| خانه > مینو صابری > موسیقی نواحی ایران | |
موسیقی نواحی ایرانمعرفی گروه موسیقی دولت‌محمد آزادی و نگاهی به موسیقی ترکمن «جُوق‌جُوق و ذکر خنجر؛ در موسیقی ترکمن»ذکر خنجر یکی از آئین‌های قدیمی ترکمن است که پیش از ظهور دین اسلام، توسط «شامان»ها یا «شَمن»ها اجرا می‌شده است. به‌این صورت که چند نفر؛ که حتما باید تعدادشان فرد باشد و از پنج نفر هم بیشتر باشند؛ حلقه‌ای را درست می‌کنند، شمن دوتار می‌زند و اشعار حماسی یا عرفانی می‌خواند و کلماتی هم توسط گروهی که حلقه زده‌اند به‌صورت ریتمیک خوانده می‌شود. معرفی گروه موسیقی ملانفس؛ و گفت وگو با دو هنرمند «نی‌نواز تحت تاثیر صدای‌ام بی‌هوش شد»نهمین برنامه‌ی موسیقی مقامی ترکمن اختصاص دارد به معرفی هنرمندان گروه موسیقی «ملانفس» که طی این مدت با هنرنمایی‌های‌آن‌ها آشنا شدیم. در برنامه‌های گذشته، صدای تعدادی از این هنرمندان را شنیدیم که یا در باره‌ی موضوعات برنامه‌ها صحبت می‌کردند و یا در باره‌ی هنرشان حرف می‌زدند. در این برنامه علاوه بر معرفی تعدادی از هنرمندان گروه موسیقی «ملانفس» با دو تن از هنرمندان این گروه هم گفت‌وگو کرده‌ام. انواع نی ترکمن؛ گفت‌وگو با نی‌نوازان ترکمن «از چراندن گوسفند و سر جالیز تا جشنوارهها»معمولا صحبت از «نی» که می‌شود در ذهن شنونده «نی هفت‌بند» را تداعی می‌کند. اما ترکمن‌ها علاوه بر نی هفت‌بند، نی‌های دیگری نیز دارند. «نی هفت‌بند» در میان قوم ترکمن از قداست خاصی برخوردار است که از آن در مراسم مختلف استفاده می‌شود؛ مانند جشن‌ها، عزاداری و هم‌چنین موسیقی‌درمانی که قبلا به مقوله‌ی موسیقی‌درمانی پرداخته بودیم. نوع دیگر از انواع نی ترکمن‌ها «غوشا دیللی تویدوک» است. گفت‌وگو با سولماز تِکه؛ نوازنده و خواننده‌ی ترکمن سولماز؛ اولین زن سرپرست گروه موسیقی ترکمن«سولماز تکه» از جمله زنانی است که در سال‌های اخیر در جشنوارهها خوش درخشیده است. او هم دوتار می‌نوازد و هم به همراه اعضا گروه «دولت محمد آزادی» آواز می‌خواند. اخیرا سولماز در جشن‌واره‌ای سرپرستی یک گروه موسیقی را بر عهده گرفت که این اتفاق برای اولین بار است که برای زن ترکمن ایرانی می‌افتد. از سولماز خواستم در باره‌ی این جشن‌واره و هم‌چنین درباره‌ی نقش زنان امروز ترکمن در موسیقی ترکمن صحبت کند. گفت‌وگو با ایل محمد قورچایی؛ نظرلی خوجملی و مجید تکه درباره موسیقی درمانی ترکمن «ترکمن‌ها به موسیقی‌درمانی اعتقاد دارند»در قرن هجدهم یکی از استادان برجسته‌ی ترکمن به نام «کِل‌بخشی» زمانی که جوان بوده از او درخواست می‌شود بر سر بالین بیماری برود تا بالای سر او دوتار بنوازد و بخواند. وقتی کل‌بخشی به خانه‌ی بیمار می‌رود با دختر جوان و زیبایی روبرو می‌شود که در بستر بیماری است و همان موقع