در هفته‌ی سوم اردیبهشت ۵۷ چه گذشت

سید ابراهیم نبوی

سی سال از انقلاب ایران می‌گذرد، انقلابی که امروز با ده‌ها روایت درست یا غلط برای نسلی که انقلاب را ندیده است، بازگویی می‌شود.

ما قصد داریم تنها به بازگویی خبرهای سی سال قبل بپردازیم. منبع خبر ما فقط روزنامه‌های وقت، کیهان و اطلاعات و گاهی نشریات مخالفان دولت است. در این نوشته‌ها صرفا به بازگویی خبرهای سال 1357 پرداخته و از قضاوت درباره‌ی وقایع و حوادث حتی‌الامکان خودداری می‌کنیم.

سی سال قبل در همین هفته خبرهای زیر اتفاق افتاد:

از 19 اردیبهشت تا 26 اردیبهشت 1357
نوزدهم اردیبهشت 1357

محمدرضا پهلوی، پادشاه ایران از نیروگاه اتمی و پایگاه هوادریای بوشهر بازدید کرد.
شاه که برای یک دیدار یک روزه به بوشهر رفته بود، در فرودگاه این شهر مورد استقبال دکتر بطحائی استاندار بوشهر قرار گرفت.

در مراسم استقبال آیت‌الله ماحوزی به نمایندگی از جامعه روحانیت استان از شاه استقبال کرد. شاه در این دیدار گفت: «بوشهر به زودی از شهرهای بزرگ خلیج فارس و حتی ایران خواهد بود.»

محمدرضا پهلوی در این دیدار از ساختمان نیروگاه اتمی بوشهر دیدار کرد و با کارکنان آلمانی و ایرانی این نیروگاه دیدار کرد. احمد ستوده‌نیا، معاون نیروگاه اتمی گفت: «در دو سال گذشته بین 40 تا 100 درصد ساختمان نیروگاه بوشهر تکمیل شده است.»

نوزدهم اردیبهشت 1357

به نوشته‌ی روزنامه اطلاعات گروهی از تظاهرکنندگان که حدود دویست نفر بودند، در شهر شیراز در ساعت 8 و نیم صبح در حالی که شعار می‌دادند، به سوی سینما آریانا حمله کردند و شیشه‌های این سینما و سینما مهتاب، یک بانک و داروخانه رحمت را شکستند.

در این هنگام با سر رسیدن مامورین پلیس تعدادی از تظاهرکنندگان دستگیر و بقیه گریختند. همچنین از چنین روزی ماموران انتظامی برای جلوگیری از تظاهرات در دانشگاه پهلوی شیراز مستقر شدند تا مانع تظاهرات احتمالی دانشجویان شوند.

نوزدهم اردیبهشت 1357

اردشیر زاهدی سفیر ایران در ایالات متحده آمریکا گفت: «ایران در امور افغانستان دخالت نمی‌کند.» وی در مورد شرایط افغانستان بعد از کودتا در این کشور گفت: «ما با افغانستان روابط تاریخی محکمی داریم، بنابراین طبیعتا این واقعه موجب نگرانی ما نمی‌شود.»

اردشیر زاهدی در مورد دفاع آمریکا از ایران در صورت حمله احتمالی شوروی گفت: «آمریکا نباید در جهان نقش یک پلیس را ایفا کند.» اردشیر زاهدی در پاسخ به سووال خبرنگار روزنامه «نیو ورلد» که از وضع حقوق بشر در ایران سووال کرده بود، گفت: «هیچ‌کس نمی‌تواند به ما بگوید که معنی حقوق بشر چیست. امروزه یهودیان و ارامنه نمایندگانی در مجلس ما دارند.»

نوزدهم اردیبهشت 1357

به نوشته‌ی روزنامه اطلاعات، دکتر علی‌اصغر حاج سیدجوادی طی اطلاعیه‌ای به دادستانی اعلام کرد، مدت چند روز است که افرادی به نام سازمان زیرزمینی انتقام بوسیله تلفن و با نثار فحش‌های رکیک وی را تهدید به مرگ می‌کنند.

