کوشش برای حفظ صلح با زبان موسیقی

پژمان اکبرزاده

بهزاد رنجبران، آهنگساز ایرانی مقیم نیویورک و استاد دانشکده‌ی جولیارد، از موفق‌ترین آهنگسازان ایرانی در ایالات متحده است. وی در هنرستان عالی موسیقی در تهران، دانشگاه ایندیانا و دانشکده جولیارد تحصیل کرده و هم‌اکنون در جولیارد به تدریس مشغول است.

فعالیت عمده‌ي بهزاد رنجبران در سال‌های گذشته متمرکز بر روی ساخت منظومه‌های سمفونیک بر پایه‌ي شاهنامه فردوسی بوده است. آثاری که با ارکستر سمفونیک لندن اجرا و در آلبومی با عنوان Persian Trilogy منتشر شده‌اند.

«بیداری» نام یکی از آخرین آثار رنجبران است که مدتی پیش با ارکستر سمفونی «دنیای جدید» (New World Symphony) در شهر میامی در فلوریدا و برای نخستین‌بار در آمریکا به اجرا درآمد. اثری که برقراری صلح در جهان الهام‌بخش آهنگساز در ساخت‌ آن بوده است.

بهزاد رنجبران درباره‌ی این اثر و فعالیت‌های اخیرش می‌گوید:

بهزاد رنجبران

بهزاد رنجبران: قطعه‌ي «بیداری» به سفارش یک جشنواره در کره جنوبی نوشته شد. در حقیقت این جشنواره برای نزدیکی بین دو کشور کره جنوبی و کره شمالی برگزار شد. من خیلی خوشحالم که فرصتی برای من ایجاد شد به‌عنوان یک ایرانی. چرا که به مسئله‌ی صلح بسیار اهمیت می‌دهم و در کشور ما هم مسئله‌ي مهمی‌ست. از طریق موسیقی سعی کردم دین خودم را ادا بکنم. درحقیقت این قطعه برای بزرگداشت صلح است و دورنگه‌داشتن جنگ از زندگی ما.

فکر می‌کنم اولین‌باری بود که در کشور کره جنوبی یک کار از یک آهنگساز ایرانی برای ارکستر بزرگ اجرا می‌شد...

درست است. اولین‌بار آنجا اجرا شد و برای ارکستر بزرگ زهی.از طریق تلویزیون مرکزی کره و تعدادی از تلویزیون‌های آسیای جنوب شرقی هم به‌صورت زنده پخش شد. تکیه‌ي‌ من هم در آنجا روی مسئله‌ی صلح بود که فقط مسئله‌ی کره نیست، بلکه معضل تمامی انسانهاست، ازجمله ما ایرانی‌ها و برای من یک جنبه‌ی مهم و نمادین داشت. کار سپس در فلوریدا اجرا شد.

در مورد خود قطعه بگویید. نامش «بیداری»ست، منظور بیداری نسبت به چیست؟

در حقیقت هشداری‌ و بیداری‌ست. یعنی اینکه ما همیشه پدیده‌ی صلح را دست‌کم می‌گیریم و فکر می‌کنیم چون الان صلح است، پس تا ابد هم این صلح باقی خواهد ماند. این هشداری برای هوشیاری همه‌ی انسانهاست که در حفظ صلح بکوشند. چون می‌تواند [حوادثی] پشت سرهم اتفاق بیفتد و یک جامعه‌ای را به میدان جنگ بکشاند. تک تک انسان‌ها باید این هشیاری را نشان بدهند. پس در حقیقت عنوان این قطعه به این معناست که وظیفه‌ی هر انسانی‌ست که در حفظ صلح بکوشد و فکر نکنیم که دیگران بجای ما دارند این عمل را انجام می‌دهند. هرکدام از ما وظیفه‌ داریم در حفظ صلح بکوشیم.

در بخشی از کارهایتان، به‌ویژه آن دسته از کارهایی که با الهام از فرهنگ ایران مانند داستان‌های شاهنامه‌ی فردوسی ساخته شده، گهگاه حال و هوایی از موسیقی ایرانی هم به‌گوش می‌خورد. در این کار چطور؟ هیچ تاثیری گرفته‌اید؟

در این قطعه گوشه‌هایی از موسیقی ایرانی خب موجود است. موتیف‌های ایرانی. به‌خصوص بخش میانی این قطعه یک جنبه‌ی صوفی‌گرایانه و عارفانه‌ای دارد. یعنی در حقیقت انسان در خودش فرومی‌رود و واقعاً به مسئله‌ی مشکلات و جنایت‌هایی که جنگ می‌تواند برای انسان ایجاد بکند،‌ تفکر می‌کند. از این زاویه بخش میانی این قطعه آن جنبه‌ی عرفانی را دارد که گریزی به موسیقی ایرانی هم می‌زند و در نهایت به یک حالت شادمانه و پرانرژی که نشان‌دهنده‌ی خوشبینی ما به آینده‌ی بشری است می‌رسد. قطعه به این صورت پایان می‌گیرد. ولی همانطور که گفتم، از تکه‌هایی از گوشه‌ها و ریتم‌های موسیقی ایرانی در این قطعه استفاده شده است و در حقیقت، کاراکتر و شخصیت‌ بین‌المللی، آن حال وهوای ایرانی را نیز دربردارد.

کار به‌صورت سی.دی هم منتشر خواهد شد؟

بله! اتفاقاً آن گروهی که در کره این قطعه را سفارش داده‌اند، در برنامه‌یشان هست که این را به‌صورت یک مجموعه چاپ بکنند.

بسیاری از آهنگسازان ایرانی در خارج مشکل‌شان به‌دست‌آوردن همین موقعیتی‌ست که کارهایشان اجرا بشود. ولی شما بسیار موفق بوده‌اید برای اجرای کارهایتان. فکر می‌کنید به‌خاطر شیوه‌ی کارتان است، یا به‌خاطراینکه در دانشکده‌ی جولیارد تدریس می‌کنید و یا اینکه تلاش جدی‌تر و بیشتر خودتان هست برای معرفی کارها؟

نمی‌دانم، در این مورد نمی‌توانم دقیق بگویم چه عاملی باعث شده ولی به‌هرحال زمان زیادی طول کشید تا این قطعات اجرا شدند. من حدود ۳۵ـ ۳۰ سال است که در آمریکا فعالیت می‌کنم. به‌خاطر اینکه کشوری یا سازمان‌هایی از موسیقی‌دانان ایرانی پشتیبانی نمی‌کنند، خب این مسئله کندتر پیش می‌رود. من بسیار خوشحال خواهم شد که زمینه‌ای ایجاد بشود تا دیگر آهنگسازان [ایرانی] هم بتوانند از امکاناتی که در خارج است استفاده بکنند و قطعات‌شان در خارج اجرا بشود. معمولاً کشورها و سفارتخانه‌ها این قدم‌های اولیه را برمی‌دارند،‌ یا موسساتی که در کشور موجود است ولی متاسفانه در ایران این مسئله جدی تلقی نمی‌شود. یکی از آرزوهای من این است که آثار آهنگسازان ایرانی به‌شکلی وسیع‌تر در اروپا و آمریکا اجرا بشود.

پیوند مرتبط

تارنمای رسمی بهزاد رنجبران