تخفیف یک زن برای رسیدن به زنی دیگر

شهرنوش پارسی‌پور

نمی‌‌دانم چه اتفاقی افتاد که امیر نیکبخت شماره تلفن مرا در پاریس به دست آورد. ‌او که کارمند عالی‌رتبه بانک ملی در لندن بود. یک روز صبح تلفن کرد و گفت باید مساله مهمی را با من درمیان بگذارد.‌ اجازه خواست که برای دیدن من به پاریس بیاید. ‌به راستی حرفی نبود که او بیاید.‌ به خواهش او، اتاقی را در یک هتل نزدیک خانه‌ام رزرو کردم.

‌او از هتل به من زنگ زد و به اتفاق به کافه‌ای رفتیم و نشستیم. ‌او گفت مساله این است: ‌من کارمند ساواک نیستم و هرگز برای این سازمان نه جاسوسی کرده‌‌ام و نه کار کرده‌ام. ‌اما مساله مهم‌تر این است:‌ اگر تمام مردم دنیا فکر کنند من جاسوس ساواک هستم، برایم اهمیتی ندارد، فقط اما تو اگر فکر کنی من ساواک هستم، تحملم تمام می‌شود.‌

گفت در عین آن که نگران سلامت روحی و جسمی دکتر غلامحسین ساعدی ست، اما هرچه فکر می‌کند نمی تواند او را ببخشد. ‌به نظر او شناخت یک دوست از یک دوست باید عمیق‌تر از آن باشد که حتی اگر او را در شرایط ناهماهنگی دید، قضاوت نکند.

اما مساله این است:‌ ساعدی هرگز نمی‌توانسته مرا در زندان اوین ببیند، چون من هرگز در آن‌جا نبوده‌ام، حالا او چطور توانسته است صدای مرا بشنود آن‌جا؟ ‌آیا جز این که نگران سلامت او باشم، کار دیگری می‌توانم بکنم؟ حالا آیا تو فکر می‌کنی من ساواکی هستم؟

گفتم که من هرگز فکر نکرده‌ام که او ساواکی است. ‌گفت اگر چنین است پس بیا و با من ازدواج کن.

امیر نیکبخت همیشه عینک دودی می‌زد. ‌حالا در آن فضای تاریک کافه نیز عینک دودی‌اش را به چشم داشت. ‌نمی‌توانستم حالت چشمانش را ببینم. ‌اما این را می‌دانستم که علاقه‌ای به ازدواج با او ندارم. ‌ما یک بار ماجراهای زیادی را از سر گذرانیده بودیم.‌ من می‌دانستم او از نوع مردانی‌ست که برای غلبه بر شخصیت زن، همیشه زن دیگری را به رخ می‌کشند. ‌من تحمل این نوع مانورهای مردانه را نداشتم.

در پاسخ گفتم که ترجیح می‌دهم رابطه‌مان را در حد دوستی نگه دارم. ‌رنجیده خاطر نگاهم کرد. ‌گفت: ‌پس فکر می‌کنی من ساواک هستم؟
گفتم:‌ نه، و هرکجا که تو بخواهی این را اعلام می‌کنم.

بعد زمان درازی راه رفتیم و حرف زدیم. ‌گفت در زندگی‌اش اشتباهات زیادی کرده، اما هرگز این اشتباه را به خودش نمی‌بخشد که در زمانی که امکان داشت با من ازدواج نکرده است.

اما به راستی این ازدواج برای من امکان نداشت. ‌‌چرا؟‌ سفر بعد، نیکبخت با یک خانم جوان ارمنی به پاریس آمد و خواستار ملاقات با من شد. ‌مطمئن بودم که با آن زن درباره من صحبت کرده و مرا به عنوان نخستین عشقش معرفی کرده. ‌

ما سه نفر در آن روز به خانه دخترخاله ام رفتیم و در آن‌جا با کمال تعجب و اندکی کراهت متوجه شدم دائم مشغول تحسین دختر خاله است. ‌پس بانوی ارمنی را با وجود من آزرده بود و حالا به اصطلاح هردوی ما را با وجود دختر خاله می‌آزرد. او به راستی متوجه نبود که من به اندازه یک سال نوری از مفهوم حرم و حرمسرا و رقابت‌های زنان حرم با یکدیگر فاصله گرفته‌ام.

از نظر من یک نکته روشن بود که دیگر و هرگز حاضر نیستم به خاطر هیچ مردی، یک هم‌جنس خود را بیازارم. ‌از نظر من در آن لحظه، آن بانوی ارمنی که بسیار هم مودب و متین بود، این حق را داشت که کشیده محکمی به صورت او بزند، گرچه که در آخرین تحلیل، کتک‌کاری کار بسیار زشتی ست.

هنگامی که از خانه دختر خاله بیرون آمدیم، من به سرعت خداحافظی کردم.‌ امیر نیکبخت جا خورد.‌ لذت معاشرت با زنانی‌ که در ذهن او رقیب یکدیگر بودند، هنوز به پایان نرسیده بود.

