«تهدید‌های بی‌ریشه در فوتبال ایران»

ایرج ادیب‌زاده

مصاحبه ممنوع. صدور بیانیه‌ از سوی باشگا‌ه‌ها ممنوع. تهدید به بستن سایت باشگاه‌ها. محروم‌کردن تماشاگران از سه بازی تیم‌های‌شان: تراکتورسازی و پرسپولیس. آتش‌زدن قسمتی از صندلی‌های ورزشگاه‌ آزادی توسط تماشاگران خشمگین. اعلام فهرست منشور اخلاقی برای ساکت‌کردن مربیان و بازیکنان معترض. دو برابر شدن قیمت بلیت ورزشگاه‌ها.

کمیته‌ انضباطی هم از اهرم محرومیت استفاده کرد: سه بازی بدون حضور تماشاگر برای پرسپولیس و تراکتورسازی، جریمه‌ی نقدی سی‌میلیون تومانی پرسپولیس، محکوم شدن رسول خطیبی کاپیتان تراکتورسازی از سه بازی تیمش.

حواشی دیدار پرسپولیس - تراکتورسازی

مرتضی شمس، روزنامه‌نگار و کارشناس فوتبال تهران درباره‌ی آغاز لیگ فوتبال در ایران می‌گوید:

«لیگ دهم فوتبال که دارد گام‌های مؤثری در جهت حرفه‌ای‌ شدن برمی‌دارد در شرایط بسیار عجیب و غریبی شروع شد. آن‌طور که انتظار می‌رفت، آن‌ قدر این حلقه‌ها را تنگ کرده‌اند که کار به‌گونه‌ای شده که در همین ابتدای فصل آقای دکتر شریفی، رییس کمیته‌ی انضباطی که یکی از مخالفین محروم کردن تماشاگران بود، خودشان در یک حکم عجیب‌تر از رفتارهای قبلی‌شان سه جلسه محرومیت برای تماشاگران دو تیم پرسپولیس و تراکتورسازی صادر کردند.

این لیگ متأسفانه همان‌طور که اشاره کردیم، به دلیل افزایش صددرصدی قیمت بلیت‌ها قشر عظیمی از تماشاگران را از دست داد. همان‌طور که می‌دانید، در ایران عمدتاً تماشاگران فوتبال را قشر نوجوان و جوان جامعه تشکیل می‌دهند. اینها همه دانش‌آموز هستند و اگر دانشجویان را هم به این قشر اضافه کنیم، می‌بینیم که در مجموع افرادی از درآمد مالی بسیار کمی بهره‌مند هستند.

با این افزایش قیمت بلیت و با توجه به پخش زنده‌ی مسابقات از طریق تلویزیون، دیگر به ورزشگاه‌ها نمی‌روند و ما را از شور و هیجان خود محروم کردند. درحالی که نه در منطقه، که در آسیا ما به دلیل حضور پرشور تماشاگران‌مان از تمام کشورهای جهان متمایز بودیم.

این نسخه‌های نابه‌جایی است که متأسفانه ناطبیبان ورزش برای کشور ما دارند تجویز می‌کنند و ما روز به روز در جامعه‌مان شاهد افت فوتبال و سرخوردگی بیش‌تر نوجوانان و جوانانی هستیم که حامیان اصلی این ورزش پرطرفدار هستند.»

قیمت بلیت ورزشگاه‌ها در ایران دو برابر شد

درآمدزایی بیش‌تر برای فوتبال

امسال قیمت بلیت ورود به ورزشگاه‌های ایران در دهمین دوره‌ی رقابت‌های لیگ برتر در حالی صددرصد افزایش یافته، یعنی دوبرابرشده، که به گزارش خبرگزاری مهر هیچ تغییری در امکانات ناقص ورزشگاه‌های ایران ایجاد نشده و تماشاگران هنوزهم با مشکلات بسیاری در این زمینه روبه‌رو هستند.

