«حق تحصیل، حق ذاتی هر بشر است»

پژمان اکبرزاده

به تازگی مجموعه فعالان حقوق‌بشر ایران برای پیگیری مسایل مربوط به حق تحصیل بهاییان در کشور نشستی در تهران برگزار کرد. شماری از فعالان و وکیلان در این نشست سخنرانی کردند. واحد خلوصی مسوول تهران کمیته پی‌جویی حق تحصیل بهاییان، جزییات بیشتری را درباره این نشست در اختیار ما می‌گذارد:

نشستی که برگزار شد با عنوان «نشست سراسری حق تحصیل» بود که در آن اشاره به دیگر محرومان از تحصیل در ایران هم بود ولی تمرکز روی دانشجویان محروم از تحصیل بهایی بود؛ به علت این‌که در این سال‌ها حق آن‌ها مورد اجحاف قرار گرفته و هیچ‌گونه صحبتی در رسانه‌ها درباره آن‌ها نشده بود.

به‌طور فشرده برای‌مان بگویید که در این نشست چه مسایلی مطرح شد؟

آقای ابوالفضل عابدینی، مسوول روابط‌ عمومی مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران در مورد فعالیت‌های مجموعه و جدیت در کار و پایبندی این مجموعه به قانون صحبت کردند. آقای حسام میثاقی به نمایندگی از کمیته‌ی پی‌جویی حق تحصیل بهاییان ضمن بیان اهداف کمیته خواستار وحدت بین اقشار مختلف دانشجویی شدند.

همچنین ما از حضور دکتر نعمت احمدی استفاده کردیم، حقوق‌دان و استاد دانشگاه که این محرومیت را از دیدگاه قانون و شرح انور اسلام مورد بررسی قرار دادند.

در ادامه این نشست، آقای بهزاد مهرانی، دبیر اول مجموعه فعالان حقوق‌بشر از اینکه برخلاف دفعه‌های گذشته به جای حق حیات بهاییان از حق تحصیل آن‌ها صحبت می‌کنیم خیلی ابراز خرسندی و امیدواری کردند و نشست با صحبت‌های مجموعه فعالان دانشجویی و محرومین از تحصیل که دارای رتبه‌های قابل توجهی در کنکور سراسری بودند ادامه پیدا کرد. در پایان هم قطعنامه‌ای از طرف مجموعه فعالان حقوق بشر قرائت شد.

صحبت‌ها و بحث‌هایی که در نشست صورت گرفت به چه نتیجه‌ای انجامید؟

این نشست دو هدف را پیگیری می‌کرد: هدف اول اطلاع‌رسانی و روشن‌کردن افکار عمومی بود نسبت به این قضیه. فکر می‌کنم در این راستا به نتیجه خودش رسید و با بازتاب خبری که داشته خیلی از مردم روشن ضمیر ما به این نتیجه رسیده‌اند که گروهی در ایران هستند که همچنان حق‌شان دارد گرفته می‌شود و از حق تحصیل محروم هستند.

مورد بعدی این بود که یک اتحادی بین دانشجویان بهایی و دیگر محرومان از تحصیل پیش آید و ما یک آمار دقیقی نسبت به دانشجویان بهایی محروم از تحصیل تا آنجایی که در توانمان باشد به‌دست آوریم که بعدها بتوانیم با فعالیت‌های منظم‌تری در راه احقاق حقوق اجحاف شده از راه قانونی و کاملاً صادقانه قدم‌هایی برداریم.

رسانه‌های داخل ایران هم به نشست شما و نتایج آن واکنشی نشان دادند؟

تا آنجا که من در جریان هستم خیر. چند سایت به‌صورت خیلی خلاصه و ضمنی اشاره‌هایی کردند. حالا هم موافق بودند هم مخالف بودند.

ولی رسانه‌های خیلی مطرح، صحبت خاصی در این مورد هنوز نکرده‌اند.

واحد خلوصی

شما می‌خواهید از چه راهی نتایج نشست‌تان را برای حق تحصیل بهایی‌ها پیگیری کنید؟

ببینید دانشجویان محروم از تحصیل بهایی در راستای احقاق حق خودشان از راه قانونی تا حالا قدم‌هایی را برداشته‌اند؛ از جمله ارسال نامه‌ به مراجع مختلف قانونی، دیدار با نمایندگان مجلس، مراجعه به وزارت علوم، شورای فرهنگی، صحبت با مسئولین مربوطه و ...

اگر چه ‌تاکنون به آن هدف اصلی‌مان که برگشتن همه محرومین به دانشگاه‌ها بوده، هنوز نرسیدیم ولی امیدواریم با تلاش و پیگیری‌ بتوانیم معضل را حل کنیم. مطمئن هستیم که با منظم کردن این اقدامات در قالب کمیته پی‌جویی حق تحصیل و برگزار کردن چنین نشست‌هایی به این مهم دست پیدا می کنیم.

