تاریخ انتشار: ۲۴ شهریور ۱۳۸۶ • چاپ کنید    
مجلۀ گفتاری جُنگ صدا

زن در منظر ترانه به زبان طنز

علیرضا افزودی

ـ خنچه بیارید!
ـ خب بله. خنچه می‌آریم. بفرمایید. داریم می‌آریم.
ـ لاله بکارید!
ـ تو این هیر و ویر؟! حالا؟! خنچه‌ها را بذاریم، لاله بکاریم؟!

در بخش «جنگ صدا»ی امشب، چند ترانه قدیمی و جدید ایرانی، و از آن‌جمله ترانۀ معروف «شادوماد» را در نقدی از «هادی خرسندی» خواهید شنید.

بررسی و نقدی به طنز که گرچه در صورت ظاهر خنده‌دار و حتی در جاهایی از آن باعث قهقه، ولی در معنا و پشت آن کلام به‌طنز، جایی هم برای تامل و تعمق، و شاید تلنگری به ظرف اندیشۀ ما تا این‌بار که ترانه‌ای می‌شنویم، با گوشی شنوا این فراوردۀ فرهنگی ـ هنری را بشنویم. در واقع آیینه‌ی روبروی ما در نگاهی دوباره به آنچه که بارها در طی سال‌ها شنیده‌ایم و شاید تا امروز با این دقت و توجه، و یا از این زاویۀ دید آن را ندیده‌ایم.
گفتار این بررسی را که به‌نوعی نگاه ترانه به شخصیت زن است؛ از یکی از اجراهای «خرسند آپ کمدی»های او در سوئد برگرفته‌ایم.

ابراهیم نبوی یکی دیگر از طنزپردازان نام‌آشنای معاصر، سالی پیش در یکی از چند جلسۀ سخنرانی‌ای که در باره اهمیت زبان، و مقولۀ طنز در سال‌های اخیر برگزار کرد؛ اشاره‌ای کوتاه هم به محتوای چند ترانۀ ایرانی داشت که در بخش دوم برنامۀ «جُنگ صدا» می‌شنویم.

صدا و اجرای «هادی خرسندی» را در [اینجا بشنوید]
و صدا و اجرای «ابراهیم نبوی» را هم [در اینجا]

Share/Save/Bookmark
نظرات بیان شده در این نوشته الزاماً نظرات سایت زمانه نیست.

نظرهای خوانندگان

اگر ما ایرانی‌ها می‌خواستیم تمام توجه‌مان به معانی اشعار متمرکز باشد! اصلا جائی برای موسیقی شاد در دنیای هنر ما وجود نداشت. کدام شعر در زبان فارسی گفته شده که بجز از فراق و اندوه و ناله و شکوه و شکایت و بیوفائی و جفا و خیانت! حرف دیگری در آنان زده شده است؟
البته اگر اشعاری را که برای آهنگ‌های روحوضی مانند: «برفتم بر در شمس العماره! ماشین مشتی ممدلی! یه‌دونه خروس! داش داش داشم من! و آمنه» ساخته شده‌اند را کنار بگذاریم.! باز هم دستشان درد نکند که روی همین اشعار غم‌انگیز نیز آهنگ‌هائی شاد گذاشتند! و گاهی دل‌مان را با جنباندن کمرهایمان شاد کردند.!
داوید

-- داوید ، Sep 16, 2007

خنده‌ی تلخ من از گریه غم‌انگیزتر است
کارم از گریه گذشته است، بدین می‌خندم

-- jahanshah alemahmood ، Sep 16, 2007

سلام. خسته نباشید.
در تیتر ابراهیم را اشتباه نوشته‌ایید. ممنون.
. . . . . .
جُنگ صدا: و ما هم ممنون از توجه و یادآوری شما
اصلاح شد.

