«بیژن، منیژه را تنها گذاشت»

مینو صابری

بیژن ترقی، شاعر و ترانه‌سرای معروف ایرانی بعد از تحمل یک دوره بیماری طولانی در سن هشتاد سالگی درگذشت. آخرین باری که با خانم منیژه ترقی، همسر استاد بیژن ترقی تلفنی صحبت کردم و از ایشان درخواست کردم تا وقت ملاقات بدهند تا به دیدار استاد بروم دو ماه پیش بود اما به دلیل کسالت استاد این دیدار هرگز میسر نشد.

ساعاتی پس از درگذشت استاد با داماد ایشان آقای عبدالهی راد گفت و گو کردم. ایشان گفتند:

متأسفانه استاد ساعت یازده دیشب بر اثر بیماری سختی که داشتند بدرود گفتند و ما را هم عزادار کردند. مراسم تشیع روز دوشنبه صبح از تالار وحدت و مراسم ختم بعد از ظهر چهارشنبه، ساعت سه و چهل و پنج دقیقه الی پنج و پانزده دقیقه در مسجد جامع واقع در شهرک غرب برگزار خواهد شد، فردا در جراید هم اعلام خواهیم کرد.

حدود دو سالی هست که ایشان بیمار بودند، این اواخر خیلی اذیت شدند ولی خداوند بیش از این نگذاشت عذاب بکشند و به سوی خودشان بردند.

در این مدت تمام زحمات و پرستاری از ایشان بر عهده‌ی همسرشان بوده، البته فرزندان استاد هم زحمت زیاد کشیدند، چه پسرشان که در آمریکا بودند و الآن هم در راه هستند که به ایران بیایند و چه دختران‌شان که این‌جا بودند.

میلاد کیایی، آهنگساز

میلاد کیایی، آهنگساز و نوازنده سنتور که از دوستان نزدیک استاد ترقی بود، می‌گوید:

تمامی اشعار ایشان و به‌خصوص ترانه‌های ایشان در قلب ما ملت برای همیشه ثبت شده است و در تاریخ ایران به یادگار باقی می‌ماند. گفتن تأسف و یا تسلیت مشکلی را حل نمی‌کند.

ولی آن‌چه مسلم است این بزرگ‌مردان تکرار‌ناپذیر تاریخ هنر ایران هرگز از ما دور نیستند و دور نخواهند شد زیرا همواره با شعرهای زیبایشان با ترانه‌های جاودانه‌شان زندگی کردیم و نسل‌های بعدی هم همواره زندگی خواهند کرد.

بیژن ترقی، شاعر و ترانه‌سرا

مرحوم بیژن ترقی از سال ۱۳۵۱ به شکل رسمی به ترانه‌سرایی برای برنامه‌های رادیویی مثل «گلها» پرداخت و نزدیک به سیصد ترانه به روی آهنگ‌های بزرگان موسیقی افزود.

این‌که چگونه ترانه‌ی «آتش کاروان» خلق شد را زنده‌یاد علی تجویدی در گفت و گو با فروغ بهمن‌پور این‌گونه نقل کرده بود:

من و بیژن ترقی‌، شاعر با احساس و توانا‌، به اتفاق خانواده به خارج از تهران رفته بودیم، در اطراف ورامین‌، در دشتی وسیع برای درست کردن غذا آتشی به پاساختیم. غذا پختیم و پس از ساعتی توقف خواستیم حرکت کنیم و برویم‌، دیدیم آتش هنوز گرم است و اثرش باقی مانده‌.

من و بیژن ناخودآگاه چند لحظه‌ای به آتش خیره شدیم‌. گویی هر دو تحت تأثیر این صحنه قرار گرفته بودیم‌. من گفتم‌: بیژن ما داریم می‌رویم ولی آتشی که درست کردیم از ما به جا مانده و بیژن ترقی بلافاصله گفت‌: آتشی ز کاروان جدا مانده‌، این نشان ز کاروان به جا مانده‌.

و همانجا هردویمان تحت تأثیر احساسی مشترک به زمزمه پرداختیم‌. بیژن‌، شعری را که در حال تولد بود زمزمه می‌کرد و من با آهنگی که در درونم شور و هیجانی به وجود آورده بود گرم شده بودم‌. بیژن وقتی از زبان آتش گفت‌: من هم ای یاران تنها ماندم آتشی بودم بر جا ماندم، در این وقت تقریباً هر دوی ما دانستیم که ترانه و آهنگ جدیدی دارد ساخته می‌شود و ساخته شد‌... از رادیو پخش شد و به میان مردم رفت.

روزی که داریوش رفیعی مرحوم شد ما به تشییع جنازه رفتیم‌. در ظهیرالدوله حدود ۳۰۰ ـ۴۰۰ نفری جمع شده بودند‌. وقتی کار تدفین تمام شد و می‌خواستیم برگردیم‌، یک دفعه مرحوم حسین تهرانی که خیلی متأثر شده بود دو سنگ به دستش گرفت و با صدای بلند ترجیع‌بند این ترانه را در میان جمعیت خواند‌:

من هم ای یاران تنها ماندم‌، آتشی بودم بر جا ماندم‌، با این گرمی جان‌، در ره مانده حیران‌، این غم خود به کجا ببرم. و جمعیت هم با او هم‌آوا شدند و خواندند‌. حالت عجیبی پیش آمده بود و همه می‌گریستند.