قبادی: با شتاب‏زدگی حکمی صادر کردند

پژمان اکبرزاده

روز سه‏شنبه، اول اردیبهشت ماه، بهمن قبادی، فیلم‏ساز ایرانی، نامه‏ی سرگشاده‏ای را در رابطه با رکسانا صابری، خبرنگار ایرانی ـ امریکایی زندانی در تهران، منتشر کرد. بهمن قبادی در این نامه به دوستی نزدیک خود با رکسانا صابری و به بی‏گناهی او اشاره کرده است.

در باره‏ی این نامه با بهمن قبادی گفت‏گویی کرده‌ام.

چون می‏خواستیم با هم ادامه‏ی کار بدهیم و او به دلیل این که کارت‏اش را گرفته بودند و فعالیت‏های دیگری نداشت، کمی خسته شده بود. احساس بیهودگی می‏کرد و می‏گفت: «نمی‏دانم چه‏کار دارم می‏کنم.»

در رابطه با ایده‏ی کتاب‏اش، کنارش ایستادم و به شکلی مشاورش بودم که بتواند کتاب‏اش را کامل کند. کسانی را که می‏شناختم، به او معرفی کردم که بتواند با آن‏ها گفت‏وگو کند. چون در بین مطالب کتاب‏اش، هیچ مطلب خطرناکی هم نبود، هیچ‏وقت احساس خطر نمی‏کرد. حتی خود من هم احساس خطری نداشتم.

در کنار آن‏، گفتم: بگذار تا تو کتاب‏ات را تمام می‏کنی و من کنار کتاب‏ات هستم، من هم فیلم‏ام را تمام می‏کنم.
او هم در مورد سناریو به من ایده می‏داد و به عنوان مدیر تولید، برای تولید فیلم، کنار ما بود.

قرار بود تا اول اردیبهشت من هم به امریکا بروم. گرین کارت دارم و یکی دو تا پروژه‏ی بزرگ‏تر هم برای کار داشتم. چون در ایران نمی‏توانم پروژه‏ی بزرگی پاس کنم و همه‏اش دنبال کارهای احمقانه‏ی مجوز و مجوز ساخت، نمایش و… بودم، خسته شدم، گفتم می‏روم آن‏جا. سالی یک‏بار هم برمی‏گردم، دوستان‏ام را ببینم. مگر این که شرایط بهتری مثل دوره‏های گذشته پیش بیاید که باز بهتر بود و می‏شد فیلم ساخت.

بهمن قبادی

در مورد کارت که اشاره کردید، آیا ایشان هیچ تلاشی نمی‏کرد که مهلت کارت خبرنگاری خود را تمدید کند؟

تلاش کرد. خیلی کانال زدیم. اسم آدم‏ها را نمی‏خواهم بیاورم. از طریق بزرگ‏ترین آدم‏های سیاسی این مملکت، برای مصاحبه که می‏رفت، تلاش می‏کرد. حتی قبل از این‌که من با او آشنا شوم این کارها را می‌کرد.

یک سال و نیم پیش که با او آشنا شدم، آن امید و انرژی‏ را برای ادامه‏ی کار نداشت و می‏خواست برود. من گفتم‏: بگذار این کارها را بکنیم، تو هم کتابت را می‏نویسی، بعد می‏رویم.

با وجود این عاشق ایران بود. گفتم: چرا ژاپن، سرزمین مادری‏ات را دوست نداشتی؟
گفت: «خوب بود، ولی ایران برای‏ام خیلی جالب است. خیلی دوستان خوبی دارم، خیلی مهربان هستند، خیلی‏ دارم این‏جا یاد می‏گیرم.»

هیچ دلیل خاصی برای عدم تمدید کارت به ایشان گفته می‏شد؟

نه، اصلاً کسی جواب‏اش را نمی‏داد. فقط کارت‏اش را گرفته بودند. خیلی تلاش کرد، خیلی رفت ارشاد. خیلی به دنبال این بود که پارتی پیدا کند و از طریق آن‏ها کارت‏اش را بگیرد.

از نماینده‏ی مجلس تا دوستان دیگر، به همه مراجعه کردیم. همه جا را در زدیم (ببخشید من نمی‏توانم اسم بیاورم که مبادا برای این دوستان مشکلی پیش بیاید). به‏خصوص خود او خیلی تلاش کرد، اما این کارت به او برنگشت.

با توجه به اتمام مهلت کارت خبرنگاری‏اش، هیچ احتمالی نمی‏داد که ممکن است در ایران برای‏اش مشکلی پیش بیاید؟

کاری نمی‏کرد که، فقط یادم هست یکی دو گزارش خیلی نرمال برای RPA می‏فرستاد. فقط! یعنی هیچ کار خطرناکی نمی‏کرد. من و او، آن‏قدر هم ، مثل خیلی از آدم‏هایی که این‏جا فعالیت می‏کنند، جسور نبودیم که بخواهیم (ببخشید) هرغلطی بکنیم. همه‏اش دنبال کارهای شرعی و قانونی بودیم.

