هفتم آبان روز ملی کورش

مینو صابری

پنج سال پیش که ماجرای آبگیری سد سیوند مطرح شد و به‌دنبال آن بسیاری از شخصیت‌های فرهنگی و مردم نسبت به این تصمیم اعتراض کردند از سوی «بنیاد میراث پاسارگاد»، روز هفتم آبان‌ماه (۲۹ اکتبر) روز کورش نام نهاده شد.

چرا روز هفتم آبان‌ماه (۲۹ اکتبر) را به عنوان روز کورش نامگذاری کرده‌اید؟

وقتی که ماجرای آبگیری «سد» پیش آمد، اوج آن مصادف با روز ۲۹ اکتبر، ۷ آبان شد. در تقویم‌های جهانی در چنین روزی «کورش» وارد «بابل» می‌شود و آن منشور معروف حقوق بشر را صادر می‌کند. منشوری که اکنون در سرزمین خودش، ایران قرار دارد.

ما فکر کردیم این بهترین روز است برای اینکه هم جنبه‌های ملی ما را دارد یعنی روز کورش است و هم جنبه‌های جهانی دارد. مثلآ سازمان ملل، منشور کورش را به عنوان اولین اعلامیه‌ی حقوق بشر می‌شناسد. در موزه به همین نام است و همیشه در هر کجا اگر از کورش قدردانی شده به این دلیل بوده که این منشور صادر شده است. بنابراین فکر کردیم بهتر است روز کورش، روزی باشد که روز صدور منشور او بوده است.

در تاریخ ارتش‌های جهان، در تاریخ‌های مذهبی گشتیم و پیدا کردیم و بالاخره به این نتیجه رسیدیم که بهترین روز برای روز کورش بزرگ، روز صدور منشور حقوق بشر او باشد.

فکر می‌کنید برگزاری چنین روزهایی و اصولآ جشن‌های ملی، چه تاثیرات فرهنگی‌ای دارد؟

جشن و شادمانی برای سلامت روان یک جامعه مفید است. این چیزی است که اکنون هم روان‌شناسان در غرب به آن معتقدند و حتی پزشک‌ها هم معتقدند شادمانی و نشاط می‌تواند روی فیزیک انسان‌ها نیز اثر درستی بگذارد.

غیر از آن، فکر می‌کنم قدردانی از انسان‌هایی که به جامعه‌ی خودشان خدمت کرده‌اند و برای بشریت بازدهی داشته‌اند، برگزاری بزرگداشت و انتخاب چنین روزهایی برای آنها، کمک می‌کند که مردمان یک جامعه به نیک بودن و نیکی کردن تشویق شوند.

خوشبختانه در فرهنگ ما به اندازه‌ی کافی، روزهای جشن و سرور وجود دارد ولی روزهای بزرگداشت کم داریم.

فکر می‌کنم یکی از این بزرگداشت‌های بسیار به‌جا و درست، روز بزرگداشت کورش است که هم برای سرزمین خودش بازدهی داشته و هم برای مردمان جهان.

بنیاد میراث پاسارگاد، در سال‌های اخیر چه فعالیت‌هایی در رابطه با روز کورش انجام داده است و امسال چه برنامه‌هایی در نظر گرفته است؟

ما از وقتی‌که چنین روزی را پیشنهاد دادیم تا به امروز، هر ساله در چارچوب قوانین بنیاد فعالیت‌هایی می‌کنیم. انتشار مطالب مختلف درباره‌ی این روز، آگاه کردن مردم نسبت به ارزش منشور، به ارزش سخنان کورش و اینکه چرا ما باید این ارزش‌ها را گرامی بداریم و چرا باید ما به چنین روزی اهمیت بدهیم از جمله فعالیت‌های ما است.

یکی از چیزهایی که در این روز درباره‌اش زیاد صحبت می‌کنیم و نویسندگان مختلف راجع به آن نوشته‌اند این است که اگر ما به ارزش‌های این روز پی ببریم دیگر نمی‌توانیم این حرف را بپذیریم که حقوق بشر، صرفآ یک امر غربی است!

علاوه بر این اعتقاد دارم حقوق بشر چیزی است که مربوط به همه انسان‌های جهان است. ما هم می‌توانیم بگوییم قبل از اینکه اعلامیه‌ی حقوق بشر (که برای همه قابل احترام است) منتشر شود، قرن‌ها پیش مواردی از طرف یک رهبر ایرانی و یا در واقع از طرف مردم صادر شده و شبیه همین چیزهایی که در اعلامیه جهانی حقوق بشر هست، در آن اعلامیه هم بوده است.

ما کاری که کردیم بیشتر روی شناخت ارزش‌های منشور، شناخت ارزش‌های کورش و شناخت کلمات او در رابطه با مردم ایران بوده است.

با توجه به اینکه منشور کورش اکنون در ایران هست فکر می‌کنید این موضوع چه تاثیری روی افکار عمومی دارد تا روز کورش بهتر از سال‌های گذشته گرامی داشته شود؟

مهمترین مسئله این است که مردم، چیزی را که متعلق به خودشان و سرزمینشان است به شکل ملموسی حس می‌کنند.