وی با ذکر بمب‌گذاری در خانه‌ی اعضای جمعیت دفاع از حقوق بشر در شکایت خود نوشت: «برای من و خانواده‌ام امنیتی که قانون اساسی افراد ملت ایران را در پناه آن قرار داده است، وجود ندارد.»

نوزدهم اردیبهشت 1357

اردشیر محصص، خلاق‌ترین کاریکاتوریست جهان شناخته شد.
اردشیر محصص کاریکاتوریست سرشناس ایرانی که مدتی است در آمریکا به سر می‌برد، توسط مجله «آرت دیرکشن» چاپ نیویورک، جایزه‌ی خلاقیت سال 1977 را به خو.د اختصاص داد. این جایزه به مناسبت انتشار کتاب «اردشیر و صورتک‌هایش» به این کاریکاتوریست ایرانی داده شد.

نوزدهم اردیبهشت 1357

22 دانشجو به دادگاه جنایی مازندران فرستاده شدند.
به نوشته‌ی روزنامه اطلاعات دو نفر از 24 نفری که سه روز قبل در تظاهرات خیابانی و مجروح کردن یک پلیس در بابل دستگیر شده بودند، آزاد و 22 نفر دیگر به اتهام خرابکاری عمدی و شرکت در اخلال نظم بازداشت شدند.

بیستم اردیبهشت 1357

دکتر کریم سنجابی، مهندس مهدی بازرگان، مهندس رحمت‌الله مقدم، منوچهر مسعودی، هدایت‌الله متین دفتری و کریم لاهیجی علیه «کمیته اقدام» و «سازمان زیر زمینی انتقام» به دادگستری شکایت کردند.

در این شکوائیه گفته شده است، در پی بمب‌گذاری در خانه‌های آنان و مضروب کردن لاهیجی در خیابان، عاملین این حوادث باید تعقیب و چگونگی ماجرا روشن شود. همچنین اعلام شد که خانه‌ای که داریوش فروهر مستاجر آن بوده و با همسر و دو فرزندش در آن زندگی می‌کند، در اثر انفجار بمب توسط «سازمان زیر زمینی انتقام» به شدت آسیب دیده و شیشه‌های کلیه‌ی ساختمان‌های مجاور درهم شکسته است.

بیستم اردیبهشت 1357

پرطرفدارترین ترانه‌های هفته‌ توسط کیهان هوایی به شرح زیر معرفی شدند:
آواز (فرهاد)، غربت (ابی)، غریب (شماعی‌زاده)، خداحافظ (هایده)، طلاق (گوگوش)، سفر (ابی)، قلندر (داریوش)، سلام همسایه (حبیب)، یوسف گمگشته (ستار)، هم‌زبونم باش (حمیرا)

بیستم اردیبهشت 1357

فرح دیبا، ملکه‌ی ایران در مصاحبه با خبرنگار نشریه‌ی هلندی «الزویرز» گفت: «خیلی علاقه‌مندم که آزادی‌های بیشتری به دانشگاه‌ها داده شود.» وی که در مصاحبه با این خبرنگار در تهران سخن می‌گفت، اعلام کرد: «ما باید تکنولوژی خودمان را بسازیم، نه اینکه تکنولوژی دیگران را بخریم.»

وی در مورد افزایش قیمت نفت گفت: «حالا که نفت داریم نوبت ماست. مردم ما باید از زندگی خوبی برخوردار شوند، در این راه است که ما پول‌مان را به کار خواهیم گرفت.»

فرح پهلوی به خبرنگار این نشریه‌ی هلندی درباره‌ی دموکراسی در غرب گفت: «اینجا مثل بعضی کشورهای غربی با آن حزب‌های سیاسی نیست... در کشور شما نیرومندترین اشخاص انتخاب می‌شوند، نه نمایندگان کشاورزان و کارگران. من به نحوه‌ی تبلیغات سیاسی شما ایمان ندارم، زیرا خسته‌کننده‌ترین راه است و از مردم استفاده می‌کنید. همه آن بازی‌ها برای به دست آوردن رای است، بدین ترتیب نامزدهای انتخاباتی مردم را گول می‌زنند.» وی گفت: «هیچ‌وقت نمی‌توان گفت بس است، خسته شدم.»

