نویسنده‌ هندی برنده جایزه اصلی پرنس کلاوس

پژمان اکبرزاده

چهارشنبه شب، سوم دسامبر 2008، مراسم اهدای جایزه اصلی پرنس کلاوس در آمستردام برگزار شد. مراسمی با حضور ملکه‌‌ي هلند، تعدادی دیگر از اعضای خانواده‌ي سلطنتی، وزیران و شخصیت‌های فرهنگی - هنری.

پرنس کلاوس، همسر ملکه بئاتریکس، ملکه‌ي هلند بود که در سال 2002 درگذشت. این شاهزاده‌ي آلمانی‌تبار برای فعالیت‌های روشنفکرانه و فرهنگی – اجتماعی‌اش در بین مردم بسیار محبوب بود.



ملکه هلند و مدیر بنیاد پرنس کلاوس در حال ورود به مراسم (عکس‌ها از پژمان اکبرزاده)

فعالیت رسمی بنیاد پرنس کلاوس برای اهدای جایزه از سال 1997 و با یارانه‌ي وزارت امور خارجه هلند آغاز شده است. در دوره‌های گذشته، هنرمندان ایرانی هم جزو برندگان بوده‌اند؛ رضا عابدینی، گرافیست در سال 2006 برنده‌ي جایزه‌ي اصلی شد و در سال‌های دیگر، رخشان بنی‌اعتماد و ابراهیم نبوی جوایزی را به خود اختصاص دادند.
هدف اهدای این جایزه، گسترش آگاهی‌های عمومی در زمینه‌ي فرهنگ و تبلیغ تبادل میان فرهنگ‌ها اعلام شده، همچنین پشتبانی از پروژه‌های هنری و اجتماعی.

امسال در "موزیک خباو" از مهمم‌ترین تالارهای موسیقی در آمستردام، شاهزاده فریسو اهدای جایزه‌ي اصلی پرنس کلاوس که مبلغ یکصد هزار یورو بود را به عهده داشت. برندهء این جایزه، ایندیرا گوسوامی، نویسنده 64 ساله‌ي هندی بود. او استاد دانشگاه دهلی نو است که آثارش از سوی منتقدان به عنوان صدایی نو در ادبیات مدرن هند ارزیابی شده است.

ایندیرا گوسوامی (با لباس قرمز) در کنار ملکه هلند و مدیر بنیاد پرنس کلاوس

زندگی پرتلاطم ایندیرا گوسوامی موضوع چندین کتاب نیز بوده که از آنها برداشت‌های سینمایی نیز صورت گرفته است. یکی از داستان‌های خود او هم موضوع فیلمی به کارگردانی سوانتانا بردولی در آسام بوده است. فعالیت‌های گوسوامی از جنبه ای دیگر هم مورد توجه قرار گرفته؛ کاربرد ادبیات برای ایجاد تغییرات اجتماعی و تلاش برای ایجاد صلح در منطقه آسام در هند.

یازدهمین دوره‌ي اهدای جوایز پرنس کلاوس، با سخنرانی و خوشامدگویی لیلیان گونشالو-هو کانگ یو، مدیر پیشین سازمان عفو بین‌الملل در هلند و مدیر کنونی بنیاد پرنس کلاوس آغاز شد. وی در بخشی از سخنان‌اش اظهار داشت: «یک جنبه‌ي مهم فرهنگ این است که هر چه مربوط به ارزش دادن به زندگی می‌شود را به مردم می‌دهد: زیبایی، امید و احترام. لذت بردن از یک کنسرت، تحسین یک نقاشی یا خواندن یک کتاب فوق‌العاده. اینها چیزهایی هستند که به زندگی غنا می‌بخشند. با همین حقیقت بود که مردم بوسنی در طول جنگی که زندگی‌شان را به خطر انداخته بود، درب تئاترهایشان را باز نگاه داشتند؛ افغان‌ها از مجموعه موزه علوم طبیعی‌شان در زمان رژیم طالبان نگهداری کردند و نقاشان در دوره‌ي رایش سوم، آفرینش آثار انتقادی را ادامه دادند. مردم بدون ارزش‌های فرهنگی در فقر خواهند بود.»

