توانست سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی را از جشنواره فجر در سال ۱۳۶۹ دریافت کند. وی در سال‌های اخیر به کار مستندسازی مشغول بوده است. مازیار بهاری نیز مستندساز ایرانی مقیم بریتانیاست که در روزهای اخیر به عنوان خبرنگار نیوزویک در تهران فعالیت می کرد و از سوی مقامات امنیتی ایران بازداشت شده است.

موضع‌گیری فیلمسازان طرفدار احمدی‌نژاد

جواد شمقدری و فرج‌اله سلحشور از فیلمسازان حامی محمود احمدی‌نژاد، واکنشی متفاوت با بقیه فیلمسازان نسبت به رویدادهای اخیر نشان دادند. آن‌ها در گفت و گوهای خود با رسانه‌های داخلی، ضمن تایید نتیجه‌ی انتخابات، حرکت اعتراضی مردم در خیابان‌ها را محکوم کردند. شمقدری که مشاور سینمایی آقای احمدی‌نژاد است با اشاره به این‌که حرکت سیاسی اخیر نوعی آفت فرهنگی ا‌ست گفت: «ما باید از لحاظ فرهنگی یاد بگیریم که اگر نبردیم، خودزنی نکنیم. تحمل شکست را داشته باشیم و از این درس بگیریم که با صداقت و سلامت بیشتر وارد میدان رقابت بشویم.»

فرج‌اله سلحشور نیز در گفت‌ و گویی اعلام کرد: «صاحبان زر و زور که می‌بینند مردم به احمدی‌نژاد رأی داده‌اند و او اهل سازش نیست، با همکاری رسانه‌های غربی درصدد تحمیل دیکتاتوری بجای دموکراسی هستند.» سلحشور گفت: «مردم آگاه باشند آمریکا، اسراییل، اروپا و دشمنان انقلاب پشت این قضیه هستند و هدف آن‌ها ریاست جمهوری موسوی و احمدی‌نژاد نیست. بلکه هدف نبودن رهبری و انقلاب اسلامی و ممانعت از رهبری ایران بر جهان مظلوم و ستمدیده است و این دشمنان می‌دانند که با وجود کسی مثل محمود احمدی‌نژاد نمی‌توان جلوی پیشرفت ایران را گرفت. چون او اهل سازش نیست. متأسفانه عده‌ای ناآگاه نیز در حال کمک به عوامل شناخته‌شده‌ی دشمن هستند که هدفی جز نابودی انقلاب اسلامی ندارند. احمدی‌نژاد قهرمانی‌ است که جلوی این توطئه ایستاده است.»

پادگان سینما به جای خانه سینما

در روزهای گذشته نامه‌نگاری تند و تیز بین علیرضا سجادپور، دبیر هیات اسلامی هنرمندان با محمد مهدی عسگرپور، مدیرعامل خانه‌ی سینما نیز از رویدادهای بحث‌برانگیز سینمای ایران بود. علیرضا سجادپور که از مدافعان سرسخت دولت احمدی‌نژاد است در گفت ‌و گویی از بی‌تفاوتی خانه‌ی سینمای در برابر رویدادهای اخیر انتقاد کرد.

سجادپور گفت: «خانه‌ی سینما باید رسماً اعلام کند که هیچ یک از هنرمندانش ربطی به این آشوب‌ها ندارند و اگر کسی با رسانه‌های خارجی صحبت کرد، او را از این صنف اخراج کنند. من علت سکوت عجیب و مرگ‌آور خانه‌ی سینما را نمی‌فهمم.» وی گفت: «از ابتدا هم روشن بود که ما با یکسری افراد احساساتی که فکر می‌کنند مثلاً حق‌شان خورده شده طرف نیستیم. خیلی سادگی‌ است که این گونه فکر کنیم. ما با افرادی طرف هستیم که مستقیماً با خارج در ارتباط هستند و از خارج دستور می‌گیرند.»

سجادپور در ادامه‌ی حرف‌هایش از واکنش سینماگران و هنرمندان ایران به رویدادهای اخیر انتقاد کرد و ضمن بیگانه‌پرست خواندن آنان از مسئولان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و صدا و سیما درخواست کرد تا مسأله را پیگیری کنند. سجادپور گفت: «تمام کسانی که وجهه‌ی اپوزیسیون به خود گرفته‌اند، کسانی‌اند که گوشت و خون‌شان از پول دولت پر شده. سلول به سلول بدنشان از وام‌ها و کمک‌های دولتی پر شده و دانه به دانه‌ی کارهایشان که به خاطر آن‌ها شناخته‌ شده‌اند از پول دولتی ساخته شده و حالا سربزنگاه علیه همین دولت و نظام می‌ایستند.»