بیستم اردیبهشت 1357

تظاهرات دانشجویی در بسیاری از دانشگاه‌های کشور برگزار شد. تظاهرات دانشجویی در دانشگاه ملی با مقابله گارد دانشگاه مواجه شد. در ساعت شش صبح بیستم اردیبهشت نیز دکتر نگهبان، رییس دانشکده‌ی ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران مورد حمله شش نفر قرار گرفت و به شدت مجروح شد.

همچنین تظاهرات دانشجویی در خیابان‌های عباس‌آباد و بخارست برگزار شد و شیشه‌های سینما شهرفرنگ و بانک تهران در جریان حمله شکسته شد.

بیست و یکم اردیبهشت 1357

سخنگوی دولت شایعات ترمیم کابینه را تکذیب کرد.
داریوش همایون، وزیر اطلاعات و جهانگردی و سخنگوی دولت، شایعات مربوط به ترمیم کابینه را تکذیب کرد. وی در مورد مذاکرات ایران و استرالیا برای خرید اورانیوم گفت: «مذاکرات دو کشور درباره‌ی اورانیوم به نتیجه‌ای نرسیده و بر اساس گفته‌ی نخست وزیر استرالیا وی در انتظار نتایج مذاکرات ایران و آمریکا درباره‌ی تضمین‌های مربوط به غنی کردن مواد رادیو آکتیو است.»

بیست و سوم اردیبهشت 1357

دولت طی اعلامیه‌ی شدیداالحنی به تظاهرکنندگان اولتیماتوم داد. در این اعلامیه آمده است: «واکنش ملایم دولت در ماه‌های گذشته ماهیت این گروه و مقاصد آنها را آشکار کرده است و همچنین به روشنی نشان داده است که در برابر 35 میلیون نفر مردم ایران این چند هزار تن جز اقلیت ناچیزی نیستند.»

دولت در این اعلامیه هشدار داد: «اخلال‌گران را به شدیدترین نحو تعقیب و برطبق قانون مجازات خواهیم کرد.»

بیست و سوم اردیبهشت 1357

پزشک‌پور، نماینده‌ی مجلس گفت: «نتیجه‌ی سال‌ها قانون از کجا آورده‌ای صفر است.»
پزشک‌پور در حالی که با یک پرونده‌ی قطور پشت تریبون آمده بود، گفت: «این پرونده تماما مربوط است به سوء استفاده 300 میلیون تومانی از مهم‌ترین سازمان دولتی.» وی گفت: «خبرهای بسیاری حاکی از تشکیل کمیته‌های مبارزه با فساد در وزارتخانه‌ها و مراجع مختلف است، اما متاسفانه در این لحظه که اینجا ایستاده‌ایم نتیجه همه‌ی این سخنان و اقدامات مقامات مسوول در برابر شاهنشاه، مجلس و ملت ایران صفر بوده و صفر.»

بیست و سوم اردیبهشت 1357

به نوشته‌ی روزنامه اطلاعات اغتشاشات و تظاهرات خونین و دامنه‌دار قم که دیروز و دیشب به مدت 10 ساعت جریان داشت، از ساعت 9 بامداد امروز مجددا از سر گرفته شد.

به نوشته‌ی روزنامه اطلاعات ویژه‌ی ایرانیان خارج از کشور، در این تظاهرات نه نفر کشته و 13 نفر از مامورین مجروح شدند.

به نوشته‌ی این روزنامه به 300 اتومبیل شخصی نیز آسیب رسید. در جریان این تظاهرات ساختمان پپسی کولا در قم آتش زده شد. همچنین در شهرهای تهران، بهبهان، نجف آباد، تبریز، اردبیل، زنجان، میانه، خرم آباد و کرمانشاه نیز تظاهرات برگزار شد.

به نوشته‌ی کیهان هوایی در 23 شهر در هفته‌ی گذشته تظاهرات رخ داد و در تظاهرات خونین قم و تبریز 8 تن کشته شدند.

