May 2008


نسخه عکسی از امتیارنامچه نفت ویلیام دارسی

سال ۱۹۰۱، یکی از زیرک‌ترین بازرگانان و سرمایه‌داران انگلیسی به نام ویلیام ناکس دارسی توانست قراردادی برای اکتشاف نفت با دولت قاجار ببندد. سرنوشت این امتیارنامچه و تحولات بعدی آن که به قرارداد ۱۹۳۳ و آن‌گاه به نهضت ملی دکتر مصدق انجامید، مورد بحث‌ها و بررسی‌های بسیار قرار گرفته است؛ اما اصل این سند که به فارسی و فرانسه نوشته شده، تا کنون در اینترنت منتشر نشده است. رادیو زمانه به مناسبت صد سالگی نفت در ایران، تصویر این سند را منتشر می‌کند.



تاج‌السلطنه، دختر ناصرالدین‌شاه قاجار
خاطرات تاج‌السلطنه ـ بخش پنجاه و هفتم

در این بخش، نویسنده از چگونگی زندگی خود در تبریز می‌گوید؛ از شوهر هوسران و اعمال بی‌رویۀ او؛ از دوستی و الفت خود به دختر خیاطی ارمنی، آنا نام؛ و از ارتباط با اندرون ولیعهد. سپس از خبر سفر مجدد مظفرالدین شاه به فرنگستان و شوهر کردن مادر خود می‌گوید و سرانجام، به ماجرای دلدادگی شوهر می‌رسد، به پسردایی خود که جوانی است خوب‌رو...



تاج‌السلطنه، دختر ناصرالدین‌شاه قاجار
خاطرات تاج‌السلطنه ـ بخش پنجاه و ششم

در این بخش، او به سفر دوم شاه به فرنگ می‌پردازد و نگاهی دارد به سفرنامۀ او. زمان می‌گذرد و پدرشوهر تاج‌السلطنه را به مأموریت به آذربایجان می‌فرستند. ناچار، تاج‌السلطنه همراه شوهر و فرزندان کوچکش عازم این سفر دشوار می‌شود.



تاج‌السلطنه، دختر ناصرالدین‌شاه قاجار
خاطرات تاج‌السلطنه ـ بخش پنجاه و پنجم

در ادامۀ ماجراهای زندگی، تاج‌السلطنه نگاه خود را از زندگی خصوصی برمی‌گیرد و به بیرون توجه می‌کند. از نتایج و اثرات منفی این مسافرت و تغییر صدراعظم‌ها می‌گوید و از صدمات فراوان شاه قاجار به ایران...



تاج‌السلطنه، دختر ناصرالدین‌شاه قاجار
خاطرات تاج‌السلطنه ـ بخش پنجاه و چهارم

در ادامۀ ماجرا، از پرده بیرون افتادن راز عشق تاج‌السلطنه و جدا کردنش را از معشوق می‌شنویم. دختر روس، معشوقۀ شوهر، نیز به روسیه بازمی‌گردد. زن و شوهر به زندگی کسالت‌بار خود ادامه می‌دهند. زمان می‌گذرد و تاج‌السلطنه دختری به دنیا می‌آورد. در پایان این بخش، ماجرای سفر مظفرالدین شاه به فرنگ را می‌شنویم.



تاج‌السلطنه، دختر ناصرالدین‌شاه قاجار
خاطرات تاج‌السلطنه ـ بخش پنجاه و سوم

در این بخش، شرح دیدار او را با پدرشوهر می‌شنویم و آن‌گاه شکایت بردنش را پیش مادر. وقتی از هر دوِ آنان پاسخ منفی می‌شنود، مدتی خود را مشغول می‌کند تا سرانجام، از سر «غرور جوانی»، به تلافی تحقیر شوهر، به جوان عاشق پاسخ مثبت می‌دهد و خود را گرفتار عشق او می‌کند.



تاج‌السلطنه، دختر ناصرالدین‌شاه قاجار
خاطرات تاج‌السلطنه ـ بخش پنجاه و دوم

در این بخش، تاج‌السلطنه از دیدار مجدد عاشق تازه می‌گوید و این‌که چگونه قصد خودکشی می‌کند، اما عاشق او را سوگند می‌دهد که این کار را نکند. تاج‌السلطنه تصمیم می‌گیرد شکایت نزد پدرشوهر بَرَد.