«اختلاف با مصر، همه اعراب را علیه ایران جمع می‌کند»

حسین علوی

مناسبات ایران و مصر که به دنبال پخش یک فیلم در ایران درباره زندگی انور سادات، رییس‌جمهور سابق این کشور به تیرگی گراییده بود، در پی رویدادهای تازه‌ای وخیم‌تر شده و مصر اعلام داشته است که در اجلاس آینده وزرای خارجه کشورهای غیر متعهد که در ایران برگزار می‌شود، شرکت نخواهد کرد.

دکتر حسن هاشمیان، تحلیل‌گر مسائل منطقه، در گفت و گو با رادیو زمانه درباره سیر دگرگونی در روابط ایران و مصر، از انقلاب ایران به بعد می‌گوید:

انور سادات، رییس‌جمهور سابق مصر در سفر به اسراییل

همه انتظار داشتند که روابط ایران و مصر، بر خلاف روزهای اول انقلاب و جنگ ایران و عراق که رژیم مصر به عراقی‌ها کمک می‌کرد، بهبود پیدا کند. به خصوص که احمدی‌نژاد هم اعلام کرد که اگر مصری‌ها موافق باشند، حاضر است در قاهره سفارت باز کند.

اما مسأله جدیدی که ظاهراً خشم مصری‌ها را برانگیخت، موضوع فیلمی بود که در مورد انور سادات، رییس‌جمهور پیشین مصر، تحت عنوان «اعدام فرعون» تهیه شده بود و از تلویزیون ایران پخش شد.

مصری‌ها هم اقدامات متقابل انجام دادند و اعلام کردند که فیلمی در مورد آقای خمینی خواهند ساخت. این هم گره دیگری خواهد بود بر گره‌های گذشته در روابط دوجانبه.

اخیراً هم دفتر شبکه «العالم» در قاهره بسته شد. البته شبکه العالم در مصر با مجوز فعالیت نمی‌کرد؛ اما دولت مصر نیم‌نگاه حسنه‌ای به این شبکه داشت و اجازه داده بود که فعالیت کند.

اکنون هم که مصری‌ها اعلام کرده‌اند که در اجلاس وزرای خارجه جنبش عدم تعهد که قرار است در تهران برگزار شود، شرکت نمی‌کنند.

من معتقدم که روابط به شدت به سوی تیرگی می‌رود. امیدهایی که برای بهبود روابط وجود داشت، در حال حاضر از بین رفته است. و اگر مصری‌ها فیلمی در مورد آقای خمینی بسازند - که من اعتقاد دارم فیلم بسیار تندی خواهد بود - باز هم روابط بیش از حد تیره خواهد شد.

فکر می‌کنید مسائل مربوط به مناقشه هسته‌ای ایران تا چه حد بر روابط ایران با مصر و کشورهای عرب منطقه تأثیرگذار بوده است؟ آیا برخی ازمشکلاتی که به این شکل بروز می‌کنند ناشی از علل دیگری نیستند؟

جالب است که بدانید، کشور مصر از جمله کشورهایی بود که از فعالیت مسالمت‌آمیز هسته‌ای ایران حمایت می‌کرد و دائماً مطرح می‌کردند که حق ایران است که انرژی هسته‌ای داشته باشد و همیشه با آن کشورهایی که به ایران فشار وارد می‌آوردند، مخالفت می‌کردند.

در ازای آن، مسأله تسلیحات اتمی اسراییل را مطرح می‌کردند و بارها خواستار آن شده بودند که منطقه خاورمیانه، عاری از سلاح‌های کشتار جمعی شود. در این مورد هم که بتوانند از طریق نهادهای بین‌المللی موضوع را پیش ببرند، با ایران هماهنگ بودند.

مصری‌ها در مورد حمله به ایران هم که از طریق اسراییل و یا کشورهای دیگر مطرح می‌شد، به شدت مخالفت می‌کردند.

به نظر من اکنون که جریانات به این شکل پیش رفت و مصری‌ها هم به اتفاق کشورهای حاشیه جنوب خلیج فارس در اجلاس «۳+۶» (همراه با آمریکا و عراق) شرکت کردند، شاید تغییری در نگرش آن‌ها نسبت به ایران ایجاد شده است.

آمریکایی‌ها از این اندک تغییر که در موضع‌گیری مصری‌ها بر ضد ایران صورت گرفته، استقبال می‌کنند. به نظر می‌آید اوضاع روابط ایران و مصر با گذشته خیلی فرق کرده است و به شکل منفی پیش می‌رود.

آیا این تیرگی روابط با مصر، در رابطه ایران با سایر کشورهای منطقه مانند امارات متحده عربی یا عربستان نیز تأثیرگذار خواهد بود؟

به شدت تأثیر خواهد گذاشت. مصر کشور بسیار بزرگی در جهان عرب است و تأثیر بسزایی در منطقه دارد.

برای مثال، اگر بین ایران و بحرین یا امارات و ایران، اختلاف ایجاد می‌شد، مصری‌ها برای حل مسأله تلاش می‌کردند. اما وقتی میان ایران و مصر اختلاف ایجاد شود و مصری‌ها بر ضد ایران حرکت کنند، همه کشورهای عربی و از جمله کشورهای حاشیه جنوب خلیج فارس بر ضد ایران حرکت خواهند کرد.

بنابراین اتفاقات اخیر که به شکل منفی روی روابط ایران و مصر سایه انداخته است، موجب می‌شود به شکل منفی در منطقه تأثیر بگذارد و کشورهایی که مردد بودند و سیاست دوگانه نسبت به ایران داشتند، سیاست خیلی مشخص و برنده‌ای را در رابطه با ایران دنبال کنند و با مصر و کشورهای دیگر بر علیه ایران، همکاری کنند.