مشکلاتی که دانشجویان بهایی دارند از بابت ادامه تحصیل‌شان در ایران به چه زمانی برمی‌گردد؟

پس از انقلاب فرهنگی در ایران و به دنبال اخراج دانشجویان بهایی از دانشگاه و جلوگیری از ورود داوطلبان تازه، جوانان ایرانی بهایی نتوانستند وارد دانشگاه شوند و تحصیلات عالی داشته باشند.

این روند ادامه داشت تا در سال ۱۳۸۳ به دنبال فشارهای بین‌المللی، گزینه مذهب در فرم ثبت‌نام تغییر پیدا کرد. مسئولان این توضیح را دادند که ذکر این عنوان تنها نمایان‌گر پرسش‌های دینی است که بچه‌ها باید پاسخ دهند.

این توضیحات به جهت ابراز حسن نیت از جامعه بهایی پذیرفته شد اما می‌شود گفت این امید دوامی نداشت. پس از این، زیر عناوین گوناگونی مانند «نقص پرونده» از ارایه کارنامه به جوانان بهایی جلوگیری شد.

در موارد معدودی که بچه‌های بهایی موفق شدند وارد دانشگاه شوند با شناسایی این‌ها به عنوان بهایی آن‌ها را از دانشگاه اخراج کردند.

به این ترتیب ما شاهد یک پارادوکس گفتاری و رفتاری از طرف مسوولان در این رابطه بودیم. به همین علت کمیته حق تحصیل بهاییان در ایران کار خودش را در دل مجموعه فعالان حقوق بشر شروع کرده است.

در طول این سال‌هایی که به گفته خود شما از زمان انقلاب فرهنگی این مساله برای ادامه تحصیل دانشجویان بهایی در ایران وجود داشته، هیچ تلاش خاصی انجام شده برای رفع این مشکل از داخل یا خارج از ایران؟

در داخل از ایران که خود بهاییان و آن جوانان محروم‌ از تحصیل نهایت سعی شان را کردند که از راه نهادهای قانونی اقدامات خودشان را انجام دادند. متاسفانه مسئولان در این رابطه پاسخگو نبودند و همیشه استناد می‌شد به مصوبه‌ای از طرف شورای انقلاب فرهنگی که ما هنوز خودمان آن مصوبه را ندیدیم و خیلی از حکم بچه‌ها برای اخراج و ممانعت از ورود به دانشگاه مستند است.

مصوبه شورای انقلاب فرهنگی که به ظاهر وجود خارجی ندارد، در حکم‌ها وجود پیدا می‌کند از خارج از کشور هم پشتیبانی ‌هایی شده است.

پارلمان‌ کشورهای گوناگون این حمایت را از دانشجویان بهایی داشتند و این حق تحصیل که حق ذاتی هر بشر است برای جوانان بهایی ایران قائل شده‌اند؛ از دولت و حکومت ایران خواسته‌اند که این حق به این جوانان ارایه شود ولی متاسفانه ما تاکنون نه توانستیم پاسخ خاصی بگیریم نه اینکه دولت ایران حرکت خاصی برای این جوانان انجام داده است.

نشست اخیری که مجموعه فعالان حقوق بشر ایران در تهران برگزار کرده برای پیگیری مسایل ادامه تحصیل جوانان بهایی آیا به صورت کاملاً خصوصی و تنها با حضور اعضای خود شما برگزار شده؟

خیر ما در این نشست شاهد حضور استادان دانشگاه، حقوقدانان و دیگر مسوولان حقوق بشری و فعالان دانشجویان غیر بهایی هم بودیم و از نقطه نظرات‌شان طبعاً استفاده کردیم.

آیا فراخانی دادید به‌صورت عمومی که این افراد شرکت کردند یا از راه تماس‌هایی که خود شما داشتید شرکت کردند؟

فراخوان به‌صورت عمومی نبود. از طریق دوستان به صورت مکاتبه‌ای و ایمیلی فرستاده شد و آن دوستانی که مایل به شرکت بودند تشریف آوردند.

با توجه به مواضعی که مقام‌های دولتی در ایران در برابر بهاییان می‌گیرند شما هیچ نگرانی ندارید از بابت چنین گردهمایی‌هایی که در تهران برگزار می‌کنید؟

با توجه به ماده‌ی بیستم اعلامیه جهانی حقوق‌بشر که ایران آن را امضا کرده، هر کسی حق دارد آزادانه مجامع و جمعیت‌های مسالمت‌آمیز تشکیل دهد. لذا ما فکر می‌کنیم که فعالیت‌های کمیته پی‌جویی و چنین نشست‌هایی کاملاً قانونی و مسالمت‌آمیز است.

مشکلی هم برای حکومت ایجاد نخواهد کرد. ما یک حق طبیعی را از راه قانونی و کاملاً صادقانه می‌خواهیم.