مرتضی شمس روزنامه‌نگار و کارشناس فوتبال در تهران مقایسه‌ی قیمت ورزشگاه‌های اروپا با ایران را نادرست توصیف می‌کند:

«ما به تأسی از یک فرهنگ غلط، در واقع باز سر کیسه را ول کرده‌ایم و سوراخ‌های ته کیسه را چسبیده‌ایم. ما می‌آییم با اعلام دلسوزی برای درآمدزایی برای فوتبال قیمت بلیت‌ها را افزایش می‌دهیم.

فکر می‌کنم در دنیای حرفه‌ای فوتبال اصلاً بلیت فروشی جزئی ناچیز از درآمدزایی تیم‌ها باشد، ولی مثلاً پخش مسابقات فوتبال را به‌‌طریق زنده از شبکه‌ی تلویزیونی با قیمتی بسیار بسیار نازل می‌فروشیم. این یک بعد مسئله است.

بعد دوم این که باز متأسفانه عادتی در کشور جاافتاده است و دارد بدعت می‌شود، بدین شکل که تمام شرایط را با جهان قیاس می‌کنند. مثلاً وقتی قرار است قیمت بنزین افزایش پیدا کند، می‌گویند بنزین در کل دنیا به فرض یک دلار است، ولی در ایران مثلاً چهارصد تومان است. گویا هیچ فکر نمی‌کنند که خب درآمد مردم در دنیا چقدر است؟!

مثلاً کارمندی که به فرض در اروپا سه هزاردلار حقوق می‌گیرد، اگر بنزین یک دلاری هم بزند، یا مثلاً بلیت مسابقه‌ای به فرض ۵۰ یورویی هم بخرد اشکالی ندارد. این در شرایطی است که یک کارمند یا کارگر ساده حداقل سه تا چهارهزار یورو درآمد کسب می‌کند. همان‌طور که گفتم، این نسخه‌های نابه‌جاست که دارد به فوتبال ضربه می‌زند.

به‌فرض چون کپی‌رایت در ایران وجود ندارد، باشگاه‌ها اصلاً نمی‌توانند درآمد داشته باشند و به‌خاطر این که تلویزیون ما دولتی است، با رقم خیلی نازلی امتیاز پخش مسابقات را می‌گیرد. تیم‌ها از داشتن اسپانسرهای خوب به دلیل عدم وجود کپی‌رایت محرومند.

بعد ما می‌آییم روی کوچک‌ترین جزء این قضیه که بلیت‌فروشی است، انگشت می‌گذاریم، نشانه‌اش می‌گیریم و بزرگش می‌کنیم و روی آن اعمال نفوذ می‌کنیم. در صورتی که من فکر می‌کنم راه‌های بسیار بیش‌تری برای کسب درآمد و درآمدزایی بیش‌تر در فوتبال هست.»

تهدیدهای بی‌ریشه

همین مسئله باعث شد که نادر دست‌نشان، مربی باشگاه نفت تهران که این تیم را به لیگ برتر رساند، نتوانست این تیم را در لیگ برتر امسال رهبری کند و حسین فلکی جایگزین او شد.
مرتضی شمس این «منشور اخلاقی» را نوعی تهدید و مهارکردن مربیان و بازیکنان معترض توصیف می‌کند:

«هیچ‌کس مخالف سالم‌سازی محیط فوتبال نیست. حالا دعوای من سر به‌کارگیری واژه‌ها و حالا منشوری و اخلاقی و انضباطی و ... کلماتی در این ردیف اصلاً نیست. آن‌چه از ماحصل رفتار کمیته‌ی فرهنگی فدراسیون فوتبال برمی‌آید که حالا تحت نظر کمیته‌ی انضباطی دارد فعالیت می‌کند، نوعی تهدیدهای بی‌ریشه است.

