نماز جمعه تهران در وبلاگستان فارسی

لیدا حسینی‌نژاد

جمعه، بیست و ششم تیرماه نماز جمعه تهران به امامت آقای هاشمی برگزار شد. این موضوعی است که این هفته بسیاری از وبلاگ‌ها، سایت‌ها و خبرگزاری‌ها به آن پرداختند به طوری که حتی بسیاری آن را یک نماز جمعه تاریخی می‌دانند. به خصوص پس از این‌که میر حسین موسوی نیز اعلام کرد که در نماز جمعه در کنار مردم حاضر خواهد شد.

نویسنده وبلاگ «باران در دهان نیمه باز» حضور صدها هزار نفر در نماز جمعه این هفته را پیش‌بینی می‌کند. او در وبلاگش می‌نویسد:

«... موسوی در نماز جمعه تاریخی سی‌ام خرداد به امامت آقای خامنه‌ای حاضر نشد و این در کنار حضور او در نماز جمعه‌ی این هفته بسیار معنادار است. به ویژه اگر تعداد نمازگران حاضر در این نماز جمعه بیشتر از تعداد نمازگران در آن نماز جمعه بشود کار این معناداری بالا خواهد گرفت! به همین خاطر احتمال این‌که امامت هاشمی ملغی شود یا از حضور موسوی در نماز جلوگیری بشود هست. هرچند ضعیف است.»

محمود فرجامی در وبلاگش «باران در دهان نیمه باز» به اهمیت محتوای سخنان هاشمی رفسنجانی می‌پردازد و می‌گوید:

«... این نماز میلیون‌ها بیننده و شنونده خواهد داشت. نه فقط افراد حاضر که بسیاری از ایرانی‌ها در داخل و خارج مو به‌ موی آن را با دقت زیاد به صورت مستقیم می‌بینند و می‌شنوند. بلافاصله اخبار آن مخابره می‌شود. حتی بسیاری از دولتمردان و مردم جهان که وضعیت ایران برای‌شان مهم است؛ آن را به منزله‌ی مانیفستی خواهند شنید که بر آینده سیاسی و اقتصادی ایران تاثیر مهمی خواهد داشت»

او ادامه می‌دهد: «هاشمی این جمعه نه دربرابر مردم ایران و جهان و حتی تاریخ، بلکه در برابر خودش خواهد ایستاد و پرتره‌ی نهایی شخص مهمی با نام اکبر هاشمی رفسنجانی را برای همیشه نقش خواهد زد. هوشمندی او این‌بار نه در یکی به نعل و نه در یکی به میخ زدن (‌که در ایران گمان می‌شود سیاست‌مدار بودن و سیاست داشتن یعنی این!) بلکه در صراحت باید تجلی بیابد. او البته می‌تواند هر زبان کنایی یا صریحی را که بخواهد؛ به‌کار گیرد. اما از لحاظ مفهومی راه دوتا بیشتر نیست: یا این طرف یا آن طرف! البته منظورم از "آن طرف" قطعاً طرف محمود احمدی‌نژاد نیست. این امکان اصولاً وجود ندارد و از این گذشته این دو طرف آن‌قدر عظیم‌اند که احمدی‌نژاد در یکی از آن‌ها گم است. اما بعید نیست هاشمی بخواهد به اصطلاح "میانه" را انتخاب کند و "همراهی با مردم" را به بهای ریش‌سفیدی و بزرگ‌تری در ساختار سیاسی نظام بفروشد... بسیاری از دشمنان سرسخت احمدی‌نژاد از میان‌مایه‌هایی مثل حداد عادل و احمد توکلی یا پرمایه‌ترهایی مثل لاریجانی درآن طرف‌ند.»

