اولین انجمن‌های سیاسی زنان در ایران

در ادامۀ مجموعه برنامه‌هایی که در مورد زنان قاجار و در دنبالۀ تاریخ روشنگری زنان در ایران، به تهیه و اجرای پروین، این‌بار از تشکیل اولین انجمن‌های سیاسی زنان در ایران می‌گوییم و با بنیانگذاران و فعالان آن آشنا می‌شنویم.

« انقلاب مشروطه که یکی از بزرگترین انقلاب‌های عصر خویش بود، تأثیرات شگرفی از خود بجا گذاشت. اصلاحاتی اگر چه اندک، که در زمان «ناصر‌الدین‌شاه» صورت گرفته بود، تماس ایرانیان با دیگر نقاط جهان و آشنایی با ساختار سیاسی کشورهای اروپایی، بتدریج سطح آگاهی جامعه را دگرگون ساخت. اندیشمندان و اندیشه‌ورزان از قانون و قانون‌خواهی دم زدند و مبارزاتی را شکل دادند که به انقلاب مشروطه انجامید.
این دگرگونی‌ها در روند خود نه تنها بر مسائل سیاسی و اجتماعی بلکه بر فرهنگ و ادبیات نیز تأثیر خود را بجا گذاشت و شکل جدیدی از ادبیات را که به ادبیات سیاسی معروف گردید، رواج داد. در این عرصۀ دگرگون یافته، زنان نیز از تأثیر این تحولات اجتماعی بدور نماندند. بیش از هر عرصه‌ای آنان خواستار لزوم آموزش و پرورش و گسترش سطح سواد در بین زنان ایرانی شدند. چندین نامه به مجلس فرستاده شد که مشخص‌ترین آنها تقاضای تشکیل مدرسه وتشکیل انجمن‌های زنان بود که با درخواست آنان مخالفت شد. زنان با وجود مخالفت مجلس شورای ملی و بی‌توجهی به خواستهایشان، بطور محرمانه دست به تشکیل انجمن‌های سیاسی زدند که از آن جمله می‌توان به «انجمن مخدرات وطن» و «انجمن آزادی زنان» اشاره داشت.
«انجمن مخدرات وطن» به ریاست «بانو آغا بیگم » بود. از اهداف این انجمن، دفاع از استقلال میهن، مخالفت با استقراض از بیگانگان، جلوگیری از خرید کالاهای خارجی، تبلیغ کالاهای داخلی بود.
از اقدامات این انجمن نیز می‌توان از ایجاد مدرسۀ شبانه‌روزی برای دختران خانواده‌های فقیر و کم‌درآمد، نام برد. از کارهای برجستۀاین انجمن مخالفت سرسختانه با التیماتوم روسیه‌ی تزاری بود که به منظور اعتراض به نقض حاکمیت ملی، تظاهراتی برپا کرد که هزاران زن کفن‌پوش در آن شرکت کردند و سخنرانی‌های پرشوری در دفاع از استقلال وطن، حق حاکمیت ملی و ردّ اولتیماتوم روسیه ایراد کردند. پس از تظاهرات، زنان عازم تلگراف‌خانه شدند و اعتراض خود را از دخالت روسیه تزاری، طی تلگرافی به تمام کشورهای بزرگ جهان مخابره کردند.
از جمله زنان آزاده‌ای که جزو این انجمن بودند از صدیقه دولت‌‌آبادی، درة‌المعالی، ماهرخ گوهرشناس، آغا شاهزاده امین، همسر ملک‌المتکلمین و دختر حاج میرزا حسن رشدیه می‌توان نام برد. . .»


برنامه را از [اینجا] بشنوید!
و برنامۀ پیشن زنان را هم از [اینجا]