موسيقی فيلم؛ در حال و هوای عشق

پرويز جاهد

برای شنيدن اين برنامه «اينجا» را کليک کنيد.

در حال و هوای عشق(In the Mood for Love) ساخته درخشان وونگ کار وای فيلمساز هنگ کنگی، يکی از لطيف‌ترين، زيباترين و در عين حال تلخ‌ترين داستان‌های عاشقانه‌ای است که تا کنون در سينما روايت شده‌است. عشقی پاک، معصوم و رمانتيک که در دنيای خشن و بی‌عاطفه امروز غير واقعی و باورنکردنی به نظر می‌رسد. شايد به همين دليل وونگ کاروای هنگ کنگ دهه شصت را برای فضای فيلم خود انتخاب کرده و آن را در بانکوک اواخر دهه نود بازسازی کرده‌است.

فيلم بيش‌تر از آنکه طرح داستانی مهم و پيچيده‌ای داشته باشد، بر مبنای حس و حال کاراکترها و فضای پيرامون آنها ساخته شده‌است. شخصيت‌پردازی عالی فيلم باعث شده که تماشاگر با اين شخصيت‌ها هم‌ذات‌پنداری کرده و در شادی‌ها و غم‌هايشان شريک شود.

پوستر فیلم

در حال و هوای عشق دومين قسمت از تريلوژی وونگ کاروای است. وی قسمت اول اين تريلوژی را در 1991 با عنوان روزهای وحشی بودن(Days of being wild) و قسمت آخر آن را در سال 2004 با عنوان 2046 ساخته‌است. فيلمی که نشانه‌هايی از دنيای سرد، اندوهناک و ملال آور فيلم‌های آنتونيونی را در خود دارد. يک سال قبل از آنکه وونگ کاروای اين فيلم را بسازد در يک نظرخواهی در باره بهترين فيلم‌های دوران زندگی اش از دو فيلم اسم می‌برد: جويندگان جان فورد و کسوف آنتونيونی. وی در باره کسوف می‌گويد: « در پايان فيلم نماهايی از لوکيشن‌های خالی فيلم را می‌بينيم و ناگهان درمی‌يابيم که اين فيلم در باره مونيکا ويتی و آلن دلون نبود بلکه در باره مکان‌هايی بود که آنها زندگی کردند».

در حال و هوای عشق نيز بيشتر فيلمی در باره هنگ کنگ دهه شصت است تا در باره آقای چائو و خانم چان. يعنی مکانی که اين دو در آن با هم آشنا شدند، عشق ورزيدند و به نحو دردناکی از هم جدا شدند.

خانم چان با بازی مگی چيونگ کارمند شرکت کشتيرانی است و آقای چائو با بازی تونی ليونگ روزنامه نگار است. آنها در يک روز به آپارتمان جديدی اسباب کشی می‌کنند و همسايه ديوار به ديوار هم می‌شوند. اين دو به زودی پی می‌برند که همسرانشان پنهانی با هم رابطه دارند. کشف اين خيانت موجب نزديکی آنها به هم می‌شود و به تدريج عشقی عميق بين آنها شکل می‌گيرد اما آنها نمی‌خواهند راه همسرانشان را دنبال کنند.

فضای فيلم بين خيانت و وفاداری حرکت می‌کند. زوج عاشق با اينکه ميل و کشش به هم دارند اما از سوی ديگر نمی‌خواهند به همسرانشان خيانت کنند. آنها از ابتدا می‌دانند عشق‌شان سرانجامی ندارد و اين خودآگاهی جنبه تراژيکی به وضعيت‌شان می‌بخشد. عشقی ممنوع و ناممکن که در نهايت به جدايی و دوری می‌انجامد.

موسيقی اين فيلم کار آهنگساز واحدی نيست و وونگ کاروای برای ساوند ترک آن از قطعات مختلف ساخته آهنگسازان ژاپنی و آمريکايی مثل شيگرو اومه باياشی و مايکل گالاسو(Michael Galasso) و آوازهای چينی و ترانه‌های نت کينگ کول(Nat King Cole) استفاده کرده است.

صحنه‌ای از فیلم

عنوان اصلی فيلم برگرفته از نام يکی از ترانه‌های مشهور نت کينگ کول خواننده بزرگ موسيقی جز است. ترانه‌ای با عنوان I am in the mood for love که در سال‌های دهه شصت خوانده است. تم اصلی فيلم بر دوش قطعه‌ای است از ساخته‌های شيگرو اومه باياشی، آهنگسازی که هفته گذشته در اين برنامه موسيقی فيلم خانه خنجرهای پرنده را از او شنيديم. اومه باياشی اين قطعه را که تم يومه جی(Yumeji) نام دارد در سال 1991 برای فيلمی به همين نام اثر سوزوکی سی جون فيلمساز ژاپنی ساخته است. والسی عاشقانه و زيبا که با سازهای زهی نواخته شده و بارها در فيلم شنيده می‌شود.

اصولا تکرار صحنه‌ها و يا توهم تکرار آنها يکی از تمهيدهای هنری و سبکی وونگ کاروای در اين فيلم است. مثل صحنه‌ای که خانم چان با سطل برنج از پله‌ها بالا می‌رود و سه بار در فيلم تکرار می‌شود.