فرجامی در ادامه می‌نویسد: «اما این طرف... فقط مردم. پیرمرد راهی ندارد. او که با بیش از بیست سال امام جمعه بودن، هنوز "موقت" خوانده می‌شود باید حالا به فکر دائمی شدن باشد. البته نه در نزد مسئولان ستاد اقامه نماز. بلکه پیش مردم. یا رفتن دائمی با مردم، یا ماندن دائمی در مقابل مردم. و البته آنچه شایسته‌ی این مرد بزرگ است، با مردم بودن است. برای همیشه. چه خواهد شد؟ خواهیم دید.»

و اما مهدی محسنی در وبلاگش «جمهور» نماز جمعه این هفته را با نماز جمعه یک دهه پیش مقایسه می کند، زمانی که در جریان برخورد با غلامحسین کرباسچی و شهرداران تهران ، هاشمی در حمایت از آنان زبان به انتقاد گشود اما با شعارهای اعتراضی نمازگزاران تهرانی روبه‌رو شد. مهدی محسنی می‌نویسد:

«‌فریاد‌های هماهنگ "غارتگر بین‌المال اعدام باید گردد" کار را به انجا رساند که خطیب نماز جمعه سخنانش را قطع کرد و وارد خطبه دوم شد اما از دستپاچگی سوره حمد را نادرست خواند. اتفاقی که سوژه ی فردای روزنامه کیهان شد. اما این نماز جمعه شاید با یک دهه پیش تفاوت بسیاری داشته باشد.»

او ادامه می‌دهد: ‌«هاشمی از دو سو تحت فشار است: حامیان احمدی‌نژاد و رهبری ایران که انتظار دارند ایشان از بیان سخنان انتقادی نسبت به وقایع اخیر خودداری نمایند و از سوی دیگر هوادارن میر حسین موسوی و کروبی و حتی محسن رضایی که از هاشمی می‌خواهند موضع جدی در قبال دولت نامشروع احمدی نژاد اتخاد کند. اما رفتار شناسی هاشمی این موضوع را عیان می کند که او بیش از آن‌که مرد هیاهو در سخنرانی های خود باشد مرد عمل در پشت پرده و سیاست‌ورزی است.»

نویسنده وبلاگ جمهور در پایان واکنش شرکت کنندگان را مهم‌تر از سخنان هاشمی می‌داند که با حضور پرتعداد هواداران موسوی و کروبی می‌تواند تبدیل به نقطه شروع تقابلی تازه شود.

و داریوش محمد‌پور در وبلاگش «ملکوت» معتقد است که «نباید انتظار داشت که فردا هاشمی کاری بکند جز قدم برداشتن در مسیر حفظ نظام جمهوری اسلامی.»

او می‌نویسد: «‌او (هاشمی رفسنجانی) خطر عظیمی را به جان خریده است و بزرگ‌ترین قمار سیاسی زندگی‌اش را فردا انجام خواهد داد. چه بسا این نماز به هم بخورد. چه بسا افرادی در این نماز کشته شوند. چه بسا هاشمی تندترین ناسزاهای عمرش را فردا بشنود. فرجامِ نمازِ جمعه‌ی فردا هر چه که باشد، بدون شک یکی دیگر از گردنه‌های تعیین‌کننده‌ی سرنوشت نظام جمهوری اسلامی خواهد بود...»

داریوش محمد‌پور در ادامه مطلبش در وبلاگش می‌نویسد: «‌دغدغه‌ی اصلی هاشمی، بقای این نظام است بر خلاف احمدی‌نژاد و حامیان‌اش که این نظام را دچار دگردیسی عمیق کرده‌اند و چهاراسبه آن را به سوی سقوط و فروپاشی می‌برند... هاشمی، بیشتر به فکر اقتدار نظام و قدرت‌مند بودن ساختار سیاسی است تا احمدی‌نژاد.»

به همین دلیل است که دارویش محمد‌پور فکر می‌کند هاشمی از موضعی میانه و معتدل سخن خواهد گفت.

