تاریخ انتشار: ۲۰ تیر ۱۳۸۹ • چاپ کنید    
گلگشتی در گل‌ها

گل سرسبد برنامه‌ی «گل‌ها»

محمود خوشنام

این‌بار در گشت‌وگذار خود در برنامه‌ی «گل‌ها»، به دیدار زنی می‌رویم که باید او را گل سرسبد این برنامه به‌شمار آورد.

Download it Here!

او با صدای لطیف و شیوه‌های ویژه‌‌ی اجرایی، فضای کم و بیش مردانه‌ی «گل‌ها» را شکست و رنگ‌وبویی تازه و دلپذیر به آن بخشید.

«مرضیه»، گمان می‌کنم نخستین زنی است که به برنامه‌ی «گل‌ها» راه یافته و در کوتاه‌مدت جاذبه‌ی آن را دو چندان کرده است.

نام مرضیه و بنان تا پایان کار در صدر خوانندگان «گل‌ها» باقی ماند و دستاورد‌های آنها، هنوز از بهترین‌های موسیقی سنتی به‌حساب می‌آید.


اشرف السادات مرتضایی با نام مستعار مرضیه

مرضیه در نخستین روز فروردین ماه سال ۱۳۰۳ خورشیدی در تهران زاده شد. پدرش در آغاز روحانی بود، ولی نه کهنه‌اندیش و واپس‌گرا. او روحانی واقع‌بینی بوده که وقتی سراب را به جای حقیقت دیده، لباس روحانیت را به دور افکنده و دختر را نیز بر آن داشته که در رشته‌ی ادبیات تحصیل کند.

از سوی دیگر مادرش تار می‌نواخته و مدتی شاگرد درویش‌خان بوده است. همسر دیگر پدرش نیز با نواختن پیانو آشنا بوده است. با این‌همه سهم اصلی را در پرورش هنری او، یکی از نزدیکان فرهیخته‌ی همسر دیگر پدرش، به‌نام حشمت دفتر راد، ادا کرده است.

مرضیه به وساطت حشمت دفتر، با استادان زمانه، چون اسماعیل مهرتاش، ابوالحسن صبا، حسین تهرانی و عبدالله دوامی آشنا شده و از هرکدام چیزی آموخته است.

در جمع، فراگیری‌های او هفت سال به درازا کشیده و سرانجام در تابستان سال ۱۳۲۷ به توصیه‌ی محمود تاج‌بخش پای در رادیو ایران نهاده و آوازخوانی‌اش در زمانی که دلکش همه را مجذوب خود ساخته بود، مورد پسند مسئولان رادیو قر ار گرفته و گردونه‌ی شهرتش به راه افتاده است.

مرضیه، خیلی‌ زود در رادیو نیز خیل هنرمندان را به سوی خود جذب می‌کند. مجید وفادار، حبیب‌الله بدیعی، همایون خرم، علی تجویدی و پرویز یاحقی همه از حضور فعال زنی که می‌تواند آفریده‌های‌شان را با صدای خود بپروراند، احساس آسودگی خیال می‌کردند.


مرضیه پیش از این در جایی گفته است: اجرای بیش از هزار قطعه موسیقی سنتی، اعم از تصنیف و آواز را در پشتوانه دارد. البته همه‌ی آنها در برنامه‌ی «گل‌ها» اجرا نشده است، ولی بهترین‌های آنها را در همان‌جا می‌توان پیدا کرد. بازخوانی تصنیف‌های دوره‌ی مشروطیت، عمدتاً آفریده‌های شیدا و عارف، با بازسازی و تنظیم هنرمندانه از ارزش‌هایی است که مرضیه به برنامه‌ی «گل‌ها» ارمغان کرده است. اگر صدا و شیوه‌ی اجرای او نمی‌بود، این تنظیم‌ها آن گونه که باید جلوه نمی‌کرد.

در سال‌های پس از انقلاب اما که دیگر نه از موسیقی نشانی باقی ماند و نه از «گل‌ها» جای پایی، مرضیه نیز چون بسیاری دیگر از هنرمندان، خسته و رنجور از خفقان جاری، جلای وطن کرد و در پاریس اقامت گزید.

او در مهاجرت نیز با وجود همه‌ی دشواری‌ها از موسیقی غافل نمانده است: چند کنسرت بزرگ برگزار کرده و دیسک‌هایی از سرودها و ترانه‌های تازه‌ی خود را انتشار داده است.