آهنگی را خلق می‌کند که بعدها اسم‌اش را «قرمزی» می‌گذارد. قرمزی، یکی از مقام‌های موسیقی ترکمن است. گزارشی از لآله‌خوانی در موسیقی ترکمن لآله؛ ناله‌ی دل‌خراش دختر ترکمنزنان ترکمن ترانه‌هایی دارند که سینه‌به‌سینه گشته و هنوز هم گاه به صورت گروهی و گاه تک‌خوانی اجرا می‌شود. از آن جمله می‌توان به «لالایی»ها و «لآله‌خوانی» اشاره کرد که ما در این برنامه با لآله‌خوانی آشنا می‌شویم. لآله، ناله‌ی دل‌خراشی است که از گلوی دختران به‌غربت‌رفته‌ی ترکمن بلند می‌شده است. در همین زمینه با استاد «حالت سعادتی» گفتگو داشتم. زنبورک؛ گفت وگو با سولماز تِکه؛ زنبورک نواز «دختران ترکمن بوسیله‌ی زنبورک با هم حرف می‌زدند»زنبورک را معمولا زنان و دختران ترکمن می‌نوازند. می‌گویند در گذشته آنقدر زنبورک برای زنان و دختران ترکمن عزیز بوده که در هر مراسم عروسی و یا اعیاد مذهبی‌ای که شرکت می‌کردند حتما زنبورک را با خودشان می‌بردند. پیش‌ترها زنان و دختران ترکمن توسط زنبورک با یکدیگر حرف می‌زدند. با «سولماز تِکه» یکی از بهترین زنبورک‌نوازان ترکمن که در شهر گنبد ساکن است گفت‌وگو کرده‌ام. گفت‌وگو با حاج محمد ایری و مجید تِکه، در نگاهی به موسیقی مقامی ترکمن «این نی مانند انسان حرف می‌زند»«نی زبان‌دار کوچک»؛ نی کوتاهی است که در گذشته‌های دور ترکمن‌ها از آن، به دلیل بُرد زیادی که صدای آن دارد برای پیغام دادن استفاده می‌کردند. مثلا توسط این نی از این روستا به آن روستا خبر می‌دادند که فلان شخص از دنیا رفت. یا فلان روز عروسی داریم. اما سال‌هاست که کسی قادر نیست، نی زبان‌دار کوچک را به مهارت اساتید گذشته بنوازد. گفت‌وگو با مجید تِکه، بخشی ترکمن، در نگاهی به موسیقی مقامی ترکمن «موسیقی ترکمن تصویری است»اهالی موسیقی ترکمن معتقدند مجید تکه، تحول زیادی به لحاظ فن و تکنیک نوازندگی در موسیقی ترکمن ایجاد کرده است. او بیش از چهل سال است که دوتار می‌نوازد و در سال ۱۳۵۲ گروه موسیقی‌ای به نام «دولت محمد آزادی» را تشکیل داد که در جشن‌واره‌های مختلف شرکت نموده و مقام‌های بسیاری کسب کرده است. با مجید تکه گفت‌گویی در بررسی موسیقی ترکمن و ابعاد آن داشتم. موسیقی مقامی ترکمن؛ گفت‌وگو با موسی جرجانی، پژوهش‌گر هر قوم یک «تاج» دارد؛ ترکمن دو تاجاولین برنامه از سری برنامه‌های موسیقی نواحی ایران به موسیقی قوم ترکمن اختصاص دارد. در سفری که به استان «گلستان» داشتم دیدم بهتر است با آقای «موسی جرجانی»؛ پژوهش‌گر استان گلستان گفت‌و‌گویی داشته باشم که ابتدا کمی با فرهنگ قوم ترکمن آشنا شویم. موسی جرجانی از آن دست پژوهش‌گرانی است که مانند یک دائره‌المعارف زنده، خود منبعی است برای شناخت فرهنگ غنی ترکمن. |
لینکدونی
آخرین مطالب
موضوعات
آرشیو ماهانه
|
 |