خانم کانگ یو همچنین درباره شخص پرنس کلاوس افزود: «او همیشه بر حقوق برابر و گسترش توسعه تاکید داشت. او می خواست "با" مردم کار کند، به جای آنکه کمک‌شان کند. او می‌خواست مردم را جدی بگیرد، به‌جای آنکه ستایش‌شان کند و می‌خواست در سطحی حرفه‌ای آنها را مورد احترام قرار دهد، به‌جای آنکه راهنمایی‌شان کند یا مراقب شان باشد.»

پس از لیلیان کانگ یو، شاهزاده فریسو با سخنانی کوتاه جایزه اصلی را به ایندیرا گوسوامی اهدا کرد. بانوی نویسنده‌ي هندی، در سخنرانی‌اش اشاره کرد که سال‌های خوبی از دوران کودکی‌اش را در صومعه‌ای در هند گذرانده که هنوز از داشتن جاده‌ای مناسب و برق محروم است. ایندیرا گوسوامی افزود: «زندگی‌ام را وقف برجسته کردن فلاکت مردم کشورم کرده‌ام که 40 درصد از آنها زیر خط فقر زندگی می کنند.»

پس از پایان مراسم، گفتگوی کوتاهی با ایندیرا گوسوامی داشتم و ابتدا به این موضوع اشاره کردم که برخی منتقدان، جنبه‌ي جالبی از کارهایش را ثبت تجربیات زنده‌ي مردم دیده‌اند. خود او در این‌باره چه فکر می کند؟

ایندیرا گوسوامی: «تمام نوشته‌هایم بر اساس تجربه‌های واقعی است. زمانی که درباره‌ي حقوق کارگران می‌نوشتم، پیش آنها می‌رفتم، با آنها زندگی می‌کردم. همیشه به محل می روم و درباره‌ي موضوع مطالعه می‌کنم. نمی تونم با تصوراتم کار کنم.»

ایندیرا گوسوامی

ایندیرا گوسوامی، استاد دانشگاه دهلی نو است، از تاثیر تدریس بر آثارش می پرسم:

ایندیرا گوسوامی: درس دادن به دانشجویان خلاقیت مرا در نوشتن بیشتر می کند. به من عمق می دهد و همه‌ي این تجربه‌ها نگاهم را گسترده‌تر می کند.

آیا در جریان تلاش های زنان ایرانی هم برای کسب حقوق خودشان هستید؟
با زنان ایران نتوانسته‌ام تماس برقرار کنم. هرچند خیلی دلم می‌خواسته است. می خواهم به آنجا بروم و وضعیت‌شان را مطالعه کنم ولی خب بسیار دور هستم. با اینحال به آن فکر می‌کنم. من عاشق ایران هستم.

در مراسم یازدهمین دوره اهدای جوایز پرنس کلاوس، نمایشی با عنوان «زمین» از ما که (هنرمند چینی) اجرا شد و رقص گروهی که تلفیق فرهنگ کاراییب با رقص معاصر بود با طراحی جینگوی سینتوس از هاییتی به اجرا در آمد.

در جریان برنامه‌های جانبی جوایز پرنس کلاوس، امسال آنچه به هنرمندان ایرانی مربوط است نمایشگاهی است که ششم دسامبر در تالار هنر روتردام برپا می‌شود. نمایشگاهی از آثار کاوه گلستان، خبرنگار-عکاس ایرانی که در سال 2003 در جریان انجام ماموریت‌های کاری‌اش در عراق بر اثر انفجار مین جان خود را از دست داد.

همزمان با نمایشگاه، کتابی از عکس‌های کاوه با عنوان «ثبت واقعیت در ایران» نیز ارائه می‌شود و همسر او، هنگامه، درباره آثار همسرش سخن خواهد گفت.