-- هادی ، Sep 16, 2007

خیلی با حال بود از خنده مردم

-- سمیه ، Sep 16, 2007

ممنون از برنامه‌های جالب و شنیدنی‌تون.
در مورد استدآپ کمدی آقای خرسندی که توی این برنامه پخش شد، البته برای خنده بسیار جالب و مفرح بود، و شاید از جهت اینکه تلنگری باشد برای ترانه‌سراها و یا نگاهی که جامعه‌ی مردسالار ایرانی به زن دارد قابل توجه و ارزشمند باشد.
اما چیزی که بعد از شنیدن این برنامه علاقمند بودم به خود آقای خرسندی ـ که صد البته ایشون از مفاخر طنز معاصر هستند ـ بگم این چند نکته هست که، در مورد شعر زیبایی که با صدای استاد بنان بوده، خیلی کم‌لطفی کردید، در مورد اون آقای امریکایی که البته من خیال می‌کنم این جریان کاملا قصه‌ای ساخته‌ی ذهن خلاق خود شما بوده، ولی توجه داشته باشید که موسیقی‌هایی که مملو از فحاشی و لغات رکیک است، به‌وفور در زبان انگلیسی و همینطور دیگر زبان‌های اروپایی دنیا پیدا می‌شود و حتی سبکی شده برای خودش، که اشعار فارسی تا همین چند سال پیش چنین چیزهایی توش نبوده.
و دیگر اینکه همون شعر انار انار، گرچه از جهت موسیقیایی یک آهنگ سبک و صرفا بزمی است اما اگر بخواهیم مثل شما جدی بهش نگاه کنیم، شعرش بار هنری جالبی دارد که بیانگر زیبایی هنر کلامی در زبان فارسی است. انار مظهر عشق است و دیگر اینکه در اون شعر استعاره از چهره ی گلگون یار است. پس اونطور که شما ترجمه‌اش کردید نمی‌تونه باشه.
و نکته‌ی آخر اینکه در هر کشور و فرهنگی ترانه‌هایی هست که اصلا برای مردم مفاهیمش مهم نیست، برای بزم و رقص است و به‌راستی هیچکدام از مردم نرمال به معنای اون کار ندارند. هدف از ساخت و استفاده از اونها شادی‌های گذرا و بزم است. و صد البته این رو هم قبول دارم که در زبان فارسی امروز موسیقی‌های چیپ و سبک چه از نظر آواز، چه موسیقی و ترانه بی‌ارزش بسیار زیاد شده، اما با این‌همه این دلیل نمیشه که ما فقط نکات بد کارهامون رو ببینیم. کاش اون‌همه که تمسخر و نقد منفی کردید، از یکی دو نکته‌ی زیبا و مثبتش هم حرف می‌زدید.
با تشکر از کارهای جالب شما.
پاینده باشید.

-- شهرزاد ، Sep 16, 2007

چرا می‌گوئید: نقد؟
این یک استند آپ کمدی است که البته نگاه اینگونه برنامه‌ها متوجه ترانه‌ها نیز می‌شود.
این کارهای هنرمندانه را باید در قالب خودش نگاه کرد نه اینکه یک «ایسم» هم به دنبال آن ببندیم.
در ضمن آقای نبوی طنز نویس خوبی هستند ولی به‌نظر می‌رسد سوژه را از خرسندی اقتباس کرده‌اند.

-- منوچهر ، Sep 16, 2007

قبل از هر دو این هنرمندان خرسندی و نبوی,حسن خیاط باشی در نقش مهندس بیلی این کار رو ابداع کرده بود و سالها پیش روی صحنه با داریوش این برنامه رو با آهنگ های " کوهو میذارم رو دوشم..." و "دوباره میسازمت وطن..."اجرا کرد که کار ی جالب و دیدنی بود.

-- کامران ، Sep 22, 2007

salam
man jenabe khorsandi ra az zabane doktor mohammad reza bateni shenakhtam

-- reza ، Feb 8, 2008

نظر بدهید

(نظر شما پس از تایید دبیر وب‌سایت منتشر می‌شود.)
-لطفا به زبان فارسی کامنت بگذارید.
برای نوشتن به زبان فارسی می توانید از ادیتور زمانه استفاده کنید.
-کامنتهایی که حاوی اتهام، توهین و یا حمله شخصی باشد هرز محسوب می شود و منتشر نخواهد شد.


(نشانی ایمیل‌تان نزد ما مانده، منتشر نمی‌شود)