بیست و چهارم اردیبهشت 1357

آخرین گزارش از پیشرفت کار نیروگاه برق اتمی بوشهر انتشار یافت. در این گزارش ضمن اعلام پیشرفت 40 تا 100 درصد دو نیروگاه بوشهر، آمده است: «با توجه به اینکه در حال حاضر تولید نیروی برق در شبکه‌ی سراسری کشور بیش از سه هزار مگاوات نیست، نیروگاه اتمی بوشهر با جمع تولید 2400 مگاوات تولید عمده‌ای به رفع کمبود تولید نیروی برق کشور خواهد کرد.»

دوشنبه، بیست و پنجم اردیبهشت 1357

محمدرضا پهلوی، پادشاه ایران در مورد وقایع چند روز قبل قم و شهرهای دیگر در یک مصاحبه مطبوعاتی شرکت کرد. در این مصاحبه، غلامحسین صالحیار سردبیر روزنامه اطلاعات نظر شاه را درباره حوادث چند روز اخیر پرسید. شاه گفت: «در اثر این آزادی‌هایی که ما دادیم، اینها به راه افتادند و فکر کردند که با دوتا مقاله نوشتن در اینجا و سه تا تلفن زدن به اروپا یا آمریکا امید تقسیم مجدد کشور امکان دارد.»

وی در مورد ماهیت تظاهرکنندگان افزود: «این‌ها وقتی پرچمی با علائم مخصوص به اهتزاز درآوردند، دیگر خیلی مطالب علنی شد.» وی گفت: «به نظر آنان هرچه مظاهر تمدن و پیشرفت است، نباید وجود داشته باشد. حالا می‌خواهم ببینم این مملکت را با این وضع این‌ها چگونه می‌خواهند اداره کنند؟»

دوشنبه بیست و پنجم اردیبهشت 1357

تیم ملی فوتبال ایران در ورزشگاه سی هزار نفری تولوز با یک بازی درخشان و درخور تحسین مغلوب تیم ملی فرانسه شد.

در نیمه‌ی اول این بازی ابتدا تیم فرانسه با یک گل از تیم ایران جلو افتاد، اما پاس علی پروین به غفور جهانی و پاس جهانی به عقب و شوت عالی حسن روشن بازی را به تساوی کشاند. در نیمه‌ی دوم تیم فرانسه گل پیروزی را به ایران زد.

قرار است تیم ملی ایران، پس از این دیدار در سه مسابقه با تیم ملی هلند، تیم باشگاهی بروژ بلژیک و تیم پاری سن ژرمن فرانسه بازی کند.

در جریان مسابقه ایران و فرانسه پلیس فرانسه 126 نفر از چپ های فرانسه را که به عنوان «اعضای سازمان تحریم جام جهانی» اقدام به آشوب کشیدن فرانسه کردند، دستگیر کرد. پلیس فرانسه تمام این افراد جز یک نفر از آنان را همان روز آزاد کرد.

سه شنبه بیست و ششم اردیبهشت 1357

وزارت خارجه ایران: قوای ایران در لبنان با فلسطینی‌ها نخواهد جنگید.

یک مقام وزارت امورخارجه اعلام کرد که سخنگوی رسمی نهضت مقاومت فلسطین اظهار داشت تحت شرایطی وارد عملیات مخاصمت آمیز علیه نیروهای پاسداری صلح سازمان ملل متحد خواهد شد.

وزارت خارجه ایران اعلام کرد: «با توجه به اینکه دولت شاهنشاهی ایران عده‌ای از قوای خود را برای کمک به برقراری صلح و آرامش به منطقه‌ی لبنان فرستاده است و به هیچ‌وجه قصد وارد شدن در عملیات جنگی علیه هیچ‌یک از اطراف دعوا را ندارد، در صورتی که بخواهند واحدهای ایرانی را برخلاف میل خود به این جریانات بکشانند، دولت شاهنشاهی نه تنها نیروی جدیدی به آن منطقه اعزام نخواهد داشت، بلکه قوای اعزامی را نیز فراخواهد خواند.»