بر این گمانم که مردان در قدیم به همین شکل حرمسرای خود را اداره می‌کردند.‌ زنان را در برابر یکدیگر خفیف می‌کردند و در خلوت پر و بال می‌دادند. ‌بدین ترتیب فرصت دوست یکدیگر بودن را از زن‌ها می‌گرفتند. ‌آنان را به جان هم می‌انداختند و لذت می‌بردند. ‌

من اما حقیقتش را بگویم که برای تصاحب شاه فرنگ هم که باشد، حاضر نبودم زن دیگری را بیازارم. ‌نکات بسیاری در این خاطرات هست که ناگفته باقی مانده.‌ شاید روزی نوشتم‌شان، اما اغلب از همین مقوله هستند.

گاهی هم فکر می‌کنم شاید شخصیت من به گونه‌ای‌ست که مردان را آزرده خاطر می‌‌کند و آن‌ها را وامی دارد تا رقیبی برای من بتراشند. ‌اما اخیراً هرچه بیشتر در زندگی زنان پیرامونم مطالعه می‌کنم، بیشتر به این نتیجه می‌رسم که من تنها بازیچه این نوع رفتارها نبوده‌ام. ‌

شمار زنانی که به این دلیل از دست شوهران خود زخمی هستند، آن‌قدر زیاد است که می‌توان گفت ما با یک بازی بسیار قدیمی رودررو هستیم. بازی تفرقه بینداز و حکومت کن. ‌بدبختانه بسیاری از زنان در دام این بازی می‌افتند و به رقیب عشقی زنان دیگر تبدیل می‌شوند.‌

حالا یاد شوهر فرانسوی دوست ایرانی‌ام می‌افتم که عادت داشت در برابر همسرش به زنانی که دوست زنش بودند، به اصطلاح کمپلیمان بگوید.‌ مساله هنگامی رو شد که در برابر همسرش شروع به تعریف از قد و بالای من کرد. ‌به خاطر می‌آورم که به شدت خشمگین شده بودم. ‌خیلی لری به او گفتم: ژان کلود، منظورت از این که جلوی زنت از من تعریف می‌کنی چیست؟ ‌می خواهی دوستی ما را به هم بزنی؟ ‌باور کن که کور خوانده‌ای.

بعد از این حادثه دوست من که بسیار دوستی باز بود و به اندازه یک دور تسبیح آشنای قدیمی داشت، اعتراف کرد که بسیاری از این دوستان او را از خود رنجانده‌اند، چون در برابر وسوسه‌های ژان کلود، به جای ناراحت شدن، دچار احساس شادی عمیقی شده‌اند.‌ آن‌ها از این که شوهر دوست‌شان به آن‌ها می‌باورانده که زیباتر از همسر او هستند، به خود می‌بالیدند.‌ پس در حقیقت از ماست که بر ماست.

امیر نیکبخت بارها به پاریس آمد. ‌گاهی تنها و گاهی با زنی و عجیب این که درخواست ازدواجش را مکرر کرد و هربار پیش از آن که حتی حادثه فرخنده ازدواج رخ بدهد، رقیبی تخیلی یا واقعی برایم تراشید. ‌هنوز البته ماجراهای زیادی از او باقی مانده که سر موقع بیان خواهد شد.

پس من می کوشیدم از ایرانیان کناره بگیرم. ‌بیشتر خود را در جمع دوستان فرانسوی، نیمه فرانسوی و خارجی پنهان می‌کردم. ‌

یک داستان کمدی درام:

با جمعی از دوستان فرانسوی هستیم.‌ یکی از فرانسوی‌ها می گوید ایران نفت دارد. دیگری می‌گوید شاه هم دارد. ‌سومی می‌گوید گربه هم دارد (گویه شاه و گربه در فرانسه به هم نزدیک است).‌ بامزه‌ترین آن‌ها می‌گوید بیائید شهرنوش را شاه کنیم. ‌یک کلاه‌واری را سر من می‌گذارند و یک چنگال را هم به دست من می‌دهند که مثلاً عصای سلطنت است و بعد خطبه‌ای درباره نفت می‌خوانند که روشن کنند جهان متمدن، فقط و فقط نیازمند نفت این جهان عقب مانده است. ‌

من از قضا در حالت شوخی هستم و دلم می‌خواهد در ادامه بازی به عنوان شاه، مرد فرانسوی را وادارم جلویم زانو بزند و به او بگویم:‌ انچوچک! ‌آن‌وقت که ما به کشف باغ می‌رفتیم، تو روی درخت‌ها مثل میمون ورجه وورجه می‌کردی.‌ اما نمی‌توانم بگویم، چون فرانسه‌ام ضعیف است. ‌چون معادل انچوچک به فرانسه را نمی‌شناسم.
باز در این‌باره خواهم گفت.