من سه سال صبر کردم که مجوز بگیرم، دچار افسردگی شدم. او داشت مرا آرام می‏کرد که هم‏چنان راه‏های قانونی را بروم. گفتم: خسته شده‏ام و یک فیلم زیرزمینی بدون مجوز ساختم. چون دیگر نمی‏شود زندگی کرد. ما فقط یک بار به دنیا می‏آییم.

آن بنده خدا، فقط یک بار به دنیا آمده و همیشه نگران بود که آدمی شده که الان برای کسی فایده‏ای ندارد. سی و یک سال دارد، دو سه تا فوق‏لیسانس گرفته است. با وجود این می‏گفت : «من چه‏کاره‏ام؟»

کتاب‏اش را هم که نوشته بود، می‏گفت که ناشرها آن را چاپ نمی‏کنند. داشت دچار افسردگی می‏شد، چون هیچ امیدی نداشت. منتظر بود که اول اردیبهشت برویم. هم فیلم من تمام شده بود و هم کتاب او.

یعنی اول اردیبهشت قصد رفتن داشتم که بروم به امریکا. او آن‏جا به کارهای‏اش ادامه بدهد، من هم دست و پایی بزنم و بتوانم بنیادهایی پیدا کنم که به کارهای‏ام کمک کنند.

از روز گذشته که این نامه‏ی سرگشاده را منتشر کرده‏اید، هیچ واکنشی از طرف مقام‏های ایرانی دیده‏اید؟

نه، ولی منتظر واکنش هستم. من الان چیزی برای از دست دادن ندارم. از زندگی بریده‏ام. نمی‏خواهم وارد بازی سیاسی بشوم، حتی با این گفت‏وگویی که با شما دارم. می‏خواهم در مورد یک انسان صحبت کنم؛ یک انسان!
فقط به خاطر والدین‏اش سکوت کرده بودم. چون من خودم در این مملکت مشکل دارم، مبادا مشکل را حادتر کنم.

حکومت هم باید این بنده‏ی خدا را آزاد کند، تا تصویر دهشتناکی که الان در بیرون دارند از ما ایرانی‏ها می‏دهند، با آزادی سریع‏السیر او، پاک شود.

رکسانا صابری

رسانه‏ها در داخل ایران چطور؟ هیچ واکنشی نسبت به نامه‏ی دیروز شما داشته‏اند؟

نه، فکر نکنم. الان از یک خبرگزاری به من زنگ زده و عذرخواهی کردند و یک ای‏میل به من فرستادند که: «ببخشید، ما توانایی‏اش را نداریم که نامه‏ی شما را چاپ کنیم». نه، جرأت نمی‏کنند.

هرچند که من کار غیرقانونی‏ای نکردم. در حد دفاع از یک انسان هم نمی‏توانیم حرف بزنیم؟

نظر خانواده‏ی رکسانا صابری، نسبت به نامه‏ی شما چیست؟

پدرش از اول با این نامه مخالف بود. چون همه‏ی کارهای اولیه را برای وکالت و … من انجام دادم. دنبال آن‏ها رفتم، با هم به زندان برای ملاقات رفتیم، آن‏جا به اسم نامزد مرا رد کردند و اجازه‏ ندادند او را ببینم.

برای جلسه‏ی محاکمه هم با خود آقای صابری رفتیم جلوی دادگاه. آن‏جا من و ایشان را راه ندادند. سالن دادگاه دو سه تا در داشت، من چند بار دور زدم تا بالاخره توانستم از یکی از درها او را ببینم و برای چند لحظه هم‏دیگر را دیدیم. بعد هم به پدرش گفتم که دیگر طاقت ندارم و این نامه را می‏نویسم.

شما نامه را به زبان‏های انگلیسی و فرانسوی هم منتشر کرده‏اید. آیا در صدد هستید که از خارج از ایران هم درخواست کمک کنید؟

درخواست کمک نه، اصل دیالوگ من، فقط نوعی شهادت‏نامه است. اگر دادگاه علنی برگزار می‏شد، به دادگاه می‏رفتم و آن‏جا دادم را می‏زدم و اعتراض‏ام را می‏کردم. ولی چون دادگاه علنی نبود، این یک جور شهادت‏نامه است.

انگار قتل کرده‏ام و می‏خواهم به یک قتل اعتراف کنم. احساس گناه دارم، چون او می‏توانست زودتر از این‏ها برود. به کسی که زودتر از این‏ها می‏خواست برود، نمی‏توانیم بگوییم جاسوس. اصلا، شوخی است!

در پرونده‏ی او اشتباهی شده، باید این اشتباه را بپذیریم. با شتاب‏زدگی حکمی صادر شده، باید سعی کنیم که او تبرئه شود. نباید حکمی داده شود، چون او کاری نکرده است.

حال چگونه می‏خواهند این سه چهار ماه را جبران کرد، جبران نمی‏شود کرد، این آدم را تبدیل به یک کالای تبلیغاتی کردند و او در تمام رسانه‏ها شد یک ابزار تبلیغاتی بین دو قدرت بزرگ.

آدمی نبود که وارد این بازی شود. آن‌قدر قوی نبود که وارد این بازی شود. پیش‏ترها همیشه محافظه‏کار بودم، نگران بودم، الان نگران هیچ چیز نیستم، به حقیقت، هیچ چیز برای از دست دادن ندارم!