«پاکستان، آبستن بحران‌های جدید»

حسین علوی

نواز شریف، نخست وزیر پیشین و رهبر حزب مسلم لیگ، شاخه نواز در پاکستان و یکی از دو حزب ائتلاف حاکم بر این کشور تهدید کرده به دلیل اختلاف با مردم بر سر بازگرداندن قضات اخراج شده دیوان عالی این کشور، حزب خودش را از این ائتلاف خارج خواهد کرد.

در ارتباط با این مسائل و بحران پس از استعفای پرویز مشرف در پاکستان، با دکتر مصطفی دانش، کارشناس مسائل پاکستان و افغانستان گفت و گو کردم.

آقای دانش، پس از مشرف به نظر می‌آید که وضعیت سیاسی پاکستان با بحران‌های تازه‌ای روبروست. از جمله اختلاف نظر بر سر جمهوری و هم‌چنین بازگشت قضات دیوان عالی. آیا این مشکل به سادگی قابل حل خواهد بود؟

بیش از ۶۰ قاضی دادگاه عالی در آن زمان از طرف مشرف برکنار شدند و عده‌ی زیادی از این قضات، طرفداران نواز شریف بودند. به خصوص قاضی‌القضات، شخص افتخار، او یکی از طرفداران پروپا‌قرص نواز شریف بود و طبیعتاً مشکلاتی با حزب مردم در این رابطه وجود خواهد داشت.

به نظر می‌رسد با استعفای مشرف، پاکستان با بحران‌هایی تازه رو به رو شده است

برای این‌که نواز شریف، از شخصیت‌هایی بود که همیشه نه تنها طرفدار برکناری مشرف بود، بلکه خواهان انتقام‌گیری بود. زیرا در سال ۱۹۹۹ مشرف، با کودتا نوازشریف را از سمت نخست‌وزیری برکنار کرد.

از آن زمان به بعد همیشه نوازشریف خواهان این بود که مشرف در مقابل دادگاه قرار بگیرد و حتی محکوم بشود.

آن چیزی که امروز روشن می‌شود این است که با آمدن قضات دوباره به سرکارشان، این امکان وجود دارد که استعفای مشرف به این سادگی قبول نشود و دادگاه عالی خواهان دادگاهی کردن و تعویق حقوقی مشرف باشد و این می‌تواند مشکلات جدیدی را بین دولت و نخست وزیر کنونی حزب مردم یعنی گیلانی و ارتش بوجود بیاورد و می‌تواند خطری برای حزب مردم باشد. به همین خاطر مشکلاتی بین دو حزب وجود دارد.

مساله‌ی دیگری که اکنون مورد بحث ائتلاف حاکم بر پاکستان است؛ نحوه‌ی برخورد با طالبان است. آقای زرداری هشدار دادند که گروه طالبان در حال پیش‌روی است. آیا ائتلاف حاکم موفق خواهد شد سیاست روشنی را در این زمینه پیش ببرد؟

به نظر من تا زمانی که ارتش پاکستان، کنترل کشور را در دست دارد و در کنار ارتش، سازمان امنیت نظامی پاکستان (آی‌اس‌آی) که حتی کنترل سیاسی کشور را به‌دست دارد؛ فکر می‌کنم تغییراتی به‌وجود نخواهد آمد.

باید به این مطلب اشاره بکنیم که مساله‌ی طالبان، مساله‌ی چند سال اخیر نیست. پدیده‌ی طالبان، پدیده‌ای بوده که در زمان صدراعظمی خانم بوتو در سال ۱۹۹۳ به‌وجود آمد و ۱۹۹۴ طالبان جنوب افغانستان را تصرف کردند.

این مشکلی است که به نظر من دولت کنونی به سادگی نمی‌تواند حل بکند، مگر این‌که ارتش و آی‌اس‌آی پاکستان که هم اکنون و هنوز، حتی طبق نظر متخصصین آمریکا در کنار طالبان قرار گرفتند؛‌ مهار بشوند و دست از پشتیبانی و کمک طالبان بردارند. بنابراین احزاب ائتلافی و حزب مردم چندان موفق نخواهد بود.

شدت بحرانی که الان در بین احزاب ائتلافی حاکم بر پاکستان وجود دارد این خطر را به‌وجود می‌آورد که اساساً این ائتلاف از هم بپاشد. آیا چشم‌انداز سیاسی پاکستان در این حد می‌تواند حاد باشد؟

طبیعتاً آن چیزی که باعث وحدت دو حزب حاکم یعنی دو حزب ائتلافی نوازشریف و حزب مردم بود، به خاطر مخالفت شدید هر دو حزب ‌علیه مشرف بود. ولی باید به این مطلب اشاره بکنیم که از دید تاریخی این دو حزب همیشه با هم خصمانه رفتار می‌کردند.

‌هم حزب مسلم لیگ نواز شریف و هم حزب مردم، زمانی که مبارزه انتخاباتی بود در تبلیغات بسیار بسیار خصمانه ‌علیه هم فعالیت می‌کردند.

باید به یک مطلب دیگر اشاره کرد که در واقع نواز شریف یک تاجر کوچکی در دوبی و عربستان سعودی بیش نبود و توسط آی‌اس‌آی، یعنی توسط حتی ژنرالی به نام ژنرال امتیار به قدرت رسید و او از نوازشریف حمایت کرد و او را کاندیدای نخست‌وزیری کرد و بعدها نخست وزیر پاکستان شد.

طبیعتاً مشکلات عظیمی در آینده بین این دو حزب وجود خواهد داشت و این مشکل بر سر قدرت در پاکستان خواهد بود و با دیدی که امروز بین دو حزب وجود دارد، به نظر من پاکستان آبستن بحران‌های جدیدی خواهد بود.