نوعی تهدید برای ساکت‌کردن افرادی است که حالا به‌گونه‌ای نسبت به عملکرد مدیریتی این آقایان در فدراسیون فوتبال معترض‌اند. یعنی منشور اخلاقی، اهرمی برای مهار آن افراد شده است. شما الان به مسابقات لیگ ما توجه کنید: در میدانی که ۲۲ بازیکن حضور دارند، بهتر است بگوییم که ۲۲ نفر مصدوم وجود دارند!

چون این قدر دست و پای این بازیکنان را به دلایل تاتو و خالکوپی‌هایی که دارند بانداژ کرده‌اند که بیش‌تر به نظر می‌آید فوتبال مصدومین، جانبازان و یا فوتبال معلولین در جریان است. من احساس می‌کنم این کارها ریشه‌ای نیست.

این کارها به‌نوعی تسویه‌ حساب‌های شخصی است و از این واژه استفاده کرده‌اند به‌عنوان اهرمی برای ترمز افرادی که حالا علیه مدیریت و عملکرد فدراسیون فوتبال و کمیته‌های زیرمجموع آن حرف می‌زنند و مصاحبه می‌کنند. قاعدتاً هم بد نتیجه نگرفته‌اند.

چون مثلاً یکی از معترض‌ترین مربیان فوتبال کشورمان، آقای فیروز کریمی، این روزها علیه فدراسیون سروصدا و مصاحبه‌ای نمی‌کند. به نظر می‌آید که اینها بیش‌تر‌ از آن‌چه دنبال پاکسازی و سالم‌سازی محیط فوتبال باشند، دنبال مهار مخالفین عملکرد فدراسیون فوتبال هستند. مثلاً در اروپا در کالچو ما می‌بینیم که یوونتوس مثلاً به یک دسته پایین‌تر سقوط می‌کند. به هیچ کس هم برنمی‌خورد و می‌رود تاوان عملکرد غلط خودش را که حالا متهم به تبانی شده، پس می‌دهد.

در ایران اما می‌بینیم خیلی از افرادی که معلوم‌الحال‌اند، به دلیل این که علیه عملکرد فدراسیون فوتبال حرفی نمی‌زنند، به فعالیت‌شان ادامه می‌دهند و خیلی‌ها که واقعاً سینه‌سوخته‌ی فوتبال هستند، به دلیل این که به عملکرد فدراسیون فوتبال یا یکی از زیرمجموعه‌های آن معترض شده‌اند، با انگ «منشوری» بودن به کنار لیگ می‌روند و با حرکات ایضایی مانع فعالیت‌شان می‌شوند.

هیچ‌کس مخالف سالم‌سازی در فوتبال نیست. من به‌عنوان نمونه می‌خواهم از ناصر حجازی نام ببرم. او شاید یکی از سالم‌ترین و پاک‌ترین افراد ورزشی کشور ما است؛ کسی که ثروت و دارایی و عملکردش مشخص است، اما ایشان همیشه کنار گود است، به این دلیل که هیچ وقت نتوانسته زبانش را مثلاً به نفع رؤسای فدراسیون فوتبال بچرخاند.»

سپاهان - ملوان

بهانه‌های تکراری

شکست و توقف مدعیان قهرمانی، پرسپولیس، استقلال و سپاهان هم نشان از بی‌برنامه‌گی این تیم‌های صاحب‌نام دارند: پرسپولیس با علی دایی برابر صبا، دو بر یک شکست خورد؛ استقلال برابر تماشاگران خودی مغلوب فولاد خوزستان شد: یک بر صفر؛ و سپاهان قهرمان پیش با دو بازی مساوی شد. این‌ها هیچ کدام نشانی از قهرمانی نداشتند.

در این حال استیل‌آذین با مربی صرب خود، تونباکوویچ و استفاده از ستارگان بی‌شمار، با دو بازی، دو پیروزی پرگل و با شش امتیاز صدرنشین کنونی است. ذوب آهن اصفهان و صنعت نفت آبادان هم با دو پیروزی در دو هفته‌ی نخست شش امتیازی‌اند.

