قطعات موسيقی کلاسيک در تاریخ سینما

پرویز جاهد

در هفته‌های گذشته قطعاتی از موسیقی‌های مشهور کلاسیک را که در سینما از آن‌ها استفاده شده است، به شما معرفی کردم.

در این برنامه نیز قطعات کلاسیک دیگری از آهنگسازان بزرگ جهان را برای‌تان انتخاب کرده‌ام که فیلمسازان برجسته‌ای چون لوکینو ویسکونتی، مارتین اسکورسیزی، الیور استون و سیدنی پولاک از آن‌ها در فیلم‌های‌شان استفاده کرده‌اند.

پوستر فیلم جی‌اف‌کی

جی‌اف‌کی

نخستین قطعه، قطعه‌ای از آمادئوس موتزارت است که در فیلم «جی‌اف‌کی» (JFK) ساخته الیور استون از آن استفاده شده است.

موسیقی ارژینال فیلم را جان ویلیامز ساخته است. کنسرتو شیپور شماره دو موتزارت مثل اغلب کنسرتوها شامل سه موومان است و الیور استون از موومان اول آن یعنی الگرو در فیلم استفاده کرده است.

پوستر فیلم گاو خشمگین

گاو خشمگین

اما قطعه کلاسیک بعدی، قطعه‌ای اپرایی از فیلم «گاو خشمگین» محصول 1980 و از بهترین آثار مارتین اسکورسیزی است.

نام این قطعه کاوالریا روستیکانا یا جوانمردی روستایی است. اپرایی در یک پرده، ساخته پیترو ماسکاگنی و متعلق به 1893 که بر‌اساس داستان کوتاهی از جیوانی ورگا نویسنده ایتالیایی نوشته شده است.

پوستر فیلم مرگ در ونیز

مرگ در ونیز

«مرگ در ونیز» برنده نخل طلای کن در 1971 اثر مشهور لوکینو ویسکونتی فیلم‌ساز بزرگ ایتالیایی است که بر‌اساس رمانی از توماس مان نویسنده آلمانی ساخته شده است.

داستان عشق پرشور و نامتعارف آهنگسازی به نام گوستاو فون آشن باخ (با بازی درک بوگارد) به پسربچه‌ای لهستانی و زیبا به نام تادزیو.


ویسکونتی شخصیت اصلی رمان توماس مان را که یک نویسنده بود، به موسیقی‌دان تغییر داد. گفته شده که توماس مان نام شخصیت اصلی فیلم یعنی گوستاو را از نام گوستاو مالر گرفته است.

ویسکونتی نیز با آگاهی از این موضوع، موسیقی مالر را برای این فیلم برگزیده است. به این ترتیب، «مرگ در ونیز» محصول ذهن چهار هنرمند همجنس‌گرا یعنی توماس مان، گوستاو مالر، لوکینو ویسکونتی و درک بوگارد (بازیگر نقش اصلی) است.

علاوه بر سمفونی چهار که آشن باخ در فیلم می‌نوازد، قطعه بسیار مشهور آداجیتو (Adagietto) نیز که بخشی از سمفونی پنج مالر است در سکانس‌های اول و آخر فیلم استفاده شده است.

آداجیتو مثل اغلب آثار موسیقایی مالر، ارتباط نزدیکی با مفهوم مرگ دارد و در‌نتیجه به درونمایه فیلم «مرگ در ونیز» بسیار نزدیک است.

پوستر فیلم حس ششم

حس ششم

«حس ششم» ساخته نایت شیامالان، فیلمی با درونمایه‌ای متافیزیکی در‌باره زندگی ارواح و نزدیکی دنیای مردگان با دنیای زندگان است. مردگانی پریشان با روح‌هایی زخمی که در جهان زندگان سرگردانند و به دنبال آرامش می‌گردند.

قطعه کلاسیکی که در این فیلم شنیده می‌شود، کوئینتت پیانوی فرانتس شوبرت آهنگساز بزرگ اتریشی با عنوان تراوت کوئینتت (Trout Quintet) یا کوئینتت قزل‌آلا است.

شوبرت آن را در سال 1819 یعنی در سن 22 سالگی نوشت اما ۱۰ سال بعد یعنی یک سال بعد از مرگش در سال 1829 منتشر شد.

پوستر فیلم دور از آفریقا

از درون آفریقا

آخرین قطعه‌ی برنامه‌، قسمتی از کنسرتو کلارینت موتزارت از فیلم «از درون آفریقا» ساخته سیدنی پولاک است.

موتزارت این کنسرتو را در سال 1791 برای آنتون استدلر نوازنده کلارینت نوشت.

آهنگساز فیلم «از درون آفریقا» جان بری است که علاوه بر قطعات بومی آفریقایی از موومان آداجیوی کنسرتو کلارینت موتزارت نیز در این فیلم استفاده کرده است.