حمیدرضا طاهر‌زاده و محمد شمس، همکاران نزدیک او، در مهاجرت به‌شمار می‌روند.

شوربختانه چندی پیش مرگ نابه‌هنگام دختر، مرضیه را که خود نیز بیمار است درهم شکست. همراه با همدردی با این هنرمند، به یکی از بازخوانی‌های شیوای او از آفریده‌های شیدا، با اجرای ارکستر «گل‌ها»، در فایل وتی گوش کنید.

Share/Save/Bookmark

نظرهای خوانندگان

مگر مادر طبیعت بزاد مثل مرضیه دوباره

-- مینوچهر ، Jul 11, 2010

شیر زنی‌ که با صدای جاودانیش ستاره‌ای تابناک بر آسمان غمزدهٔ موسیقی ایران بود هر کجا هست خدا یارو نگهدارش باد محسن

-- محسن ، Jul 11, 2010

چه انتخاب زیبا و اجرای پایانی روح افزائی

-- علیرضا ، Jul 12, 2010

کاش می شد که اطلاعات بیشتری درباره هنرمندی این چنین بزرگوار در برنامه می دادید یا دست کم،مصاحبه ای با وی می کردید تا نسل جوان ایشان را بهتر بشناسند و مانند خوانندگان و هنرمندان دیگر،تنها برایشان یک نام و صدا نباشد.

-- بدون نام ، Jul 12, 2010

"نام مستعار مرضیه"
نام مستعار یا نام هنری؟

-- بدون نام ، Jul 12, 2010

خواهشمند است در هنگام تنظیم مطلب از درستی ان مطمئن شوید چرا که مطالب گفته شده نه کامل است ونه درست.بانو مرضیه با نام حقیقی اشرف السادات میر علی مرتضائی در یکی از روستاهای شمیران به نام لالان در خانواده ای بسیار فقیر به دنیا امد و.... برای دریافت اطلاعات بیشتر میتوانید با بنده تماس حاصل فرمائید

-- افشین ، Jul 14, 2010

تحصیلات مرضیه فقط در سطح چند کلاس ابتدایی بود. و گفتن این چیزی از هنر او و هنرمندی او نمی کاهد. اطلاق نادرست تحصیلات در رشته ادبیات هم اعنباری برای او نمی‌آورد.

-- کامبیز ، Jul 14, 2010

افشين خان،خانواده بسيار فقير يعني چه؟
(لالان)جمع لال است يعني چند نفر که همگي لال هستند و قادر به سخن گفتن نيستند.اسم روستاي مورد نظر(لالون)است. يادم مي آيد زمان تحصيل دوره اول متوسطه ،چندنفري که مي خواستنداديبانه حرف بزنندمثلاً (کازرون) را مي گفتند(کازران) ! واما براي دريافت اطلاعات بيشتر در باره بانو مرضيه چگونه ميشود با شما تماس گرفت؟هيچ آدرس يا شماره تلفني مرقوم نفرموده ايد.

-- حسن ، Jul 26, 2010

پسر خوب لالان به معني همه لالها نيست بلکه به معني سرخ يا لاله است و لالان روستايي شمال تهران است و مثلان به باغ مي گن گله که گله لالان به معني باغ لاله يا باغ سرخ است

-- مصطفي ، Oct 13, 2010

جناب افشین خان ! فقیر بودن عیب نیست اما میشه بفرمائید که از کی تا حالا -اون هم در اون زمان- در خانه ی فقرا پیانو یافت میشده ؟..از این گذشته اگر اطلاعاتی دارین که تا حالا به اونها اشاره ایی نشده لطف کنید همینجا در بخش کامنت ها ارائه بدین تا همه ازش استفاده کنن

-- بدون نام ، Oct 17, 2010

آقای حسن درست فرمودید..دهی به نام لالان در شمال تهران وجود نداره.اسم این ده ، لالون است که در نزدیکی فشم قرار داره

-- مهناز ، Oct 18, 2010

نظر بدهید

(نظر شما پس از تایید دبیر وب‌سایت منتشر می‌شود.)
-لطفا به زبان فارسی کامنت بگذارید.
برای نوشتن به زبان فارسی می توانید از ادیتور زمانه استفاده کنید.
-کامنتهایی که حاوی اتهام، توهین و یا حمله شخصی باشد هرز محسوب می شود و منتشر نخواهد شد.


(نشانی ایمیل‌تان نزد ما مانده، منتشر نمی‌شود)