محمد مهدی عسگرپور، مدیرعامل خانه‌ی سینما نیز با ارسال یادداشتی به حرف‌های سجادپور پاسخ داد. عسگرپور در نامه‌ی خود به سجادپور می‌نویسد: «آقای سجادپور! سکوت مرگبار خانه‌ی سینما به همان میزان عدم سکوتش هم می‌تواند برای امثال شما نفع داشته باشد. چرا که اظهارنظرش می‌تواند در دوره‌ی تفتیش عقایدی که بنای راه‌اندازی آن را دارید باعث ویرانی‌اش شود و سکوتش هم می‌تواند انگیزه‌ی شما و همکارانتان را در راه‌اندازی پادگان سینما به جای خانه‌ی سینما بیشتر کند. چون فتح (فیزیکی) خانه‌ی سینما چندان دشوار نیست. جناب سجادپور همان‌قدر که شما انگیزه‌های من را خوب می‌شناسید، من هم تا حدی انگیزه‌های شما را از به‌کاربردن این گونه ادبیات نظامی (آن‌هم پس از فتح کشور دشمن)، می‌شناسم. اینجانب به‌عنوان کسی که بیش از ۲۵ سال سابقه‌ی کار اجرایی دارم، می‌گویم که نگران نباشید. بودجه‌های صدا و سیما و ارشاد در انتظار و در اختیار شما و دوستانتان خواهد بود و نیازی به پوشاندن این نیت تحت لوای مقدسات و ارکان جمهوری اسلامی نیست. پس بگذارید دست‌کم شما را کمتر سیاسی و بیشتر فرهنگی بدانند. این را هم بدانید که با شیوه‌ی تفتیش عقاید در کوتاه مدت موفق به حذف هنرمندان برجسته و جایگزین کردن دوستان کم‌هنر خواهید شد. یعنی همان نقشه‌ای که سال‌ها در سر شما و دوستانتان بود.اما زمینه‌ی اجرایش فراهم نشده بود و حتماً در تاریخ از شما همان‌گونه یاد می‌شود که از مک کارتی و لیست سیاه معروفش.»

به دنبال این نامه سرگشاده، علیرضا سجادپور با ارسال یادداشتی به خبرگزاری ایسنا، به اظهارات مدیرعامل خانه سینما پاسخ داد. وی در این نامه خطاب به آقای عسگرپور نوشت:

«من کجا و چه وقت بحث تفتیش عقاید را مطرح کرده‌ام و کدام رانت نصیب من شده و شما صحبت از کدام پروژه سنگین و میلیاردی می‌کنید؟ ظاهراً این عصبیت و خشم شگفت‌انگیز، پس از مصاحبه من با "فارس" ایجاد شده، مگر در آن مصاحبه چه گفته شده بود؟ مطلب اول این بود که هنرمندان باید در قبال اغتشاشات و آشوبگری‌های اخیر که اساس نظام را هدف گرفته موضع‌گیری کنند و دوم این‌که اگر کسی از بین سینماگران با رسانه‌های بیگانه مصاحبه کرده و از آشوب‌های خیابانی حمایت کرده، صنف باید با او برخورد کند و سوم و مهم‌تر از همه این‌که، اتفاقاً کسانی اپوزسییون‌ بازی در می‌آورند که بیش از همه از رانت‌ها،‌ بودجه‌ها و حمایت‌های دولتی ـ همین دولت نهم ـ بهره برده و چاق شده‌اند و حالا این‌گونه پنجه به صورت نظام و دولت می‌کشند. آیا این‌ها فکر می‌کنند که دیگران خوابند و از ارتباطات و منافع پیدا و پنهان ایشان بی‌خبر؟!»

وی ادامه می‌دهد: «اما آقای عسگرپور، شرط آزادگی و شجاعت این است که با وجود این فشارها و فارغ از ملاحظات و ارتباطات پیدا و پنهان، موضع حق و عدل بگیرید. هیچ فطرت سالم و نهاد پاکی مخالف عدالت نیست. بیاییم برای یک بار هم که شده به جای حمایت از قدرتمندان و سلطه‌گران صنف سینما، طرف ضعیف‌ها و زیردستان و بدنه تحت فشار صنف را بگیریم.»