«پیتزای آمریکایی» ـ «کارگر ایتالیایی»

علیرضا افزودی

اندر تعریف ویژگی‌های آمریکایی جماعت یکی هم اشاره به این خصلت آنهاست که ایده و ابتکار و دستاوردهای دیگر ملل را می‌گیرند، در ابعاد آن دست می‌برند و با «بیگ» و گنده کردن آن «آمریکایی»اش! می‌کنند. از آن جمله است مثلا پیتزای آمریکایی! که تفاوتش با اصل آن که از ایتالیا آمده و می‌آید در کت و کلفت و پت و پهن بودن آن است و بس.
ولی به شهادت تاریخ در همین آمریکا که می‌گوئیم، اتفاقاتی رخ داده که خود آمریکایی‌ها نه تنها آن را پاس نداشته‌اند و صاحب نشده‌اند، بلکه شاید حتی به لحاظ نوع سیستم حکومت سرمایه‌داری‌شان، آن مورد تاریخی را به شکلی واگذار هم کرده‌اند. مثلا یکی همین «روز کارگر» را.

اکثر مردم فکر می‌کنند چنین روز و بزرگداشتی از ابداعات و تصمیمات دولتمردان کشورهایی است که روزگاری اصطلاحا «بلوک شرق» خوانده می‌شدند و به احتمال قوی از «اتحاد جماهیر شوروی سابق» آمده است. در حالی که می‌دانیم علت انتخاب این روز به عنوان «روز جهانی کارگر»، واقعۀ به خون کشیده شدن اعتصابات کارگران کارخانه‌های نساجی در شیگاگوی آمریکا بود که در سال 1886 میلادی برای اضافی دستمزد و ایجاد قانون عادلانۀ کار دست به تظاهرات زده بودند.

اول ماه مه سه سال بعد از این واقعه، یعنی در سال 1889، در برگزاری کنگره بین‌المللی کارگران در کشور ایتالیا، یکی از تصمیمات هم این بود که به یادبود این مبارزه و کشتار، آن روز را هر سال «روز کارگر» بنامند و بدانند. ولی همین کنگره نیز، و بیشتر به علت چنین تصمیی، از طرف پلیس ایتالیا مورد یورش قرار گرفت و کار به تیراندازی کشید و عده‌ای از شرکت کنندگان در آن همایش را به گلوله بست، این خود به قول معروف، خون را تازه کرد و رهبران جنبش کارگری در آن کنگره را در تصمیم خود مصمم‌تر.

در ایران خودمان اما بنا به روایت روزشمار تاریخ، در سال 1299 خورشیدی نخستین نمایش کارگری به مناسبت اول ماه مه در شهر تهران انجام شد. این میتینگ به ابتکار شورای مرکزی اتحادیۀ کارگران که از پانزده اتحادیه تشکیل می شد برگزار شد.

در دوران حکومت قبلی اما نه تنها برگزاری چنین روزی، که حتی فکر کردن به آن نیز نوعی جرم سیاسی! محسوب می‌شد و کار آدم ساخته بود!. در حکومت فعلی اما اول گفتند که «خدا هم کارگر است»! بعدا فکر دیگری کردند و ترور «مرتضی مطهری» به دست گروه «فرقان» را بهانه قرار دادند و گفتند یازدهم اردیبهشت برابر با اول ماه مه «روز معلم» است. کارگران جهان هم لابد بروند تعلیم ببیند و یاد بگیرند!
این بود حکابت آن روزی که خونین بود و خجسته شد و فرخنده خواهد ماند.
این روز بر همه زحمتکشان جهان گرامی باد.
تاریخچۀ «سرود انترناسیونال را در [اینجا] بخوانید!