نمونه‌اش اینکه پس از ۱۰ روز که منشور به ایران رفته بود خانم «اردکانی»، رئیس موزه‌ی ایران باستان در مصاحبه‌ای گفته بود ظرف ۱۰ روز، ۴۰ هزار بازدیدکننده برای دیدن منشور مراجعه کرده بودند. یعنی به‌طور متوسط روزی چهارهزار نفر رفتند و برای دیدن منشور کورش صف بستند.

خب این خیلی روی مردم اثر بهتری می‌تواند داشته باشد. فکر می‌کنم این مردم و همه‌ی کسانی که این سال‌ها در سراسر دنیا روز کورش را برگزار کردند، حق داشته باشند که برای کورش روز خاصی داشته باشند و چه روزی بهتر از روزی که او این منشور را صادر کرده است!

یکی دیگر از نکاتی که وجود دارد این است: حالا که منشور در ایران است، مطالبی که در باره‌اش نوشته می‌شود بیشتر مردم را با آن آشنا می‌کند.

با توجه به اینکه دولت ایران منشور کورش را برای مدتی به ایران آورده تا چه حد می‌توان امیدوار بود که روز کورش در ایران ثبت ملی شود؟

من باور دارم که بالاخره روزی در سرزمین ما، روز کورش به رسمیت شناخته خواهد شد. در این تردیدی نیست. ما هر چه که پیش می‌رویم، جهان هرچه که پیش می‌رود، حتی در کشورهایی که به دلایلی عقب نگه داشته شده‌اند، بیشتر به درک و شعور ارزش‌های بشری پی می‌بریم. مردمان ما هم به درک و شعور ارزش‌های خودمان بیشتر پی می‌برند.

این را بگویم که برخی ما را (بنیاد را) به غلط یا به هر دلیلی، باستان‌گرا می‌نامند، در حالی‌که ما باستان‌گرا نیستیم. ما علاقه‌مند به میراث فرهنگی ملی و بشری خودمان هستیم. علاقه‌مند به آن میراثی هستیم که فکر می‌کنیم قابلیت به‌روز شدن را دارد. یعنی می‌شود با مسائل امروز جهانی چفت شود و امروزی باشد.

به نظر من روز کورش، به دلیل اینکه ما توجه به منشور حقوق بشر کورش داریم، روزی است که هر روز، به‌روزتر است و در واقع هیچ‌وقت کهنه نمی‌شود.

دو سال پیش آقای رحیم مشایی که آن زمان رئیس سازمان میراث فرهنگی بود گفت ما سال آینده این روز را به رسمیت خواهیم شناخت. ولی با این وجود که سال بعد خودشان هم‌چنان ریاست سازمان را بر عهده داشتند این کار را نکردند. من اما باور دارم که این روز بالاخره جهانی خواهد شد و روزی به نام روز کورش که در ارتباط با منشورش باشد، جهانی خواهد شد! این دیر و زود دارد اما سوخت و سوز ندارد.

این روز، روز مردم است، روز شخصیتی است که آبرو است و همه‌ی جهان قبولش دارند.

گاه زمزمه‌هایی می‌شنویم که می‌گویند بنیاد میراث پاسارگاد به یک حزب سیاسی وابسته است و یا می‌گویند با دولت‌های خارجی در ارتباط است. می‌توانم بپرسم این بنیاد چگونه اداره می‌شود، با چه بودجه و امکانات و پشتوانه‌ای؟

سئوال خیلی به‌جایی است! این حرف‌ها را معمولآ همیشه برای افراد یا سازمان‌هایی که توفیقی به دست می‌آورند از سوی عده‌ای که تنگ‌نظر یا مغرض هستند مطرح می‌شود، اما به نظر من بنیاد از آنجایی موفق است که افرادش با جان و دلشان کار می‌کنند! ما همه‌مان داوطلبانه کار می‌کنیم. غیر از آن در اساسنامه‌ی این بنیاد که در امریکا به ثبت رسیده، هم ایالتی هم فدرال، ذکر شده که این بنیاد، غیرسیاسی، غیر مذهبی و غیر انتفاعی است.

ما نه تنها نمی‌توانیم در بنیاد کار غیر قانونی کنیم بلکه عشق به سرزمین‌مان هم به آن اضافه شده و فقط در چارچوب علاقه‌ها، آگاه‌سازی و مسائلی که مربوط به میراث فرهنگی، محیط زیست و میراث طبیعی است کار می‌کنیم.

ما نه به هیچ سازمان دولتی، سازمان خصوصی، حتی به دانشگاه‌ها وابسته نیستیم. با دانشگاه‌ها ارتباط داریم و مطالب مربوط به میراث فرهنگی را به اطلاعشان می‌رسانیم، اما با هیچ سازمان دولتی در هیچ کجای دنیا ارتباطی نداریم . از هیچ کجا نه حتی یک سنت، یک دلار، یک یورو یا به قول ما قدیمی‌ها یک ده‌شاهی دریافت می‌کنیم و نه خواهیم کرد!