و اما حسین شریعتمداری هم در سرمقاله روز پنج‌شنبه کیهان به موضوع نماز جمعه این هفته و امامت آقای هاشمی رفسنجانی پرداخت. در بخشی از این مطلب کیهان آمده است:

«خبرگزاری‌های خارجی، سایت‌های ضدانقلاب و شبکه‌های ماهواره‌ای فارسی زبان و برخی از سایت‌ها و روزنامه‌های مدعی اصلاحات در تفسیرها و تحلیل‌های خود پیرامون نمازجمعه این هفته تهران روی دو نکته تمرکز ویژه‌ای داشته‌اند، فراخوان مجموعه مخالفان دولت و مخالفان نظام به حضور در نمازجمعه و توصیه به آن‌ها برای سردادن شعارهایی علیه انتخابات و در صورت ممکن علیه نظام.»

او ادامه می‌دهد: «برخی از رسانه های یاد شده با اشاره به حمایت آقای هاشمی رفسنجانی از نامزد شکست خورده جبهه اصلاحات و ناکامی دشمن در آشوب های خیابانی بعد از انتخابات، از نمازجمعه این هفته تهران به عنوان یک فرصت برای ابراز وجود یاد کرده و هواداران را به حضور چشمگیر و طرح شعارهای ساختارشکن ـ بخوانید شعارهای دیکته شده محافل بیرونی ـ دعوت کرده‌اند.»

حسین شریعتمداری در ادامه ضمن دعوت از توده‌های مردم و حزب‌الله به این نماز جمعه به این موضوع اشاره می‌کند که شنیده شده است که قرار است برخی با ظاهر حزب‌اللهی زمینه تحریک و درگیری را در این نماز جمعه فراهم کنند.

و اما جمیله کدیور در وبلاگش «مکتوب» معتقد است «نماز جمعه یک فرصت و امکان شرعی‌، عرفی و قانونی برای حضور مردم است.»

او می‌گوید: «‌این نکته را از این رو مطرح نمی‌کنم که قرار است نماز جمعه تهران به امامت آقای هاشمی رفسنجانی برگزار شود، بلکه باور دارم همیشه مردم می‌توانند و باید از فرصت و فضای نماز جمعه برای بیان نظر و رأی خود بهره بگیرند.

در میان وبلاگ‌های زیادی که به موضوع نماز جمعه این هفته به امامت آقای هاشمی رفسنجانی و حضور میرحسین موسوی به سراغ وبلاگ «کلاشینکف دیجیتال» می‌رویم. بهمن هدایتی، نویسنده این وبلاگ چند سناریو را در این خصوص پیش‌بینی می‌کند:

سناریوی اول: «هاشمی رفسنجانی در خطبه‌های روز ۲۶ تیر، با حمایت از رهبری ، اولاً حضور خود در حاکمیت را تثبیت و تداوم می‌بخشد ضمن این‌که حمایت قاطع هاشمی از رهبری عملاً تکذیب هرگونه جنگ قدرت در رأس نظام است، هاشمی در این گزینه احتمالا سیاست "‌سکوت در برابر احمدی‌نژاد" را در پیش خواهد گرفت.»

سناریوی دوم: «هاشمی رفسنجانی در نماز جمعه این هفته، انتقادی نرم از شرایط جدید بعد از انتخابات ابزار کند و در عین حال نیز از رهبر انقلاب حمایت و دفاع کند که در این صورت،بازهم حضور خود در حاکمیت را تداوم می‌بخشد...»

سناریوی سوم: «هاشمی رفسنجانی با انتقاد صریح و آتشین از شرایط جدید پا به میدان بگذارد که این به معنای "آغاز دوره حضور انتقادی او در حاکمیت" و آغاز چالش بنیادین با مشروعیت دولت دهم و اثبات اتحاد استراتژیک با میرحسین موسوی باشد، این در حالی است که میرحسین موسوی هم به گفته خودش در آستانه بنیانگذاری یک تشکل انتقادی فراگیر در کشور است.»

