Aug 2010

مرو در دوران اسلامی

مرو پایگاه مهمی برای پیشروی مسلمانان به سمت شرق شد و از آنجا توانستند شهرهای دیگری همچون بلخ و بخارا و کاشغر را فتح کنند و خود را به مرزهای چین برسانند. مرو در جریان قیام ابومسلم خراسانی نیز نقش مهمی داشت و ابومسلم در آنجا مسجد و بازار و درالاماره بزرگی ساخت. شهر در دوره‌ای کوتاه جای بغداد را گرفت و پایتخت عباسیان شد. طرح شهرسازی مرو در این دوران دارای خیابان کشی و شبکه آبرسانی منظم است.

مدارک و یافته‌های باستان‌شناسی در مرو

اختلاف و رقابت سیاسی میان امپراتوری ساسانی و بیزانس سبب شد تا مسیحیان نستوری که از رم رانده شده بودند در قلمرو ساسانیان پذیرفته شوند. به زودی مرو به مرکز اسقف نشین آنها تبدیل شد. یافته‌های باستان‌شناسی نشان می‌دهد کلیسای مرو تا هنگام حمله مغولان مورد استفاده بوده است. از سوی دیگر با گسترش آیین مانی در آسیای میانه، مرو به مرکزی برای کتابت و ترجمه متون تبدیل شد.

تکثر آیینی در مرو باستان

کاوش‌های باستان‌شناسی در مرو، چند مکان و معبد بودایی را مشخص کرد که نشان دهنده نفوذ و گسترش این آیین در شمال خراسان قدیم است. از طرف دیگر برخی متون تاریخی از گسترش آیین مسیحیت در سده های نخست میلادی در این منطقه سخن می‌گوید. باستان‌شناسان نیز خرابه‌های یک کلیسای بسیار کهن ایرانی را در این منطقه یافته‌اند. آیین زرتشتی نیز به عنوان آیین رسمی ساسانیان در این منطقه حضوری چشم‌گیر داشته است.

تاریخ مرو باستان

شهر مرو که امروز در جمهوری ترکمنستان واقع شده از مهم‌ترین مراکز خراسان قدیم بوده و تاثیر مهمی بر فرهنگ و تمدن آسیای میانه و ایران داشته است. یونسکو از چند سال پیش این شهر را در فهرست میراث جهانی ثبت کرده است. مرو در دوره هخامنشی یکی از ساتراپی‌های امپراتوری بوده و در دوره اشکانی و ساسانی نیز به یک مرکز مهم اداری، نظامی و بازرگانی تبدیل شده است. برخی منابع از حضور هم‌زمان کیش زرتشتی، مسیحی، بودایی و مانوی در شهر خبر داده‌اند.

ثبت دو اثر تاریخی ایران در فهرست یونسکو

در آخرین نشست سالانه کمیته میراث جهانی سازمان یونسکو، دو مجموعه‌ی تاریخی شیخ صفی الدین در اردبیل و بازار تبریز در فهرست آثار جهانی این سازمان ثبت شدند و به این ترتیب مجموع آثار جهانی ایران به دوازده اثر افزایش پیدا کرد. این کمیته همچنین تصویب کرد تا ارگ بم یک سال دیگر در فهرست میراث در خطر باقی بماند. مجموعه شیخ صفی در برگیرنده آرامگاه جد بزرگ خاندان صفوی است و بازار تبریز نیز یکی از بزرگترین و مهم‌ترین مراکز تجاری در جاده ابریشم بوده است.