مرتضی شمس به نکات فنی مسابقه‌ی تیم‌های صاحب‌نامی چون پرسپولیس، استقلال و سپاهان اشاره می‌کند:

«شاید شرایط سال‌ها به گونه‌ای بوده که همه‌اش من ناچارم عطف به ماسبق کنم. باز به تأسی از یک فرهنگ غلط، تیم‌ها و مربیان ما عادت کرده‌اند که همیشه خودشان را نسبت به نتایج چهار پنج هفته‌ی آغاز لیگ، خودشان را از ایرادها مبرا کنند.

همیشه گفته‌اند تیم ما از شرایط بدن‌سازی تازه خارج شده و ... به‌زودی مثلاً تیم راه می‌افتد و با بازی‌های مستمر شرایط بهتر می‌شود و امثالهم. اینها بهانه‌هایی است که مسلسل‌وار از روی دست همدیگر می‌خوانند و به طرفداران‌شان القا می‌کنند.

در صورتی که پرواضح است که این بهانه‌ها کاملاً غیر منطقی هستند. یک تیم وقت بدن‌سازی‌اش مشخص است، وقت آماده‌سازی‌اش مشخص است و وقت دیدارهای تدارکاتی‌اش مشخص است. حتی ما امسال مسابقات پیش فصل هم تحت عنوان «جام ولایت» در تهران داشتیم. پس این توجیه اصلاً منطقی نیست.

یعنی به‌عبارتی توضیحی منطقی نیست، بلکه یک توجیه برای رفتار غلط مربیان ما است. این بدعت شده است در جامعه‌ی ما و ما باید چهار پنج هفته‌ی اول را صبر کنیم تا تیم‌ها به‌تدریج سر از پوسته‌‌شان دربیاورند تا چهره‌ی واقعی‌شان مشخص شود. چون این‌ها خیلی دیر شروع می‌کنند و بدن‌سازی‌های‌شان روی برنامه نیست.

این است که قاعدتاً همیشه چهار پنج هفته‌ی اول را از دست می‌دهند. در این شرایط من فکر می‌کنم بزرگ‌ترین لطمه را استقلال تهران خورده است. زیرا توسط مربی پیشینش که رقیب امروزش هم هست، یعنی امیر قلعه‌نویی، خلع سلاح شده است.

چهار بازیکن کلیدی و تأثیرگذار این تیم را منتقل کردند به تیم سپاهان و بازیکنانی که این روزها توسط واسطه‌ها و دلال‌ها در فوتبال ما مثل قارچ از زمین سردرمی‌آورند، به استقلال حقنه شده‌اند. درواقع استقلال را این گونه دست و پا بسته کرده‌اند.

پرسپولیس اما شرایط تیمی پارسالش را دارد و در واقع آینده‌ی بهتری را می‌توان برایش درنظر گرفت. سپاهان هم همین طور. زیرا نسبت به بقیه‌ بهتر تربیت شده است. سپاهان همان تیمی است که قهرمان لیگ شد، به‌اضافه‌ی این که چهار بازیکن کلیدی استقلال را هم جذب خودش کرده است.»

گفتنی است در دو رویداد دیگر، تیم ملی بسکتبال ایران دیروز با شکست مقابل چین، میزبان رقابت‌های جام استانکویچ در شهر لیوژو با نتیجه‌ی ۷۶ـ ۵۸ در مکان آخر این رقابت‌های چهارتیمی قرار گرفت. اسلوانی و استرالیا و چین اول تا سوم شدند.

در رقابت‌های جام جهانی واترپلو در اورادای رومانی هم تیم واترپلوی ایران در مکان هشتم، یعنی در مکان آخر قرار گرفت. واترپلوی ایران که به‌عنوان نماینده‌ی دوم آسیا در جام جهانی واترپلو شرکت کرده بود، با خوردن ۱۴۷ گل و زدن ۱۹ گل در این جام جهانی در میان هشت تیم آخر شد.