در واقع وونگ کاروای با اين شگرد سينمايی بر يکنواختی زندگی کاراکترهای فيلم تاکيد دارد. وی برای انتقال اين حس يکنواختی و تکرار لحظه‌های کسالت‌بار، ملال آور و غم‌انگيز زندگی روزمره کاراکترهای فيلم از موتيف زهی عاشقانه اومه باياشی در فيلم مکررا استفاده می‌کند. تکرار اين قطعه در فيلم به نحو موثری پوچی زندگی و ماليخوليای درون کاراکترها را منتقل می‌کند. صدای ساز ويولا در اين قطعه، سحرانگيز است. قطعه‌ای که بسيار دقيق و هوشمندانه انتخاب شده و بيانگر لحظه‌های تنهايی و خلوت آدم‌های اصلی فيلم است. لحظه‌هايی که آنها را می‌بينيم که آرام و خاموش در خيابان‌ها و کوچه‌های خلوت و تاريک هنگ کنگ قدم می‌زنند و يا در کنج خلوت اتاق نشسته‌اند و سيگار می‌کشند.

حتی اگر فيلم را نديده باشيد، اين موسيقی می‌تواند اين حس و فضا را به شما منتقل کند.

با اين حال برخی از منتقدان به ساوند ترک فيلم در حال و هوای عشق ايراد گرفته‌اند و می‌گويند که ترک‌های آن از يک جنس نيستند و تنوع غريبی دارند، از آوازهای اپرايی يا عامه‌پسند چينی گرفته تا ترانه‌هايی به زبان اسپانيايی از نت کينگ کول خواننده آمريکايي. شايد ترکيب موسيقی‌های مختلف از ژانرهای مختلف در ساوند ترک يک فيلم کار غريبی به نظر برسد اما اين ترکيب و تنوع از نقاط قوت ساوند ترک اين فيلم است. در واقع وونگ کاروای سعی می‌کند ماهيت التقاطی مکانی را که کاراکترهايش در آن سکونت دارند يعنی هنگ کنگ دهه شصت را با استفاده از ترکيب ژانرهای مختلف موسيقی نشان دهد.

نت کينگ کول از خوانندگان بزرگ جز سياهان است و صدايش در سال‌های دهه شصت در هنگ کنگ، طرفداران زيادی داشت و مرتب از راديو پخش می‌شد. در اين فيلم سه ترانه اسپانيايی با صدای نت کينگ کول شنيده می‌شود از جمله ترانه‌ای با عنوان شايد، شايد، شايد(Quizas,Quizas,Quizas) که با تم اصلی فيلم که در آن همه چيز به آينده واگذار شده و در ‌هاله‌ای از ابهام به پايان می‌رسد ارتباط نزديکی دارد. شايد خانم چان و آقای چائو بار ديگر روزی همديگر را ببينند.

فيلم‌های وونگ کاروای کيفيت بصری درخشانی دارند و نشان دهنده شناخت درست او از تاثير قدرتمند رنگ و نور در سينما و زيبايی شناسی آن است. نورپردازی های کنتراست(Low Key) کريستوفر دويل و بينگ پينگ لی فيلمبرداران فيلم به سبک فيلم‌های نوآر و استفاده آنها از رنگ‌های تيره، تلخی و اندوهی را که بر فضای فيلم حاکم است، تشديد می‌کند. قطعاتی هم که مايکل گالاسو آهنگساز آمريکايی بر اساس تم يومه جی اومه باياشی برای اين فيلم ساخته، در ارتباطی تنگاتنگ با اين فضای بصری است.

با اينکه گذشته موضوع فيلم در حال و هوای عشق نيست اما خاطره مربوط به گذشته، حضور پررنگی در فيلم دارد. در پايان فيلم نوشته‌ای بر پرده ظاهر می‌شود که بر اين خصوصيت فيلم تاکيد دارد: «گذشته چيزی است که او می‌توانست ببيند اما نمی‌توانست لمس کند».

اين غيبت گذشته در زمان حال و حس نوستالژيک و حسرت مربوط به زمان از دست رفته را می‌توان از ترانه‌های قديمی چينی که در فيلم شنيده می‌شوند و بار نوستالژيک دارند، دريافت. يکی از اين ترانه‌ها مربوط به خواننده زنی است به نام ژو ژوان(Zhou Xuan) که از خوانندگان محبوب دهه شصت هنگ کنگ است و به خواننده حنجره طلايی شانگهای شهرت داشت.

در پايان فيلم آقای چائو پس از جدايی از خانم چان به معبد خرابه‌ای(Angkor Wat) در پنوم پن کامبوج می‌رود تا به رسم روزگاران قديم، راز عشق سودايی و ممنوع خود و خانم چان را در سوراخ ديوار معبد نجوا کرده و در آنجا مدفون کند. مايکل گلاسو تم انکور وات را برای اين صحنه ساخته‌است. قطعه‌ای که بيانگر فضای پايانی دلگير فيلم و حس اندوهناک جاری در آن است.

----------------------------------
مطالب مرتبط:
موسيقی فيلم خانه خنجرهای پرنده
نقد فيلم در حال و هوای عشق/مازيار اسلامی