جشنواره فيلم فجر: کارنامه يک سال سينمای ايران

پرويز جاهد

جشنواره فيلم فجر امسال بيست و پنج ساله می‌شود. بيست و پنجمين دوره جشنواره فجر قرار است آينه تمام‌نمای سياست فرهنگی دولت آقای احمدی‌نژاد باشد.

سیمرغ بلورین جشنواره فجر- عکس: پندار

مسئولان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، جشنواره فيلم سال گذشته را محصول سياست‌های دولت خاتمی دانستند. از حالا نمی‌توان پيش‌بينی کرد که جشنواره امسال چه کيفيتی دارد و فيلم‌ها از چه حال و هوايی برخوردارند اما از واکنش‌ها و اعتراضات برخی فيلمسازان به سياست‌های مديران جشنواره می‌توان گمان برد که امسال نظارت و کنترل بيشتری بر نمايش فيلم‌ها اعمال خواهد شد و تيغ سانسور تيزتر و برنده‌تر عمل خواهد کرد.

جشنواره فيلم فجر مهم‌ترين رويداد در تقويم سينمايی سالانه سينمای ايران است. جشنواره‌ای است که عليرغم تمام انتقادها و اعتراض‌هايی که به نحوه برگزاری و سياست‌های اجرايی آن می‌شود، فيلمسازان ايرانی از بهرام بيضايی گرفته تا داريوش مهرجويی و مسعود کيميايی و ناصر تقوايی و جعفر پناهی و بهمن قبادی، دوست دارند فيلم‌هايشان را در آن شرکت دهند چرا که بخش مسابقه سينمای ايران آن مهم‌ترين بخش اين جشنواره است.

در هيچ جشنواره بين المللی ديگری به سينمای داخلی آن کشور اين قدر اهميت و بها داده نمی‌شود. بخش مسابقه سينمای ايران، فعال‌ترين، پرجنب و جوش‌ترين، جنجالی‌ترين و پرمخاطب‌ترين بخش جشنواره فيلم فجر است. در اين بخش است که حاصل يک سال فعاليت فيلمسازی سينماگران ايرانی به نمايش درآمده و مورد داوری قرار می‌گيرد. بخشی سرنوشت‌ساز و تعيين کننده برای موفقيت يا شکست يک فيلم. از سوی ديگراين بخش معرف سياست‌های فرهنگی و رسمی دولت حاکم است. بخشی که محدوده‌های سانسور و مميزی فيلم را مشخص می‌کند و ميزان آزادی فيلمسازان ايرانی در بيان ايده‌ها و ديدگاه‌هایشان و ظرفيت تحمل پذيری دستگاه نظارت دولتی را نشان می دهد.

چشم همه فيلمسازان و دست‌اندرکاران حرفه ای سينمای ايران از فيلمساز گرفته تا فيلمنامه‌نويس و تهيه کننده و بازيگر و منتقد سينما به اين بخش است.
همه منتظرند تا بدانند چه فيلمی در بخش مسابقه هست و چه فيلمی نيست. اينکه بهمن قبادی يا عباس کيارستمی و جعفر پناهی فيلم ساخته‌اند آنقدر اهميت ندارد که بودن يا نبودن فيلمشان در جشنواره فجر اهميت دارد. حذف يک فيلم از بخش مسابقه به معنی توقيف آن فيلم برای مدتی نامعلوم است. اينکه ديگر اميد تماشای آن فيلم بر پرده سينماها وجود ندارد و بايد به دنبال نوار کاست يا دی.وی.دی آن در بازار سياه فيلم گشت.

اينکه فيلم بهمن قبادی از جشنواره کنار گذاشته می‌شود، اينکه مسعود کيميايی، رخشان بنی‌اعتماد و بسياری از فيلمسازان ديگر تمام سعی خود را می‌کنند تا در آخرين لحظه فيلمشان را به اين جشنواره برسانند، اينکه عباس کيارستمی ديگر فيلم‌هايش را برای نمايش در جشنواره فجر نمی‌فرستد، همه و همه نشانگر اهميت جشنواره فيلم فجر و موقعيت آن در سينمای حرفه‌ای ايران است.