و گزینه و سناریوی چهارمی که نویسنده وبلاگ «کلاشینکف دیجیتال» عنوان می کند این است: «اساساً فضای نماز جمعه در هنگام سخنان هاشمی به نوعی تنش و التهاب گرایش پیدا کند، طوری که هاشمی اصولاً نتواند سخنان خاص را آغاز کند یا به پایان برساند و در هنگام شروع انتقادات احتمالی وی، اعتراضات و شعارها مانع ادامه سخنرانی وی شود، اتفاقی که دقیقا در اردیبهشت ۱۳۷۷ و در هنگامی که هاشمی رفسنجانی قصد داشت در خطبه‌های نماز جمعه از غلامحسین کرباسچی، شهردار وقت تهران دفاع کند ولی شعارهای اعتراضی برخی نمازگزاران مانع این دفاع شد و هاشمی با تغییر موضوع سخن، مانع از تداوم التهابات و اعتراضات شد، هرچند که حضور میرحسین موسوی، مهدی کروبی و حتی سید محمد خاتمی به همراه حامیان خود در نماز جمعه بیست و شش تیر، می‌تواند معنادار باشد و بر پیچیدگی وضعیت بیفزاید.»

در ادامه نگاهی داریم به وبلاگ «اوس پیمان». پیمان روشن ضمیر به بیانیه‌ای که میر حسین موسوی در خصوص حضورش در این نماز جمعه صادر کرده است می‌پردازد و آن را یکی از هوشمندانه‌ترین بیانیه‌های میرحسین موسوی می‌داند و می‌نویسد:

«میرحسین در بیانیه هیچ نامی از هاشمی رفسنجانی نمی‌آورد‌. او نمی‌گوید به دلیل حضور هاشمی می‌آیم‌. حتی نمی‌گوید ملت را به نماز جمعه‌ای که هاشمی امام جمعه آن است دعوت می‌کنم‌. میرحسین موسوی بسیار هوشمندانه پیوند این تجمع و حضور خود در آن را‌، با نام هاشمی گره نمی‌زند... میرحسین حتی نام نماز جمعه را در بیانیه نمی‌آورد‌. مسلم این‌که اگر میرحسین هوادارنی که دوست دارند در این تجمع شرکت کنند اما دوست ندارند پشت سر هاشمی نماز بخوانند را به نماز جمعه هاشمی دعوت می‌کرد‌، کاری تفرقه‌انگیز را انجام داده بود...»

پیمان روشن‌ضمیر دلیل دیگر هوشمندانه بودن این بیانیه را این‌گونه بیان می‌کند: «بر خلاف رفتارهای قبلی که من عدم فرماندهی در مواقع حساس را یک نقطه ضعف میرحسین می‌دانستم و بسیار به این سخن او که می‌گفت "ابتکار را به خود مردم سپردم" انتقاد داشتم‌، اما در این مورد نوع بیان او را پسندیدم و این عمل حتی اگر عمدی نباشد‌، در این مورد خاص بسیار هوشمندانه نشان می‌دهد‌. میرحسین در واقع بیانیه می‌دهد تا مردم را برای شرکت در تجمع بزرگ روز جمعه دعوت کند و خیال همه را از برگزاری این حرکت اعتراضی‌ راحت کند. اما در بیانیه برعکس سخن می‌گوید و می‌گوید که دعوت مردم برای شرکت در مراسم را پذیرفته است و به دعوت مردم است، که حضور می‌یابد.»

آنچه از میان سایت‌ها و بلاگ‌های ایرانی بر‌می‌آید این است که تعداد زیادی از مردم در این نماز جمعه شرکت خواهند کرد. جالب است که در پایان اشاره کنیم به مطلبی که در سایت تحلیلی خبری عصر ایران به نقل از روزنامه اعتماد آمده است:

«روزنامه اعتماد در خبر کوتاهی مدعی شد: "سجاده سبز در تهران کمیاب شد". به نوشته این روزنامه و بنا بر شنیده‌ها از آنجا که ورود هرگونه نماد به محوطه برگزاری نماز جمعه ممنوع است، برخی نمازگزاران در پی تهیه سجاده سبز برای نماز جمعه این هفته هستند.»